چگونه با کودک خجالتی برخورد کنیم؟
حتما برایتان پیش آمده است که احساس کنید کودک شما دوست ندارد در مرکز توجه جمع باشد. یادتان باشد که خجالتی‌بودن کودک تا حدی طبیعی است. بسیاری از کودکان از اینکه در محیط جدید قرار بگیرند یا با افراد جدید ارتباط برقرار کنند، خجالت می‌کشند. معمولا به‌مرور زمان این حس خجالت کاهش پیدا می‌کند و کودک راحت‌تر می‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند. البته باید دقت کنید که اگر میزان خجالتی‌بودن کودک زیاد بود، بهتر است با مشورت با یک روانشناس خوب راه‌‌حل‌هایی را برای کمک به فرزندتان پیدا کنید. شما باید به فرزندتان کمک کنید که اعتمادبه‌نفس و عزت نفس داشته‌باشد و بتواند در محیط‌های جدید نیز به‌خوبی از پس خودش برآید. در این مطلب روش‌‌های کمک و حمایت‌کردن از کودک خجالتی را بررسی می‌کنیم. اگر نگران کودک خجالتی خود هستید، با ما همراه باشید.
خجالت و کم رویی کودکان به چه معنی است؟
بسیاری کودکان در موقعیت‌های جدید و در ارتباط با افراد جدید دچار اضطراب می‌شوند. بعضی از محیط‌های اجتماعی و نیز بعضی از فرهنگ‌ها کودکان برون‌گرا و بااعتمادبه‌نفس را بیشتر تحسین میکنند که این رفتار ممکن است کودکان درون‌گرا، خجالتی یا کمرو را تحت فشار قرار دهد. شاید فکر کنید که کمرویی می‌تواند مشکلات زیادی را به‌همراه داشته‌باشد، اما باید بدانید اگر کودک کمی خجالتی است، این ویژگی می‌تواند برای او مزایایی داشته‌باشد. برای مثال کودکان خجالتی در بسیاری از موارد شنونده‌های بسیار خوبی هستند. آنها همچنین نسبت به دیگر کودکان قوانین و چارچوب‌ها را بهتر رعایت میکنند. بسیاری از کودکان خجالتی نیز موفقیت‌های تحصیلی بسیاری کسب میکنند.
توجه داشته‌باشید که کودکان درون‌گرا را با کودکان خجالتی و کمرو اشتباه نگیرید. کودک درون‌گرا دارای ویژگی‌های شخصیتی خاص خود است و درون‌گرایی لزوما به معنی فقدان مهارت اجتماعی نیست، اما کودک خجالتی دچار شرم می‌شود که می‌تواند به کسب مهارتهای او در فعالیت‌های اجتماعی آسیب بزند.
علائم رفتاری کودک خجالتی
شما به‌عنوان والدین کودک وظیفه دارید تا رفتارها، ویژگی‌ها و اخلاق فرزند خود را زیر نظر داشته‌باشید و به تغییرات کودکتان دقت کنید. ممکن است گاهی اوقات فرزندتان کارهایی انجام دهد یا نسبت به اتفاقات واکنش‌هایی نشان دهد که متوجه شوید کودک شما خجالتی است و باید برای بهبود او به دنبال راه حل باشید. یادتان باشد که خجالتی بودن می‌تواند در رفتارهای کودک، دوست‌یابی و حتی در آینده و بزرگ‌سالی او تاثیرگذار باشد. بنابراین بهتر است علائم رفتاری کودک خود را زیر نظر بگیرید. در ادامه مهم‌ترین علائم کودک خجالتی را بررسی می‌کنیم.
- کودک به‌سختی مهارتهای اجتماعی را کسب می‌کند و فرآیند اجتماعی‌شدن او آهسته است.
- فرزند شما علاقه‌ای ندارد که در مرکز توجه باشد و زیاد صحبت کند. او ترجیح می‌دهد بیشتر شنونده و بیننده باشد.
- کودک شما دوستان کمی دارد و نمی‌تواند به‌راحتی با سایر کودکان ارتباط برقرار کند.
- فرزند شما به شرکت‌کردن در فعالیت‌های گروهی مانند رقص، ورزش، اجرای نمایش یا موسیقی علاقه ندارد.
- کودک احساس تنهایی و انزوا می‌کند.
- کودک بیش‌ازحد درباره نظرات دیگران اضطراب و استرس دارد و مدام ترس از قضاوت‌شدن دارد.
- فرزند شما هنگام صحبتکردن یا قرارگرفتن در جمع ممکن است سرخ شود، بلرزد یا با لکنت صحبت کند.
خجالتی بودن کودک چه دلایلی دارد؟
تا این‌جا درباره کودک خجالتی و علائم رفتاری او صحبت کردیم. شاید برایتان سوال باشد که چرا کودک خجالتی می‌شود و چه عواملی در احساس شرم و خجالت کودک موثر هستند. در ادامه به این عوامل اشاره می‌کنیم.
- ژنتیک: یادتان باشد که بعضی از ژن‌‌ها می‌توانند بر روحیه و شخصیت کودک تاثیرگذار باشند.
- شخصیت کودک: بعضی از افراد بهطور طبیعی نسبت به دیگران حساس‌تر هستند و ممکن است بیشتر از دیگران از شرایط اجتماعی بترسند یا در زندگی اجتماعی خود خجالت بکشند.
- رفتار آموخته‌شده: کودکان در اغلب موارد رفتارهای خود را از تماشای والدین یاد می‌گیرند. اگر شما نیز فردی خجالتی هستید، احتمال دارد ناخواسته این رفتار را به کودک خود یاد بدهید یا آن را به فرزندتان القا کنید.
- روابط خانوادگی: یادتان باشد که نوع برخورد والدین بسیار مهم است. گاهی اوقات کودکانی که در خانواده احساس امنیت ندارند یا از بزرگسالان خود حس حمایت و امنیت دریافت نمی‌کنند، خجالتی می‌شوند. همچنین والدینی که بیش‌ازحد سختگیر هستند یا بیش‌ازحد فرزند خود را کنترل و محافظت می کنند، می‌توانند حس خجالت یا ترس را در کودک خود ایجاد کنند.
- عدم تعامل اجتماعی: اگر کودک در اولین سال‌های رشد خود از تعامل سالم و مفید انسانی محروم باشد، ممکن است به‌مرور خجالتی شود.
- انتقاد و تمسخر شدید: اگر افراد مهم زندگی کودک مانند والدین، دوستان یا معلمان، او را مورد تمسخر، آزار و اذیت و یا انتقاد شدید قرار دهند. خجالتی‌بودن کودک بسیار تقویت می‌شود.
چگونه به کودک خجالتی کمک کنیم؟
یادتان باشد که احساس خجالت و کمرویی در مراحل رشد کودک وجود دارد و تا حدی طبیعی است. به همین دلیل اگر میزان خجالتی بودن کودک زیاد نیست، احتمالا کودک از آن عبور می‌کند. دقت کنید که ممکن است کودک شما برای کاهش احساس شرم و کمرویی خود نیاز به حمایت و کمک داشته باشد. بنابراین بهتر است به‌دنبال راه‌هایی باشد تا بتوانید به او کمک کنید و عزت نفس او را تقویت کنید.
هرگز به کودک خجالتی برچسب نزنید
اگر مدام به کودک القا کنید که خجالتی است، اوضاع بدتر می‌شود. وقتی که کودک بداند خجالتی است، ممکن است به‌خاطر رفتارهایی که از خودش نشان می‌دهد، خود را سرزنش کند. کودک ممکن است شروع به انتقاد از خود کند و بیشتر دچار اضطراب شود که این کار باعث تشدید خجالتی‌بودن و احساس ترس او می‌شود. یادتان باشد که اگر فرزند شما به این باور برسد که خجالتی است، بهبود وضعیت او دشوارتر می‌شود. بنابراین هیچ‌گاه در حضور کودکتان درباره خجالتی‌بودن او با دیگران صحبت نکنید.
فرزند خود را بپذیرید
هرگز فرزندتان را به‌دلیل خجالتی‌بودن مسخره نکنید. به‌جای آن سعی کنید به او بفهمانید که وی را همان‌طور که هست می‌پذیرید و همیشه دوستش دارید. این کار باعث می‌شود که فرزندتان به شما اعتماد کند و دلگرم شود.
سعی کنید کودکتان را درک کنید
باید تلاش کنید تا اطلاعات بیشتری از احساسات، ترس‌ها و عواطف کودک کسب کنید. می‌توانید در محیطی امن با او درباره ترس‌ها و تردیدهایش صحبت کنید. هیچ‌گاه صحبتکردن با کودک را دست کم نگیرید. به او این فرصت را بدهید تا احساسات و افکار درونی خود را با شما در میان بگذارد.
از تجربه‌های خود به کودک بگویید
اجازه دهید فرزندتان بداند که شما هم شبیه به او بوده‌اید. در مورد مواقعی که احساس شرم و خجالت می‌کردید با فرزندتان صحبت کنید. بچه‌ها به والدین خود نگاه میکنند و از آنها یاد می‌گیرند. وقتی فرزندتان بداند که شما هم این اضطراب را تجربه کرده‌اید و توانسته‌اید بر آن غلبه کنید، احساس قدرتمندی و توانمندی بیشتری خواهد کرد.
