اضطراب اجتماعی کودکان؛ دلایل و راهکارها
اضطراب یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین اختلال‌هایی است که همه ما در دورانی از زندگی با آن روبه‌رو می‌شویم. این اختلال مدل‌ها و انواع مختلفی دارد و اضطراب اجتماعی یکی از مهم‌ترین آن‌ها است. باید بدانید که این نوع اضطراب در کودکان و نوجوانان نیز بسیار مشاهده می‌شود و شدت بالای آن می‌تواند روی عملکرد کودک در جامعه، دایره دوستان و کسب مهارت‌های اجتماعی او تاثیرگذار باشد. بنابراین مهم است که والدین این نوع اضطراب را در کودک خود تشخیص داده و برای درمان و بهبود آن اقدام کنند. تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع این اختلال می‌تواند کیفیت زندگی و روابط کودک را به سمت بهبود پیش ببرد.
فهرست مطالب
اضطراب اجتماعی در کودکان به چه معنی است؟
در قدم اول بهتر است با اضطراب مفهوم این نوع اضطراب در کودکان آشنا شوید. از نظر روانشناس کودک اضطراب اجتماعی به ترس شدید و اضطراب بسیار زیاد کودک در موقعیت‌های اجتماعی مختلف اشاره دارد. این اضطراب می‌تواند باعث اجتناب از فعالیت‌های مختلف شود و حتی صحبت‌کردن با دیگران، انجام فعالیت‌ها و کارهای گروهی و تعامل با دوستان و همسالان را دشوار کند. بسیاری از این کودکان می‌ترسند مورد قضاوت و نظر دیگران قرار بگیرند و به همین دلیل نمی‌خواهند که در جمع صحبت کنند یا رابطه‌ای با افراد برقرار کنند. اضطراب اجتماعی کودکان می‌تواند روی اعتماد به نفس کودک، ایجاد تعامل و حفظ روابط تاثیر مخربی بگذارد.
علائم اضطراب اجتماعی در کودک
حالا که با مفهوم این نوع اضطراب آشنا شدید، بهتر است علائم آن را بشناسید تا اگر کودک شما چند علامت را دارد، بتوانید آن را سریع‌تر نزد متخصص روانشناس کودک ببرید. این علائم شامل موارد زیر هستند:
علائم رفتاری اضطراب اجتماعی کودکان
- اجتناب: بی‌میلی به شرکت در مهمانی‌ها، بازی‌های گروهی و فعالیت‌های اجتماعی
- چسبیدن به والدین: نزدیک ماندن به والدین در محیط‌های اجتماعی
- ترس و امتناع از رفتن به مدرسه
- سکوت و کم‌حرفی: مشکل در صحبت‌کردن در موقعیت‌های اجتماعی و ترجیح‌دادن کم حرفی و سکوت
درباره علت کم حرفی در کودکان بیشتر بدانید.
نشانه های عاطفی اضطراب اجتماعی کودک
- ترس شدید: نگرانی از قضاوت دیگران
- حس شرم از قرار گرفتن در جمع
- نگرانی شدید و دائمی درباره ارزیابی‌های منفی در محیط اجتماعی
- عزت نفس پایین و احساس بی‌کفایتی، حقارت و کم‌ارزشی نسبت به دوستان و همسالان
علائم فیزیکی اضطراب اجتماعی در کودکان
- معده درد و حالت تهوع قبل از رویدادها و ورود به محیط‌های اجتماعی
- تعریق زیاد در طول تعاملات اجتماعی
- حس لرزش
- سرخ شدن در هنگام صحبت با دیگران
نشانه های شناختی اضطراب اجتماعی
- افکار منفی درباره خود و سرزنش کردن خود
- مشکلاتی در تفکر واضح در تعاملات اجتماعی
دلایل اضطراب اجتماعی کدام‌اند؟
محققان و روانشناسان کودک بیان می‌کنند که اضطراب اجتماعی می‌تواند از عوامل مختلفی ناشی شود و همچنین ترکیبی از این عوامل می‌تواند این نوع اضطراب را تشدید کند.
- عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی اضطراب اجتماعی می‌تواند کودک را هم مبتلا به این اختلال کند.
- عوامل محیطی: سبک فرزندپروری بیش از حد محافظه‌کارانه یا مستبدانه می‌تواند اضطراب اجتماعی را در کودک بسیار شدیدتر کند.
- تجربه‌های آسیب‌زا: باید بدانید که تجربه‌های اجتماعی ناخوشایند می‌تواندکودک را دچار این نوع اضطراب کند. عواملی مانند قلدری، تعاملات اجتماعی منفی، تجربه آزار و اذیت فیزیکی و جنسی، تجربه تحقیر در جمع از جمله این موارد است.
- اعتماد به نفس پایین: یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث اضطراب اجتماعی می‌شوند، اعتماد به نفس پایین است. بسیاری از این کودکان نسبت به خود ادراک منفی دارند.
- نقص در یادگیری مهارت‌های اجتماعی: برخی از کودکان دیرتر از سن خود مهارت‌های اجتماعی را یاد می‌گیرند که این باعث ایجاد اضطراب در برخورد و تعامل با دیگران می‌شود.
- انتظارات بالا: فشار و انتظار بالای والدین، جامعه، معلمان و اطرافیان باعث می‌شود که کودک دچار اضطراب شود و نتواند عملکرد خوبی در برخورد با دیگران داشته باشد.
پیشنهاد می‌کنیم درباره اضطراب در کودکان و نوجوانان بیشتر بدانید.
