انواع سبک های دلبستگی در کودکان
بدون شک نزدیک‌ترین افراد به هرکسی به‌خصوص در دوران کودکی، والدین هستند. آن‌ها نیازهای اساسی فرزند خود را برآورده میکنند و مسئول تربیت و مراقبت از او هستند. به همین دلیل روابط عمیقی بین کودک و والدین به وجود می‌آید و فرزند به پدر و مادر خود دلبسته می‌شود. دلبستگی یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین مفاهیمی است که روانشناسان به مطالعه آن درباره کودک پرداخته‌اند. باید بدانید که نحوه تعامل و نوع ارتباط بین والدین و کودک روی نوع دلبستگی کودک تاثیر بسیاری دارد. از طرف دیگر سبک دلبستگی در کودکی روی روابط ما در بزرگسالی تاثیرگذار خواهد بود. در این مطلب می‌خواهیم درباره دلبستگی کودک صحبت کنیم و سبک های دلبستگی در کودکان را معرفی کنیم. برای آشنایی با این سبک‌ها تا پایان با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
دلبستگی به چه معنی است؟
در قدم اول باید بدانیم که دلبستگی چه مفهومی دارد. دلبستگی در واقع یک رابطه عاطفی خاص است که در آن راحتی، لذت و مراقبت، فاکتورهای اساسی هستند. نظریه دلبستگی با فروید آغاز شد، اما جان بولبی تحقیقات گسترده‌ای را به این مفهوم اختصاص داد. از نظر او دلبستگی به معنی ارتباط روان‌شناختی پایدار بین انسان‌ها است. او عقیده داشت که تجربه‌های اولیه در دوران کودکی تاثیر بسیاری روی رفتارهای کودک در آینده دارد. اولین دلبستگی در انسان بین کودک و مراقب یا والدین او ایجاد می‌شود. از نظر بولبی، دلبستگی یک ویژگی تکاملی است و به بقای ما کمک میکند. او معتقد بود که ایجاد پیوندهای عاطفی قوی بخشی از طبیعت و سرشت انسان است.
ویژگی‌های دلبستگی
- حفظ نزدیکی: افراد تمایل دارند به فردی که به او دل بسته‌اند، نزدیک باشند.
- پناهگاه امن: انسان‌ها در مواجهه با ترس و تهدید، برای راحتی و امنیت به فضای دلبستگی خود برمی‌گردند.
- پایه‌های ایمن: دلبستگی در کودک به‌عنوان یک پایگاه امنیت عمل میکند و کودک میتواند با خیال راحت فعالیت کرده و محیط اطرافش را کشف کند.
- پریشانی جدایی: در غیاب دلبستگی، اضطراب به سراغ انسان می‌آید.
انواع سبک های دلبستگی در کودکان
حالا که با مفهوم دلبستگی و اهمیت آن آشنا شدید، بهتر است انواع دلبستگی کودک را بشناسید تا بتوانید بهتر سبک دلبستگی فرزند خود را تشخیص دهید.
دلبستگی ایمن
کودکانی که بهطور ایمن به والدین خود دلبستگی دارند، معمولا وقتی والدین آن‌ها را ترک میکنند ناراحت می‌شوند و با بازگشت آن‌ها خوشحالی خود را باز می‌یابند. اگر این کودکان بترسند، به دنبال کسب آرامش از والدین یا سرپرست خود خواهند بود. سبک دلبستگی ایمن در کودکان نشان می‌دهد که آن‌ها ارتباط و تماس را از طرف والدین خود به‌راحتی می‌پذیرند و با انجام رفتارهای مثبت و ابراز شادی از بازگشت آن‌ها استقبال میکنند.
در این سبک دلبستگی ممکن است کودک در غیاب والدین کمی با کمک غریبه‌ها آرام شود، اما بهطور واضح والدین خود را بر دیگران ترجیح می‌دهد. والدینی که با فرزندان خود رابطه ایمن دارند، تمایل بیشتری به بازی‌کردن با کودک دارند. همچنین این والدین سریع‌تر و بهتر به نیازهای فرزندان خود واکنش نشان می‌دهند و پاسخگوتر هستند.
مطالعات بسیاری نشان می‌دهد که کودکانی که سبک دلبستگی ایمن دارند، معمولا در مراحل بعدی رشد، همدلی بیشتری نشان می‌دهند. بسیاری از این کودکان پرخاشگری کمتری دارند و بالغانه‌تر رفتار میکنند.
دلبستگی دوسوگرا
یکی دیگر از سبک های دلبستگی در کودکان، سبک دوسوگرا است که معمولا در این سبک کودک به‌شدت به غریبه مشکوک است و نمی‌تواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند. از طرفی کودک هنگام جدا شدن از والدین یا سرپرست خود ناراحتی قابل توجهی بروز می‌دهد، اما ممکن است پس از بازگشت والدین آرامش و اطمینان خود را به دست نیاورد.