مزایای ارتباط با جامعه را بیان کنید
به فرزندتان بگویید که ارتباط سالم با افراد جامعه چقدر می‌تواند در موفقیت او موثر باشد. داستان‌ها و خاطراتی را بگویید که اجتماعی‌بودن در زندگی به شما کمک کرده است. وقتی کودکتان یک رفتار اجتماعی جدید انجام می‌دهد و الگوهای جدیدی را رعایت می‌کند او را تشویق و تحسین کنید.
با کمک کودک هدف‌گذاری کنید
می‌توانید برای اینکه معاشرت کردن بدون خجالت را یاد بگیرد، هدف‌های کوچکی تعیین کنید. یادتان باشد که این اهداف باید کوچک و دست‌یافتنی باشند و کودک را تحت فشار قرار ندهند. برای مثال تصمیم بگیرید که کودک هر روز به یک نفر سلام کند.
کودک را در معرض تجربه‌های جدید قرار دهید
سعی کنید اتفاق‌ها و تجربه‌های جدیدی را برای فرزندتان رقم بزنید. اگر به‌مرور زمان احساس خجالت او کمتر شد، از او حمایت کنید و این مسیر را ادامه دهید. به او اجازه دهید که رفتارهای اجتماعی را تمرین کند.
فرزند خود را به انجام کاری مجبور نکنید
بهتر است همیشه حامی کودک باشید و در مسیر اجتماعی‌شدن از او پشتیبانی کنید. هرگز او را مجبور نکنید تا به مهمانی‌هایی که دوست ندارد بیاید. به او نگویید که باید با دیگران صحبت کند و به‌اجبار ارتباط برقرار کند. او را برای بازی‌کردن با دیگران تحت فشار قرار ندهید. این کار باعث می‌شود که کودک اعتماد خود را نسبت به شما از دست داده و منزوی‌تر شود. همچنین این رفتار ممکن است اضطراب جتماعی فرزند شما را افزایش دهد.
کودک را برای انجام کارهای مورد علاقه‌اش تشویق کنید
به کودک خجالتی خود کمک کنید که بتواند کارهایی را انجام دهد که در آنها خوب و توانمند است. شرایطی را فراهم کنید که فرزند شما بتواند فعالیتهایی را انجام دهد که آنها را دوست دارد یا در آنها مهارت دارد. این کار باعث می‌شود که حس ارزشمندی در کودک تقویت شود. اگر می‌بینید که کودک در کاری مهارت دارد، او را تحسین و تشویق کنید و فرصت‌هایی را برای انجام مجدد آن کارها برای فرزندتان فراهم آورید. معمولا کودکان با شرکت در فعالیتهایی که از آنها لذت می‌برند، می‌توانند با کودکانی با علایق مشابه خود راحت‌تر ارتباط برقرار کنند.
در مسیر دوسب‌یابی به فرزند خود کمک کنید
یکی از بهترین راه‌ها برای اینکه فرزندتان راحت‌تر با هم‌سن‌وسال‌های خود ارتباط برقرار کند این است که از او بپرسید دوست دارد با کدام‌یک از هم‌کلاسی‌هایش بیشتر وقت بگذراند. سپس می‌توانید آنها را به منزل خود دعوت کنید تا کودکان با هم بازی کنند. گذراندن وقت با یک کودک دیگر در محیط خانه یک استراتژی خوب برای تقویت مهارتهای اجتماعی کودک است.
این مطلب را هم بخوانید: با لجبازی کودکان چگونه برخورد کنیم؟
سخن پایانی
کودک خجالتی ممکن است در کسب مهارت‌ها و ارتباطات اجتماعی نسبت به سایر کودکان آهسته‌تر عمل کند و خود را در یک گروه یا جمع سخت‌تر نشان دهد. کودکان خجالتی به حمایت، دلگرمی و صبوری والدین نیاز دارند. شما باید همیشه حس اعتماد را به فرزند خود القا کنید تا بداند که می‌تواند این رفتار را بهبود بخشد. برای اینکه بتوانید راه‌کارها و تکنیک‌های مناسبی برای بهبود رفتار کودکان خجالتی پیدا کنید، توصیه می‌کنیم حتما با یک روانشناس خبره مشورت کنید. اگر روانشناس کودک شما تشخیص داد که سطح خجالتی بودن کودک از سطح نرمال بالاتر است و در آینده برای وی و شما مشکلاتی ایجاد خواهد کرد، حتما کودک را تحت جلسات بازی درمانی قرار دهید تا مشکل مرتفع گردد. در این مطلب سعی کردیم درباره روش برخورد با کودک خجالتی صحبت کنیم. سوالات و تجربه‌های خود را با ما در میان بگذارید.
دیدگاهتان را بنویسید