تغییرات احساسی و رفتاری در دوران بلوغ؛ در برابر تغییرات نوجوان چه کنیم؟
شاید بتوان بلوغ را یکی از مهم‌ترین دوره‌های زندگی انسان دانست که علاوه بر جسم، روان و رفتارهای افراد نیز دچار تغییرات اساسی می‌شود. دوره بلوغ دوره هویت‌یابی است، زیرا نوجوان به دنبال این است که خود را به‌عنوان یک فرد مستقل، بزرگسال و دارای قدرت تفکر به جامعه معرفی کند. افکار و احساسات در دوران بلوغ دستخوش تغییرات اساسی می‌شوند و کودک دیروز حالا دیگر به شکل متفاوتی فکر می‌کند و تصمیم می‌گیرد. والدین با مواجه‌شدن با دوره بلوغ کودک ممکن است رفتارهای اشتباهی انجام دهند، زیرا از تغییرات این دوره آگاه نیستند یا نمی‌خواهند کنترل خود را روی کودک کاهش دهند. در این مطلب می‌خواهیم تغییرات احساسی و رفتاری در دوران بلوغ را معرفی کنیم تا درک بهتری از احساسات و رفتارهای فرزند خود داشته باشید.
فهرست مطالب
بلوغ کودکان چقدر طول می‌کشد؟
به‌طور ساده بلوغ به مرحله‌ای از رشد جسمی و روانی انسان گفته می‌شود که کودک پس از طی‌کردن این مرحله به یک جوان بزرگسال تبدیل می‌شود. بلوغ در دختران معمولا بین ۸ تا ۱۳ سالگی و در پسران بین ۹ تا ۱۴ سالگی شروع می‌شود. به‌طور کلی دوره نوجوانی بین ۲ تا ۵ سال طول می‌کشد و انتظار می‌رود بعد از ۱۹ تا ۲۰ سالگی فرد از دوره بلوغ خارج شود. نکته مهم این است که فرایند، نشانه‌ها، حالت‌ها و سن شروع و پایان بلوغ در هر فردی متفاوت است و به شرایط ژنتیکی و محیطی بستگی دارد. اما به‌طور کلی نشانه‌های مشترکی بین افراد مشاهده می‌شود.
تغییرات احساسی و رفتاری در دوران بلوغ
نوجوانان در دوران بلوغ طیف خلقی و احساسی بسیار گسترده‌ای دارند. بنابراین والدین باید برای تغییر خلق و خوی فرزندشان کاملا آماده باشند. یکی از مهم‌ترین دلایل تغییرات خلقی و احساسی نوجوانان، تغییرات هورمونی آن‌ها است. علاوه بر آن بچه‌ها تغییرات فیزیکی و جسمی، تغییرات اجتماعی و نیز عاطفی را تجربه می‌کنند. بنابراین این دوره می‌تواند با تنش‌های بسیاری همراه باشد که والدین باید برای ایجاد محیطی امن، دوستانه و حمایتگر تلاش کنند. در ادامه مهم‌ترین تغییرات و نوسانات خلقی نوجوانان را مرور می‌کنیم.
غمگین بودن بی‌دلیل
بسیاری از نوجوانان در طول دوره بلوغ غم، اندوه شدید یا ناامیدی بسیاری را درک می‌کنند که ممکن است هیچ دلیل آشکاری نداشته باشد. بسیاری از آن‌ها احساس شادی را برای مدت کوتاه یا طولانی از دست می‌دهند و در بعضی از مواقع غمگین هستند.
راهکارها:
- توصیه می‌کنیم در قدم اول احساسات فرزندتان را درک کنید.
- یادتان باشد که او در مرحله‌ای دشوار و چالش‌برانگیز قرار دارد و احساساتی شکننده دارد.
- شنونده خوب و فعالی باشید و سعی کنید به‌طور واقعی حرف‌های فرزند خود را بشنوید.
- فرزندتان را به باد انتقاد نگیرید و او را تشویق کنید تا درباره احساساتش صحبت کند.
