اوتیسم چیست و چه علائمی دارد؟
شناخت اختلال‌های روانی و جسمی می‌تواند به ما کمک کند تا درک بهتری از خود و اطرافیانمان داشته باشیم و در صورت نیاز به‌موقع برای درمان و بهبود اقدام کنیم. اوتیسم یکی از اختلال‌هایی است که در سنین پایین خود را نشان می‌دهد و طیف وسیعی از علائم و ویژگی‌ها را با خود به همراه می‌آورد. اختلال اوتیسم در افراد مختلف بسیار متفاوت است و به همین دلیل شناخت آن اهمیت زیادی دارد. درک بهتر اختلال طیف اوتیسم به پذیرش و افزایش آگاهی افراد مبتلا و خانواده آن‌ها بسیار کمک می‌کند. در این مطلب درباره اینکه اوتیسم چیست و علائم این اختلال بیشتر صحبت می‌کنیم. برای آشنایی بیشتر با این اختلال تا پایان با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
اختلال طیف اوتیسم چیست؟
در قدم اول بهتر است شناخت دقیق‌تری از این اختلال داشته باشیم. در پاسخ به سوال اوتیسم چیست باید گفت که به زبان ساده، اختلال طیف اوتیسم یا Autism Spectrum Disorder یک اختلال عصبی رشدی است که بر نحوه درک افراد از جهان اطراف و تعامل آن‌ها با دنیا تاثیر می‌گذارد. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولا در روابط و تعاملات اجتماعی چالش‌هایی را تجربه می‌کنند که در هر فرد ممکن است با نشانه‌ها و ویژگی‌های متفاوتی همراه باشد. از وجود مشکل در تماس چشمی تا برقراری ارتباط و درک نشانه‌ها می‌تواند در افراد اوتیستیک وجود داشته باشد.
نکته مهم این است که این اختلال به صورت یک طیف است، زیرا علائم و نشانه‌های آن بسیار گسترده هستند و طیف وسیعی از توانایی‌ها و ویژگی‌ها را در بر می‌گیرند. بنابراین تشخیص دقیق اوتیسم را متخصص روانشناس کودک به همراه تیم تخصصی درمانی انجام می‌دهد و با ارزیابی فاکتورهای مختلف وجود اوتیسم را تایید می‌کند. باید بدانید که اوتیسم یکی از اختلالاتی است که در سنین پایین کودکی مشخص می‌شود، به همین دلیل می‌توان با تشخیص به‌موقع آن را کنترل و مدیریت کرد.
انواع اوتیسم کدام‌اند؟
سندرم آسپرگر
سندرم آسپرگر (Asperger) نوعی اوتیسم است که قبلا از این اصطلاح برای آن استفاده می‌شد که امروزه به آن سطح ۱ اوتیسم می‌گویند. کودکان مبتلا به آسپرگر معمولا می‌توانند در مدرسه عملکرد خوبی داشته باشند، اما در برقراری ارتباطات اجتماعی با دیگران مشکل دارند. آن‌ها ممکن است الگوهای رفتاری و فکری انعطاف‌ناپذیر و تکراری داشته باشند. این افراد ممکن است زمان زیادی را صرف فکر کردن و صحبت درباره یک موضوع کنند یا تعداد محدودی از فعالیت‌ها را دنبال کنند. این افراد در درک زبان بدن، حالات چهره، ژست‌ها و طعنه‌ها مشکلاتی دارند. افراد مبتلا به این نوع اوتیسم ممکن است به روال روزمره خود بسیار پایبند باشند و از تغییر روتین بسیار آشفته شوند.
سندرم رت
باید بگوییم که سندرم رت (Rett) یکی از سندرم‌های نادر است که معمولا دختران را درگیر می‌کند و در کودکان ۶ تا ۱۸ ماهه شروعمی‌شود. این سندرم باعث شکسته‌شدن مراحل رشد یا از دست دادن توانایی‌های قبلی می‌شود. بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که این سندرم یک بیماری جهش ژنتیکی است و در ابعاد مختلف زندگی کودک مشکلاتی را ایجاد می‌کند. این کودکان معمولا تحرک و توده عضلانی خود را از دست می‌دهند و در گفتار خود اختلالاتی دارند. آن‌ها ممکن است در تنفس و خواب مشکلاتی داشته باشند.
اختلال فروپاشی دوران کودکی
یکی دیگر از بیماری‌هایی که زیرمجموعه اوتیسم قرار می‌گیرد، اختلال فروپاشی دوران کودکی یا Childhood Disintegrative Disorder است. این سندرم از فردی به فرد دیگر متفاوت است و معمولا بعد از سه‌سالگی مشاهده می‌شود. شروع این اختلال ممکن است ناگهانی یا تدریجی باشد این اختلال باعث می‌شود کودک توهماتی را گزارش کند. همچنین برخی از کودکان مبتلا ممکن است دو تا سه جمله پشت سر هم حرف بزنند و به‌تدریح صحبت را متوقف کنند. به طور کلی در این اختلال عملکردهای اجتماعی، کلامی و حرکتی کودک دچار مشکل می‌شود.