کودکانی که دلبستگی دوسوگرا دارند، ممکن است بهطور منفعلانه والدین را طرد کنند یا بهطور آشکار و مستقیم نسبت به والدین پرخاشگری نشان دهند. برخی از محققان معتقد هستند که دلبستگی دوسوگرا در کودک معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که مادر کمتر در دسترس است. این کودکان برخی اوقات نسبت به معلمان خود وابستگی بیش‌ازحدی خواهند داشت. برای اینکه بدانید کودک شما چه سبک دلبستگی دارد، حتما از یک روانشناس کودک خوب کمک بگیرید.
دلبستگی اجتنابی
کودکان دارای سبک دلبستگی اجتنابی، معمولا تمایل دارند که از والدین و مراقبان خود اجتناب و دوری کنند. این کودکان ممکن است محبت و توجه والدین را رد نکنند، اما به دنبال ارتباط، تماس یا آرامش هم نیستند. کودکانی که این سبک دلبستگی را دارند، بین والدین و غریبه‌ها ترجیحی نشان نمی‌دهند.
سبک دلبستگی آشفته
یکی دیگر از انواع سبک دلبستگی در کودکان سبک آشفته است که کودکان در این سبک دلبستگی واضح را نشان نمی‌دهند. پاسخ آن‌ها به رفتارهای سرپرستان و والدین خود ترکیبی از رفتارهای اجتناب و مقاومت است. رفتار این کودکان معمولا گیج‌کننده توصیف می‌شود که در حضور والدین ممکن است گاهی گیج یا نگران به نظر برسند. محققان می‌گویند رفتارهای ناهماهنگ والدین میتواند عامل موثری در ایجاد این سبک دلبستگی در کودک باشد. ممکن است والدین از خود چهره‌ای ترسناک و آرامش‌بخش ارائه دهند و چون کودک هم احساس آرامش و هم احساس ترس میکند، سبک دلبستگی آشفته و سردرگمی ایجاد می‌شود.
چرا درک دلبستگی در رشد کودکی مهم است؟
ممکن است به این فکر کنید که فهمیدن سبک دلبستگی در کودکان چه اهمیتی دارد. باید بدانید که کودک از طریق دلبستگی، پایه‌ای ذهنی برای تعامل با دیگران استفاده میکند. نحوه دلبستگی کودک میتواند روی احساس کودک از خودش، احساس کودک نسبت به دیگران و رابطه کودک با خودش و دیگران تاثیرگذار باشد. دلبستگی در واقع میتواند روی استقلال کودک و اعتماد به دیگران اثر بگذارد و مسیر مثبت یا منفی را در رشد کودک و نحوه تعامل با دیگران ایجاد کند. دلبستگی در فرایند رشد کودک مفهومی حیاتی است و این مسئله برای کودکانی که از حمایت والدین بی‌بهره هستند یا سرپرست ندارند، دوچندان است.
عوامل موثر بر سبک های دلبستگی کودک کدام‌اند؟
- مراقبت مداوم منجر به ایجاد اعتماد می‌شود. وقتی که کودک از سرپرستان و والدین خود اطمینان داشته باشد، میداند که آن‌ها همیشه در دسترس هستند. وقتی در ماه‌های اولیه زندگی، کودک پاسخ به نیازهای خود را از والدین دریافت کند، به آن‌ها اعتماد میکند و بعدا کمتر دچار ترس و اضطراب می‌شود.
- محققان عقیده دارند که تجربه‌های اولیه از دلبستگی تاثیر بسیاری روی انتظارات و دلبستگیهای فرد در آینده دارد.
- تجربه‌ها انتظارات را به وجود می‌آورند. به بیان ساده وقتی در گذشته والدین به نیازهای کودک پاسخ داده باشند، کودک بر طبق تجربه خود از آن‌ها انتظار پاسخ‌گویی خواهد داشت.
این مطلب را هم از دست ندهید: راه های تقویت رابطه والدین و فرزند
سخن پایانی
دلبستگی یکی از مفاهیم مهم در رشد کودک است که به ارتباط عمیق بین والدین و کودک اشاره دارد. دلبستگی در سبکهای مختلفی ممکن است خود را نشان دهد که همگی به نوع رفتار والدین بستگی دارند. البته باید گفت که ممکن است سبک دلبستگی در آینده تغییر کند، زیرا عوامل محیطی و نحوه رفتار کودک در اجتماع نیز میتواند روی سبک دلبستگی در کودکان تاثیرگذار باشد. نکته مهم این است که توجه به دلبستگیهای ناایمن اهمیت زیادی دارد، اما باید بدانید که روانشناسان و درمانگران میتوانند برای تغییر و بهبود دلبستگی به فرد کمک کنند. در این مطلب سعی کردیم بهطور خلاصه و به زبان ساده درباره سبک های دلبستگی در کودکان صحبت کنیم. اگر نمی‌دانید سبک دلبستگی فرزندتان کدام است یا دلیل برخی از رفتارهای او را درک نمی‌کنید، با یک روانشناس کودک مشورت کنید.
دیدگاهتان را بنویسید