علائم بیش فعالی در کودکان
طبیعی است که کودکان گاهی تکالیف خود را فراموش کنند، در طول کلاس رویاپردازی کنند، بدون فکر کردن عمل کنند یا سر میز شام بی‌قرار شوند. اما بی‌توجهی، تکانشگری و بیش‌فعالی از علائم اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD) هستند. ADHD یک اختلال عصبی رشدی شایع است که معمولا در اوایل کودکی، قبل از هفت سالگی ظاهر می‌شود. ADHD مهار پاسخ‌های خود‌به‌خودی را برای کودکان دشوار می‌کند. این پاسخ‌ها می‌تواند شامل همه‌چیز از حرکت گرفته تا گفتار و توجه باشد. برای اینکه بتوانید فرزند خود را بهبود ببخشید، باید علائم این اختلال را بدانید. در این مطلب بیشتر با علائم بیش فعالی در کودکان آشنا می‌شویم.
بیش فعالی در کودکان چه مدل‌‌هایی دارد؟
بسیاری از ما بچه‌هایی را می‌شناسیم که نمی‌توانند آرام بنشینند، به نظر می‌رسد که هرگز گوش نمی‌کنند، هر چقدر هم که دستورالعمل‌ها را واضح ارائه می‌دهید، پیروی نمی‌کنند، یا در زمان‌های نامناسب نظرات نامناسب را بیان می‌کنند. گاهی ممکن است از این کودکان به دلیل بی‌انضباطی و تنبلی انتقاد شود. همچنین بعضی از افراد این کودکان را مشکل‌ساز می‌پندارند. با این حال، این کودکان ممکن است ADHD داشته باشند.
اختلال بیش فعالی سه نوع دارد و کودکان مبتلا به ADHD در یکی از این دسته‌ها قرار می‌گیرند.
- اختلال بی‌توجهی، اما نه بیش فعال یا تکانشی.
- بیش فعال و تکانشی، اما دارای توانایی توجه.
- بی توجه، بیش فعال و تکانشی که شایع‌ترین شکل ADHD است.
کودکانی که فقط علائم بی‌توجهی دارند، اغلب نادیده گرفته می‌شوند، زیرا مخل نیستند. با این حال، علائم بی‌توجهی عواقبی دارد: ایجاد تنش با والدین و معلمان به دلیل رعایت نکردن دستورالعمل‌ها، عملکرد ضعیف در مدرسه، یا درگیری با بچه‌های دیگر بر سر عدم رعایت قواعد و قوانین بازی. علائم بیش فعالی در کودکان با توجه به نوع آن ممکن است در کودکان مختلف متفاوت باشد.
علائم ADHD در سنین مختلف کودکی
خیلی از مواقع از کودکان بسیار خردسال به انتظار می‌رود به راحتی دچار حواس‌پرتی شوند و یا رفتارهایی از بیش فعالی از خود نشان بدهند. اما رفتارهای تکانشی مانند توهین غیرمنتظره است که اغلب در کودکان پیش‌دبستانی مبتلا به ADHD خودش را نشان می‌دهد. با این حال، در سن چهار یا پنج سالگی، اکثر کودکان یاد گرفته‌اند که چگونه به دیگران توجه کنند، وقتی به آن‌ها دستور داده می‌شود، ساکت بنشینند و هر چیزی را که به فکرشان می‌آید نگویند. بنابراین تا زمانی که کودکان به سن مدرسه می‌رسند، مبتلایان به ADHD در هر سه رفتار بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری برجسته می شوند. در ادامه برای هر نوع از این اختلال علائم را بررسی می‌کنیم.
علائم بی‌توجهی ADHD
این‌طور نیست که کودکان مبتلا به ADHD کلا بی‌توجه باشند. زمانی که این کودکان کارهایی را انجام می‌دهند که از آن‌ها لذت می‌برند یا زمانی که با آن‌ها در مورد موضوعاتی که به آن‌ها علاقه دارند صحبت می‌شود، مشکل زیادی در تمرکز و ادامه کار ندارند. اما زمانی که کاری برای آن‌ها تکراری یا خسته‌کننده باشد، به‌راحتی حواسشان پرت می‌شود.
ماندن در مسیر یکی دیگر از مشکلات رایج است. کودکان مبتلا به ADHD اغلب بدون انجام هیچ‌یک از کارها به‌صورت کامل، از یک کار به کار دیگر می‌پرند، یا از انجام مراحل لازم جهت رسیدن به هدف سر باز می‌زنند. سازمان‌دهی تکالیف مدرسه و زمان آن‌ها برای این کودکان سخت‌تر از اکثر کودکان است. کودکان دارای اختلال ADHD با کوچک‌ترین موردی در اطراف خود، تمرکزشان را از دست می‌دهند. آن‌ها معمولا به یک محیط آرام و ساکت نیاز دارند تا تمرکز خود را حفظ کنند.
به‌طور کلی می‌توان علائم بی‌توجهی کودک را این‌گونه بیان کرد:
- در متمرکز ماندن مشکل دارند. به راحتی حواسشان پرت می‌شود، یا از یک کار قبل از اتمام آن خسته می‌شوند.
- به نظر می‌رسد وقتی با او صحبت می‌کنید گوش نمی‌دهد.
- در به خاطر سپردن مطالب و پیروی از دستورالعمل‌ها مشکل دارند. به جزئیات توجه نمی‌کنند یا اشتباهاتی ناشی از بی‌دقتی انجام می‌دهند.
- در سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی پیش رو و به پایان رساندن پروژه‌ها مشکل دارند.
- به‌طور مکرر تکالیف، کتاب‌ها، اسباب‌بازی‌ها یا سایر اقلام را گم می‌کنند یا جا می‌گذارند.
علائم بیش فعالی ADHD
بارزترین علامت ADHD، بیش فعالی است. در حالی که بسیاری از کودکان به طور طبیعی کاملا فعال هستند، کودکان با علائم بیش فعالی، همیشه در حال حرکت هستند. بعضی از این کودکان ممکن است از یک کار به کار دیگری بپرند یا بخواهند چند کار را با هم انجام دهند. حتی زمانی که مجبور می‌شوند ثابت بنشینند، ممکن است برایشان بسیار سخت باشد، پایشان را تکان می‌دهند، یا با انگشتانشان بازی می‌کنند. به‌طور کلی علائم نوع بیش فعالی در ADHD را می‌توان به‌صورت زیر خلاصه کرد:
- چنین کودکی به‌طور مدام بی‌قراری دارد و غر می‌زند.
- در استراحت‌کردن، بازی کردن آرام و یک‌جا نشستن مشکل دارد.
- به طور مداوم حرکت می‌کند، یا اینکه اغلب در حال دویدن یا بالا و پایین پریدن است.
- زیاد حرف می‌زند.
- خلق و خویش سریع تغییر می‌کند و ممکن است به شدت تحریک‌پذیر باشد.
علائم تکانشی ADHD
تکانشگری کودکان مبتلا به ADHD می‌تواند مشکلاتی در خودکنترلی آنان ایجاد کند. از آن‌جایی که آن‌ها کمتر از سایر بچه‌ها قدرت کنترل خود دا دارند، به راحتی وسط حرف دیگران می‌پرند، وارد حریم شخصی دیگران می‌شوند، در کلاس دائم از معلم سؤالات نامربوط می‌پرسند و حتی از دوستان و همکلاسی‌ها نیز سؤالات بیش از حد شخصی می‌پرسند. برای کودکان مبتلا به بیش فعالی، نسبت به سایر کودکان، پیروی از دستوراتی مانند صبور بودن، بسیار سخت‌تر از همسالانشان است. کودکانی که علائم و نشانه‌های تکانشی بیش‌فعالی دارند معمولا بدخلق هستند و از نظر احساسی بیش‌ازحد تحریک‌پذیر هستند و خیلی سریع در مقابل دیگران از خود واکنش نشان می‌دهند. در نتیجه، دیگران ممکن است وی را کودکی بی‌ادب، عجیب‌وغریب یا تندخو و پرخاشگر بدانند. به‌طور کلی علائم تکانشگری در کودکان در موارد زیر خلاصه می‌شود.
- چنین کودکی بدون فکر عمل می‌کند.
- به‌جای تلاش و وقت‌گذاشتن برای حل یک مشکل، پاسخ درست را حدس می‌زند.
- بدون منتظر ماندن برای شنیدن کل سوال، پاسخ‌ها را بیان می‌کند.
- در مکالمات یا بازی‌های دیگران دخالت می‌کند.
- اغلب حرف دیگران را قطع می‌کند یا وسط حرف آن‌ها می‌پرد.
- قادر به کنترل احساسات شدید خود نیست که منجر به طغیان خشم یا عصبانیت در وی می‌شود.
سخن پایانی
یادتان باشد که علائم بیش فعالی در کودکان می‌تواند بسیار متنوع باشد. از طرف دیگر اگر کودک شما برخی از این علائم را داشته باشد، ممکن است به طور قطع به این اختلال مبتلا نباشد. برای تشخیص دقیق ADHD باید به روانشناس و روانپزشک متخصص مراجعه کنید تا با کمک بررسی‌های دقیق‌تر، روند رشد کودک، تست‌های معتبر و زیر نظر گرفتن سایر علائم و نشانه‌ها، بتواند اختلال ADHD را دقیقا تشخیص دهند. درمان بیش فعالی در کودکان روش‌های مختلفی دارد. اما یادتان باشد که این اختلال درمان همیشگی و دائمی ندارد. بلکه باید با کمک روش‌هایی که متخصص این حیطه توصیه می‌کند به فرزند خود کمک کنید تا بتواند شرایط و علائم را بهبود دهد. در این مطلب سعی کردیم علائم بیش فعالی در کودکان را برای هر سه نوع این اختلال بررسی کنیم. نظرات و تجربه‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.
دیدگاهتان را بنویسید