۷ بازی برای درمان بیش فعالی کودکان

سال‌ها مطالعه در خصوص سبب‌شناسی و ملاحظات آموزشی در اختلال نقص توجه و بیش فعالی منجر به ارائه دیدگاه‌های مختلفی، هم در مورد علت این بیماری و هم در مورد رویکردهای درمانی این اختلال شده است. پژوهش‌ها حاکی از آن است که تغییر در رفتار کودکان مبتلا به نقص توجه و بیش فعالی زمانی بهترین نتیجه را می‌دهد که چند رویکرد درمانی با هم به کار گرفته شود. کودکانی که هم‌زمان نوروفیدبک، مداخلات دارویی و رفتاری را دریافت می‌کنند، پیشرفت‌های قابل توجهی پیدا خواهند کرد.

یکی از انواع رفتار درمانی و مدیریت رفتار، در این کودکان انواع بازی درمانی است. به‌خصوص اینکه پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند که این نوع درمان عوارض جانبی داروها را ندارد و برای بهبود علائم ADHD مفید است. کودکان در این نوع درمان و به وسیله ابزارها و وسایلی که در اختیار آن‌ها قرار داده می‌شود، می‌توانند تخیلات، پرخاشگری‌ها و سایر مسائل احساسی خود را از طریق بازی و فعالیت‌های ساده مانند نقاشی، مجسمه‌سازی یا هر نوع کار دیگری بیان کنند. در ادامه چندین بازی برای درمان بیش فعالی در کودکان را معرفی می‌کنیم.

بازی شماره ۱: بازی با برگ کاغذ

برای افزایش تمرکز شنیداری و بهبود عملکرد دیکته‌نویسی، در کودکانی که مبتلا به ADHD هستند، می‌توانیم از این بازی استفاده کنیم. به این صورت که یک برگ کاغذ جلوی دهان خود می‌گیریم و کلمه‌ای را به آرامی می‌گوییم. سپس از کودک می‌خواهیم آن کلمه را به ما بگوید. البته دقت کنید که دلیل کاغذ گرفتن جلوی دهان، این است که از لب‌خوانی کودک جلوگیری شود. زیرا اگر کودک بتواند لب‌خوانی کند، دیگر توجه و دقتی به خوب گوش‌دادن نشان نمی‌دهد.

بازی شماره ۲: اسباب‌بازی‌های کمک‌کننده

در این نوع بازی برای درمان بیش فعالی کودکان، می‌توانید عروسک‌هایی در اختیار آنان قرار دهید. این عروسک‌ها به عروسک خیمه‌شب‌بازی معروف هستند. با کمک این عروسک‌ها کودکان می‌توانند احساساتشان را هنگام عصبانیت، غمگین بودن یا شاد بودن تغییر دهند. عروسک بسته به دلخواه کودک می‌تواند هر زمان که بخواهد با صدای احمقانه‌ای صحبت کند، ناراحت باشد یا بخندد. در هر صورت کودکان می‌توانند موقعیت‌هایی را که دوست دارند طراحی کرده و با آن احساساتشان را بیان کنند.

بازی شماره ۳: بازی با یک لیوان آب

در این بازی یک لیوان آب سر خالی به کودک می‌دهیم و از او می‌خواهیم مسافت حدود یک متر را با این لیوان آب برود و برگردد که البته باید مواظب باشد که آب درون لیوان بیرون نریزد. این بازی برقراری و حفظ تعادل بین دست، پا و چشم کودک را قوی می‌کند و می‌تواند در تمرکز او تاثیرگذار باشد. بعد از چند روز می‌توانیم به یک مرحله سخت‌تر برویم و از کودک بخواهیم که با همان لیوان آب از سه یا چهار پله بالا و پایین برود.

بازی شماره ۴: بازی فوت کردن شمع

در این بازی از کودک می‌خواهیم شمعی را که روشن کرده‌ایم فوت کند، البته بدون خاموش شدن شعله، یعنی فقط شعله شمع حرکت کند ولی خاموش نشود. این بازی در تمرکز و دقت کودک تاثیرگذار خواهد بود. اما ممکن است مانند بازی‌های دیگر برای بچه‌ها سخت باشد، ولی کودک با تمرین و تشویق موفق به انجامش خواهد شد.

بازی شماره ۵: بازی فانتزی

زمانی که کودک از یک موقعیت عصبانی است، می‌توانیم با ایجاد یک بازی فانتزی، احساسات ناامیدی و ناکامی را برطرف کنیم. بیشتر اوقات این احساسات باعث بروز رفتارهای ناخوشایند می‌شوند.