- اگر می‌بینید که غم و ناامیدی او طولانی شده است، حتما با یک متخصص روانشناس کودک و نوجوان مشورت کنید.
خشم شدید و پرخاشگری در بلوغ
نوجوانان به دلیل تغییرات هورمونی، استرس‌ها و تنش‌های مدرسه، مشکلاتی در گروه هم‌سالان و نیز چالش‌های فکری برای یافتن هویت خود، ممکن است خشم زیادی را تجربه کنند. بسیاری از نوجوانان در این دوره با والدین خود پرخاشگری می‌کنند. یکی از دلایل این خشم و پرخاشگری تلاش برای مستقل شدن و کاهش کنترل والدین است. نوجوانان می‌خواهند آزادی خود را افزایش دهند و مستقل‌تر عمل کنند.
راهکارها:
- مهم‌ترین قدم این است که آرامش خود را حفظ کنید و سعی کنید با پرخاشگری‌های فرزند خود تحریک نشوید و خشم خود را بروز ندهید.
- سعی کنید درگیر مشاجره و داد و بیداد با فرزندتان نشوید.
- اجازه دهید نوجوان شما آرام‌تر شود و بعد از گذشتن زمانی، سعی کنید تا با او درباره مشکل صحبت کنید.
کاهش اعتماد به نفس در دوران بلوغ
یکی از مهم‌ترین تغییرات احساسی در دوران بلوغ این است که افراد اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند. کاهش عزت نفس یکی از اتفاق‌های رایج در این دوره است و بسیاری از نوجوانان ظاهر، هویت و توانایی‌های خود را دوست ندارند. برخی از آن‌ها به دلیل محیط فرهنگی نامناسب از تغییرات جسمی و ظاهری خود شرمگین می‌شوند و خجالت می‌کشند.
راهکارها:
- والدین باید محیطی حمایتگر را در خانه ایجاد کنند.
- سعی کنید به فرزندتان بازخورد مثبت بدهید و دستاوردها و نقاط قوت او را برجسته کنید.
- اگر چالشی وجود دارد که آن‌ها نمی‌توانند به‌تنهایی از آن عبور کنند، سعی کنید به آن‌ها کمک کنید.
- نوجوان خود را تشویق کنید تا کارهای ارزشمند و مورد علاقه خود را انجام دهد تا با کسب موفقیت در آن‌ها احساس بهتری نسبت به خود داشته باشد.
احساس تنهایی در دوران بلوغ
باید بدانید که احساس تنهایی نیز یکی از رایج‌ترین تغییرات احساسی در دوران بلوغ است. بسیاری از نوجوانان از جامعه، خانواده و دوستان خود فاصله می‌گیرند و بیشتر وقت خود را به‌تنهایی سپری می‌کنند. انزوای اجتماعی در بسیاری از نوجوانان مشاهده می‌شود که ممکن است والدین را نگران کند.
راهکارها:
- در قدم اول بپذیرید که کودک شما وارد مرحله جدیدی شده است و نیاز به تنها بودن تا حد زیادی طبیعی است.
- سعی کنید قبل از شروع دوره بلوغ کودک را به انجام سرگرمی‌ها و فعالیت‌های مورد علاقه‌اش تشویق کنید.
- برخی از کارها را همراه با فرزند نوجوان خود انجام دهید. خواه یک پیاده‌روی ساده باشد، یا تمیز کردن خانه، خرید و آب‌دادن به گلدان‌ها.
- به‌طور مداوم تلاش نکنید که تنهایی فرزندتان را خراب کنید و او را با اجبار به درون جمع بیاورید. این کار معمولا نتیجه عکس می‌دهد و کودک را به سمت پرخاشگری و پنهان‌کاری می‌برد.
- بهتر است تا جایی که می‌توانید حریم خصوصی فرزندتان را رعایت کنید تا اعتماد و صداقت بین شما شکل بگیرد.
- از فرصت‌های کوچک برای صحبت‌کردن و بیان احساسات استفاده کنید.