راه های کاهش اضطراب اجتماعی کودکان
حالا که با دلایل و علائم اضطراب اجتماعی بچه ها آشنا شدید، بهتر است راهکارهای مناسب برای کاهش این اضطراب را یاد بگیرید تا بتوانید به کودک خود کمک کنید.
ارتباط مناسب با فرزند
یکی از بهترین راه های کاهش اضطراب اجتماعی در کودک این است که با او تعامل درست و سازنده داشته باشید. وقتی کودک با یک موقعیت اضطراب‌آور مواجه است، ابتدا دلیل نگرانی‌هایش را از او بپرسید. سپس به او بگویید که احساسات او را می‌پذیری و او را درک می‌کنید. کودک باید در کنار شما احساس امن‌بودن داشته باشد. در مرحله بعد می‌توانید کمی کنجکاوی کنید به او بگویید که حس می‌کنید چه چیزهایی او را نگران می‌کند. این کار باعث می‌شود کودک احساسات خود را بهتر درک کند و دلیل و ریشه ترس خود را پیدا کند. حالا باید با او همدلی کنید. باید به او بگویید که در کنار او هستید و ترس‌هایش را درک می‌کنید.
درباره اضطراب اجتماعی با کودک صحبت کنید
با آن‌ها درباره اضطراب و دلایل وجود آن صحبت کنید. به او بگویید که اضطراب تا حدی طبیعی است و به بقا و عملکرد انسان کمک می‌کند. سپس درباره اضطراب اجتماعی و دلایل و عوامل آن برای کودک توضیح دهید تا او درک بهتر و واضح‌تری از مشکل خود پیدا کند. به او بگویید که راه‌هایی برای بهبود و کنترل این اضطراب وجود دارد. می‌توانید مثالی از نگرانی‌های خود بیان کنید و راه‌هایی که وضعیت را کنترل کرده‌اید، برای او توضیح دهید.
کودک را آماده کنید
اگر موقعیت اضطراب‌آوری پیش روی کودک است، سعی کنید او را آماده کنید و آگاهی بیشتری به او بدهید. این کار باعث می‌شود که او با شرایط آشنا شود و حس و درک بهتری از احساسات خود و اتفاقات آنجا داشته باشد. با کمک بازی‌کردن می‌توانید موقعیت مورد نظر را تصویرسازی کنید و نقش‌های مختلف را بازی کنید تا کودک با محیط آشنا شود و تصور بهتری داشته باشد.
روی مسیر پیشرفت تمرکز کنید
اضطراب اجتماعی به‌شدت با کمال‌گرایی مرتبط است و متاسفانه بسیاری از والدین آگاهانه یا ناآگاهانه این اضطراب را در کودک خود تقویت می‌کنند. به فرزندتان کمک کنید که به‌جای تمرکز روی هدف‌ها و دستاوردها، روی مسیر، روند پیشرفت، عملکرد و تجربه‌های خود تمرکز داشته باشد. در کنار کودک سعی کنید که قدم‌های کوچک را به‌طور پیوسته بردارد و نگران اهداف بزرگ نباشد.
تکنیک‌های مقابله‌ای را آموزش دهید
تکنیک‌ها و روشهای بسیاری وجود دارد که به کودک در حفظ آرامش و کاهش اضطراب کمک می‌کنند. بهتر است چند مورد از این تکنیک‌ها را به کودک خود یاد دهید تا بتواند همیشه از آن‌ها استفاده کند.
- تکنیک‌های تنفسی و تمرین تنفس عمیق
- تکنیک ۵-۴-۳-۲-۱: در این تکنیک کودک ۵ چیزی که می‌بیند، ۴ چیزی که احساس می‌کند، ۳ چیزی که می‌شنود، ۲ چیزی که می‌بوید و یک چیز که مزه می‌کند را بیان می‌کند تا تسلط بیشتری روی محیط داشته باشد.
- استفاده از لوازمی مانند خمیر بازی یا وسایلی که کودک می‌تواند با دستان خود با آن‌ها بازی کند، همچنین استفاده از اسباب‌بازی‌ها و وسایل مورد علاقه برای اینکه کودک آن‌ها را در آغوش بگیرد و آرامش خود را برگرداند.
از متخصص کمک بگیرید
در کنار راه‌هایی که گفتیم، بهتر است برای بهبود و کنترل اضطراب اجتماعی کودک به سراغ فوق تخصص روانشناسی کودک در تهران یا شهر خود بروید. روانشناس حرفه‌ای به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از کودک، نیازها و مشکلات او پیدا کنید. همچنین به کودک کمک می‌کند تا احساسات خود را بهتر بشناسد و بتواند آن‌ها را بهتر مدیریت کند. کودک با کمک راهکارهای روانشناس و درمان با روشهای مورد نظر می‌تواند کیفیت زندگی خود، ارتباطات و تعاملات اجتماعی خود را بهبود دهد.
سخن پایانی
اضطراب اجتماعی یک اختلال بسیار رایج در بین کودکان و نوجوانان است که می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و روی کیفیت زندگی و روابط فرد تاثیر منفی بگذارد. اضطراب اجتماعی می‌تواند باعث کاهش عزت نفس و حس ارزشمندی کودک شود. به همین دلیل والدین باید نشانه‌های این اختلال را یاد بگیرند و در صورت مشاهده آن‌ها، با روانشناس کودک مشورت کنند. کلینیک دکتر ساداتی با بهره‌گیری از درمانگران و متخصصان حرفه‌ای در تلاش است تا با ارائه درمان‌ها و تکنیک‌های مورد نیاز مانند درمان اضطراب با نوروفیدبک، اضطراب اجتماعی کودکان را کاهش داده و آرامش و اعتماد به نفس را به آن‌ها برگرداند.
دیدگاهتان را بنویسید