به طور مثال کودک از اینکه به دلیل مناسب‌ نبودن هوا نمی‌تواند به باغ وحش برود، عصبانی است. به‌جای توضیح درباره وضعیت آب‌وهوا و نامناسب بودن آن، به کودک پیشنهاد ساختن یک باغ وحش کوچک در حیاط را بدهید. از او بپرسید که دوست دارد چه حیواناتی را در آن قرار دهد. سپس از او بخواهید که یک تصویر از باغ وحشی که درست کرده، بکشد.

بازی شماره ۶:  بازی ایفای نقش شخصیت‌های داستان

تصور کنید قبل از خواب در حال خواندن کتاب هستید و سطح انرژی کودک هنوز بالا است. در اینجا سعی کنید قسمتی از داستان را به صورت نمایشی با هم اجرا کنید. به عنوان مثال با هم بخزید، خودتان را به جای پلنگ قصه بگذارید یا به او بگویید که نقش پرنسس قصه را بازی کند و با کمک یکدیگر اتفاقات داستان را اجرا کنید. این فعالیت جسمانی به کودک شما کمک می‌کند تا هم انرژی‌اش را در جهت مثبت به کار بگیرد و هم روی حرکات هماهنگ خود با متن داستان تمرکز داشته باشد. به علاوه، او می‌تواند ماجراهای داستان را برای چند دقیقه در حافظه‌اش حفظ کرده و آن را اجرا کند.

بازی شماره ۷:  بازی یخ زدگی

همان‌طور که می‌دانید خیلی سخت می‌توان کودک بیش فعال را برای چند ثانیه سر جایش نگه داشت و نشاند. به او بگویید که می‌خواهید بازی یخ‌زدگی را با هم انجام دهید. در این بازی او شروع به بازی و فعالیت می‌کند و وقتی شما می‌گویید: «یخ بزن»، او در همان حالت برای چند ثانیه باقی می‌ماند. می‌توانید در ابتدا از ۱۰ ثانیه شروع کنید. اگر توانست در این حالت باقی بماند، نوبت شما می‌رسد ولی اگر نتوانست، آن‌قدر باید بازی را ادامه دهید تا بتواند ۱۰ ثانیه یخ بزند.

حال اگر کودکتان از این بازی خسته شد، روند بازی را عوض کنید. یعنی اگر او نتوانست برای مدت ۱۰ ثانیه در حالت یخ‌زدگی باقی بماند، به او بگویید: «نه نشد! حالا نوبت من است.» با این روش او در ادامه بازی، تلاش بیشتری برای یخ‌زدگی خواهد کرد. وقتی او توانست برای ۱۰ ثانیه یخ بزند، روند بازی را تغییر دهید. می‌توانید به او بگویید: «حالا می‌خواهیم یک نمایش افسانه‌ای بازی کنیم. تو در حالت خواب یا یخ‌زدگی باقی می‌مانی تا من به تو فوت کنم یا تو را ببوسم یا و آن وقت می‌توانی از این حالت خارج شوی.»

این مطلب را هم بخوانید: بیش فعالی چیست؟

سخن پایانی

 این بازی‌ها برخلاف ظاهر ساده‌ای که دارند، برای بچه‌های مبتلا به نقص توجه و بیش فعالی، بسیار سخت هستند. زیرا این بازی‌ها تاثیر مستقیمی روی مغز بچه‌ها می‌گذارند و باعث ایجاد تمرکز، تقویت حافظه، دقت و بیان احساسات می‌شوند. معمولا بچه‌ها خیلی زود از انجام این بازی‌ها خسته می‌شوند. این خستگی را می‌توانیم با شاد کردن محیط بازی و فشار نیاوردن به کودک کمتر کنیم.

اگر کودک برای اولین بار در یکی از بازی‌ها متوجه توضیحات ما نشد یا احساس کردیم که اشتیاقی برای انجام بازی ندارد، در این شرایط بهتر است که ما اول این بازی را انجام دهیم تا برای کودک قابل فهم شود. همچنین می‌توانیم از بقیه فرزندان خانه یا دوستان کودک بخواهیم تا این بازی را به صورت نوبتی انجام دهند. در این مطلب سعی کردیم انواع بازی برای درمان بیش فعالی کودکان را آموزش دهیم. شما تجربه کدام بازی‌ها را دارید؟ تجربه‌ها و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول