من که تقصیر ندارم
بلندخوانی کتاب من که تقصیر ندارم با صدای دکتر مهسا ساداتی
غلبه بر ترفند سرزنش!
پذیرش مسئولیت کارهای خود یک رفتار آموختنی و بسیار مهم در رشد شخصیت کودکان است. تمایل طبیعی کودکان به سرزنش دیگران و یا طفره رفتن از مسئولیت به مرور از بین نمی رود. در واقع، اگر این رفتارها به طور مؤثر و به موقع مورد توجه قرار نگیرد، تقویت میشود و احتمال دارد در بزرگسالی به شدت افزایش یابد.
سرزنش کودک ممنوع
- آثار و نتایج انتخابهای مسئولانه باید برای کودک بسیار تشویق کننده باشد. متقابلا سرزنش دیگران و عذر و بهانه آوردن، باید به پیامدهای منفی و کاملاً دلسردکننده بینجامد.
- برای کودک توضیح دهید که همه اشتباه میکنند. بگویید اشتباه چیز خوبی است؛ چون از هر اشتباهی میشود چیزی یاد گرفت. وقتی بچه ها تقصیر اشتباههای خودشان را به گردن دیگران میاندازند، فرصت یادگیری را از دست میدهند.
- وقتی کودک دیگران را مقصر میداند و سرزنش میکند یا برای انتخابهای بد خود عذر و بهانه می آورد، عکس العمل تند نشان ندهید. اگر آرامش خود را حفظ کنید، توجه کودک به جای واکنش نسبت به رفتار شما، بیشتر معطوف به رفتار خودش می شود.
اهمیت انتخاب های کودک
- چنانچه کودک انتخاب بدی کرد، به غر زدن یا هشدار دادن مفرط رو نیاورید. در عوض با حالت احساسی خنثی، ایجاد پیامدهای مناسب را به نتیجه برسانید. خلاصه آن که نگذارید کودک انرژی شما را تخلیه کند!
- اگر کودک سعی دارد با شما جروبحث کند یا رفتارش ریاکارانه است، سه دقیقه زمان بگیرید و محل را ترک کنید. به کودک بگویید سه دقیقه که تمام شد بر میگردید، تا با او راجع به وضعیت موجود صحبت کنید، ولی وارد بگومگو نخواهید شد. حد و مرزهایتان را مشخص و آنها را حفظ کنید. با این کار کودک میتواند دقایقی به پردازش درونی وضعیت بپردازد، آن را قبول کند، و پاسخ مناسبتری را سازمان دهد. همچنین به کودک امکان میدهد به خودسامانی مؤثری دست یابد.
- در پاسخها و عکس العمل هایتان کاملاً ثابت قدم باشید. کودکان باید به خوبی از حد و مرزهای دنیای خود آگاه باشند، و بدانند که زیر پا گذاشتن آنها چه پیامدهایی دارد.
طرز برخورد با نوجوانان
- برای کودکان بزرگتر و نوجوانان شرح دهید که انتخابهای بجا امتیازات مناسبی به همراه دارد، از جمله استفاده از خودرو، گردش با دوستان، دسترسی به ابزارهای الکترونیکی، و فعالیتهای دلخواه. هرچه مسئولیت پذیری بیشتر باشد، امتیازات هم افزایش می یابد. به کودک یادآوری کنید که کیفیت زندگی او در اختیار خودش است، و بگذارید انتخاب هایش را بکند که یا مزایا به دنبال دارد یا پیامدهای منفی.
- وقتی کودک انتخاب بدی میکند، از او بخواهید که بگوید چه کاری کرده، چرا زیان آور یا غیرمسئولانه بوده، و معذرت خواهی کند؛ و به این ترتیب به او درس پذیرش مسئولیت بدهید. سپس به او کمک کنید تشخیص دهد انتخاب بهتر چه می توانسته باشد.
- رفتار مولد را الگو قرار دهید!!! شما هستید که به کودک می آموزید چگونه از عهده مسائل و مشکلات برآید. دیگر او را به چشم یک قربانی نبینید. وضعیت بیرونی را مسبب گرفتاری فردی او ندانید.
یادتان باشد … صحبت از «تقصیر» نیست، حرف از «مسئولیت» است!
برای آموزش بیشتر در زمینه مسئولیت پذیری در کودکان مطلب چگونه کودکان مسئولیت پذیر تربیت کنیم؟ را بخوانید.
دیدگاهتان را بنویسید