سندرم کانر
سندرم کانر یا Kanner’s syndrome به اختلال اوتیسم کلاسیک نیز شناخته می‌شود. کودکان مبتلا به این سندرم باهوش و با توجه بالا به نظر می‌رسند و ممکن است ویژگی‌هایی مانند ناتوانی در ارتباط عاطفی با افراد، گفتار غیرقابل کنترل و مشکلات ارتباطی بین فردی داشته باشند. آن‌ها ممکن است حافظه و مهارت دیداری بالایی داشته باشند، اما با مشکلات یادگیری دیگر درگیر باشند.
اختلال نافذ رشد که به گونه‌ای دیگر مشخص نشده است
وقتی که کودک با مشکلات یادگیری و رفتاری تمامی معیارهای تشخیصی یک دسته خاص از اوتیسم را ندارد، معمولا تشخیص متخصصان PDD-NOS یا Pervasive developmental disorder-not otherwise specified خواهد بود. این افراد معمولا رفتارهای اجتماعی غیرمعمول دارند و در مهارتهای حرکتی، دیداری، حسی، شناختی و اجتماعی رشد نامناسبی دارند. مشکلات ارتباطی و تحصیلی نیز از مشکلاتی است که این گروه ممکن است درگیر آن باشد.
انواع سطوح اوتسم
اختلال طیف اوتیسم یا ASD بر اساس میزان حمایت مورد نیاز در سه دسته طبقه‌بندی می‌شود:
سطح یک: نیاز به پشتیبانی
افراد مبتلا که در این سطح قرار می‌گیرند، ممکن است در شروع تعاملات اجتماعی مشکل داشته باشند و در موقعیت‌های اجتماعی واکنش‌های غیرمعمول نشان دهند. این افراد در برنامه و رفتار خود انعطاف‌پذیری کمی دارند و به همین دلیل ممکن است در عملکرد روزمره دچار مشکلاتی شوند.
سطح دو: نیاز به پشتیبانی قابل توجه
این افراد چالش‌های شدیدتری در ارتباطات اجتماعی را تجربه می‌کنند. آن‌ها در یادگیری مهارتهای کلامی و غیرکلامی مشکلاتی دارند و توانایی آن‌ها برای شرکت در تعاملات اجتماعی محدود است. این افراد انعطاف‌پذیر نیستند و به‌سختی با تغییرات کنار می‌آیند. تغییر در روتین روزمره می‌تواند ناراحتی قابل توجهی برای آن‌ها به دنبال داشته باشد یا مشکلاتی را در تمرکز آن‌ها به وجود آورد.
سطح سه: نیاز به پشتیبانی بسیار زیاد
این افراد به‌شدت در ارتباطات کلامی و غیرکلامی مشکل دارند و تعاملات اجتماعی بسیار محدودی برقرار می‌کنند. آن‌ها به‌شدت با تغییر ناسازگار هستند و تغییر در روتین آن‌ها باعث پریشانی شدیدی می‌شود و عملکرد آن‌ها را به میزان قابل توجهی مختل می‌کند.
علائم اوتیسم چیست؟
حالا که دانستید اوتیسم چیست و انواع آن آشنا شدید، بهتر است علائم این اختلال را بهتر بشناسید تا بتوانید در صورت مشاهده آن در کود خود واکنش به‌موقعی داشته باشید و سریع‌تر روند بهبود و درمان را شروع کنید.