اگر درک برخی از رفتارهای نوجوانان برای شما دشوار است، پیشنهاد می‌کنیم نکات مهم درباره نوجوانان را بیاموزید.
بی‌احترامی در دوران بلوغ
یکی دیگر از مهم‌ترین و رایج‌ترین تغییرات رفتاری در دوران بلوغ این است که فرزند شما ممکن است سرکشی کند و نسبت به والدین، خواهر و برادرهای خود بی‌احترامی داشته باشد.
راهکارها:
- بهتر است در این دوران حد و مرزهای رفتاری را مشخص کنید. وجود مرزهای واضح و روشن می‌تواند تا حدی از بروز رفتارهای بی‌احترامی جلوگیری کند، زیرا فرزند شما با عواقب آن روبه‌رو خواهد شد.
- سعی کنید از کودکی به فرزند خود احترام بگذارید تا او نیز احترام‌گذاشتن به دیگران را یاد بگیرد.
- بعد از انجام رفتارهای بی‌احترامی از فرزند خود بخواهید دلیل رفتارش را توضیح دهد. همچنین عواقب متناسبی در نظر بگیرید و آن را اجرا کنید.
احساس اضطراب و افسردگی در دوران بلوغ
بسیاری از نوجوانان نسبت به خود نگرش‌های منفی دارند. تغییرات هورمونی و جسمی می‌تواند حس عدم اطمینان را در بچه‌ها تشدید کند. از طرفی تغییرات ذهنی می‌تواند دوره شک و تردید به همه‌چیز را به دنبال داشته باشد. احساس افسردگی و اضطراب از جمله احساسات رایج در دوران بلوغ است که والدین باید به آن توجه داشته باشند.
راهکارها:
- درباره تغییرات فیزیکی و هورمونی با فرزند خود صحبت کنید و به او بگویید که سلامتی و مراقبت از خود اهمیت بسیار زیادی دارد.
- نوجوان خود را به داشتن ورزش منظم و رژیم غذایی سالم و مغذی تشویق کنید.
- اگر می‌بینید که احساس افسردگی، اضطراب شدید، اختلالات خواب و اشتها در فرزندتان ادامه پیدا کرده است، حتما با یک روانشناس کودک و نوجوان مشورت کنید.
اگر نمی‌دانید چطور با فرزندتان ارتباط برقرار کنید، راه های ارتباط با نوجوانان را بخوانید.
سخن پایانی
انسان در طول زندگی خود دوره‌های مختلفی را سپری می‌کند که دوره بلوغ یکی از مهم‌ترین دوره‌ها به شمار می‌رود. تغییرات مختلفی در این دوره به سمت ما هجوم می‌آورند که ممکن است مشکلات و چالش‌هایی را به دنبال داشته باشند. بلوغ در افراد مختلف نشانه‌ها و تغییرات متفاوتی دارد، اما به‌طور کلی نوجوانان ممکن است احساسات مختلفی مانند غم، افسردگی، ناامیدی و اندوه شدید را تجربه کنند. همچنین بسیاری از آن‌ها به دلیل نیاز به استقلال و کاهش کنترل ممکن است پرخاشگری و سرکشی کنند. بنابراین بهتر است والدین درک بهتری از این تغییرات داشته باشند و محیطی حمایتگر و امن ایجاد کنند تا بتوانند در کنار نوجوان خود از این مرحله عبور کنند.
سوالات متداول
چه عواملی در تغییرات احساسی و رفتاری دوران بلوغ موثر هستند؟
فاکتورهای مختلفی وجود دارند که فرد را در دوران بلوغ دچار تغییرات مختلف می‌کنند. تغییرات هورمونی یکی از مهم‌ترین عوامل در این زمینه به شمار می‌روند. همچنین تغییرات جسمی و ظاهری، تنش‌های موجود در مدرسه، مشکلات و فشارهای خانوادگی، عدم ثبات عاطفی از دیگر عوامل تغییرات در دوران بلوغ به شمار می‌روند.
دیدگاهتان را بنویسید