علائم اوتیسم در کودکان
علائم اوتیسم در افراد مختلف بسیار متفاوت است. برخی از کودکان در ماه‌های اول زندگی علائم اوتیسم را نشان می‌دهند و برخی دیگر تا مدت‌ها هیچ نشانه‌ای از اوتیسم ندارند. با مشاهده علائم در بچه‌ها باید حتما در اولین فرصت به بهترین روانشناس کودک در تهران یا شهر خود مراجعه کنید. به‌طور کلی علائم اختلال اوتیسم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
تا ۱۲ ماهگی
- غر غر کردن بسیار کم
- تماس چشمی بسیار کم
- علاقه بیشتر به اشیا در مقایسه با افراد
- هنگامی که با او صحبت می‌شود، انگار نمی‌شوند
- بازی با اسباب‌بازی‌ها به صورت غیر معمول
- حرکت‌های تکراری با انگشتان، دست‌ها، بازوها یا سر
تا دوسالگی
- داشتن یک منطقه مورد علاقه بسیار خاص در خانه
- مشاهده مسائل رفتاری مانند انزوا
- تکرار کلمات یا عبارات به طور مداوم
- دشواری در تعاملات اجتماعی
کودکان بالای دو سال
- ارتباط چشمی کم
- واکنش‌های نسبتا شدید به نورها، بوها، صداها، رنگ‌ها و بافت‌های مختلف
- رفتارهای تکراری مانند چرخیدن
- واکنش‌های شدید به تغییرات جزئی اطراف
علائم اوتیسم در نوجوانان
- مشکلات در تعامل و ارتباط با دیگران
- چالش در ایجاد و حفظ روابط دوستانه
- اشتباه‌گرفتن نشانه‌های غیرکلامی یا زبان بدن
- تفسیر نادرست از مکالمه‌ها
- ارتباط چشمی ضعیف
- انعطاف‌پذیری کم در رفتار
- مشکلات در پردازش‌های حسی
- ناتوانی در کنار آمدن با صف یا جمعیت زیاد
- حساسیت به لمس
- مشکلات در برنامه‌ریزی یا سازمان‌دهی کارها یا تکالیف
- تمایل به انزوا و تنهایی
علائم اوتیسم در بزرگسالان
اوتیسم جزو آن اختلال‌هایی است که می‌تواند تا بزرگسالی همراه با فرد باشد. بنابراین با شناخت علائم اوتیسم می‌توانیم درک بهتری از اطرافیان مبتلا داشته باشیم.
- چالش در تعاملات اجتماعی و ارتباطات
- وجود مشکلاتی در ایجاد مکالمه
- مشکل در ایجاد و حفظ دوستی‌های نزدیک
- ناراحتی در ایجاد تماس چشمی
- مشکلاتی در درک کنایه یا اصطلاحات
- مشکل در درک حالت‌های چهره و زبان بدن دیگران
- چالش‌هایی در مدیریت و کنترل احساسات
- اضطراب اجتماعی
- انجام رفتارهای محدود یا تکراری
- ایجاد صداهای غیر ارادی مانن صاف کردن مکرر گلو
- علاقه به روتیم و چالش در مواجهه به تغییرات
- احساس نیاز به چیدمان خاص وسایل
- علایق محدود
- ترجیح فعالیت‌های انفرادی
دلایل اوتیسم چیست؟
باید بدانید که دلیل اوتیسم به‌طور کامل شناخته نشده است، اما پژوهش‌های بسیاری نشان می‌دهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند در ایجاد این اختلال موثر باشد.
- عوامل ژنتیکی: اوتیسم معمولا در خانواد‌هایی مشاهده می‌شود که یک مولفه ژنتیکی ابتلا به این اختلال را داشته باشند. محققان معتقد هستند که احتمالا چندین ژن درگیر باشند که بر رشد و عملکرد مغزی تاثیر می‌گذارند.
- عوامل محیطی: بیماری‌های مادر، عوارض و مشکلات حین بارداری یا زایمان نیز می‌تواند ریسک ابتلا به اوتیسم را افزایش دهد. ممکن است برخی از داروها یا قرار گرفتن در معرض برخی از مواد در ابتلای کودک به اوتیسم موثر باشد.
- محققان می‌گویند ممکن است ترکیب پیچیده چندین عامل باعث ایجاد اختلال طیف اوتیسم شود. البته تحقیقات برای پیدا کردن ریشه این اختلال همچنان ادامه دارد.
دکتر مهسا ساداتی متخصص درمان اوتیسم
اوتیسم یکی از اختلالاتی است که هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشده، اما با مراجعه زودهنگام فرد می‌تواند تا حد زیادی شرایط و احساسات خود را مدیریت کند و کنترل اوضاع را به دست بگیرد. کلینیک روانشناسی دکتر ساداتی با بهره‌گیری از متخصصین حرفه‌ای و باتجربه یکی از بهترین کلینیک‌های درمان و بهبود اوتیسم است که افراد در همه رده‌های سنی می‌توانند از خدمات درمانی این کلینیک بهره‌مند شوند. در این کلینیک تیم درمانی با توجه به شرایط فرد، میزان شدت و نوع اختلال برنامه درمانی مناسب را طراحی می‌کنند. این برنامه می‌تواند شامل یک رویکرد درمانی یا ترکیبی از رویکردها و روشهای درمانی مختلف باشد. همچنین درمان اوتیسم با نوروفیدبک نیز با تشخیص متخصص انجام می‌شود. کلینیک ساداتی به شما کمک می‌کند تا به‌درستی بدانید اوتیسم چیست و مسیر بهبود خود را با خیال راحت طی کنید.
دیدگاهتان را بنویسید