اختلال پردازش شنوایی در کودکان چیست و چه علائمی دارد؟

مسیر رشد کودکان مسیری پرفرازونشیب است که می‌تواند چالش‌هایی را برای کودکان و والدین به همراه داشته باشد. اختلال پردازش شنوایی یکی از این‌ها است که می‌تواند نحوه درک و پردازش صداها را در کودک تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است کودک مشکلی در شنوایی نداشته باشد، اما نتواند اطلاعات شنیداری خود را درک و تفسیر کند. بنابراین این اختلال می‌تواند مشکلات بسیاری را در تعاملات اجتماعی و عملکرد تحصیلی کودک به وجود آورد. متاسفانه در بسیاری از مواقع اختلال ADP یا پردازش شنوایی نادیده گرفته می‌شود یا تشخیص آن اشتباه است. بنابراین نیاز است که والدین و مربیان درک بهتری از این اختلال داشته باشند تا بتوانند در مسیر بهبود کودک به او کمک کنند. در این مطلب به سوال اختلال پردازش شنوایی در کودکان چیست، پاسخ می‌دهیم و علائم و راه‌های درمان آن را معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید. 

اختلال پردازش شنوایی در کودکان چیست؟

در قدم اول باید تعریف دقیق و روشنی از این اختلال داشته باشیم تا بتوانید این مشکل را به‌خوبی درک کنید. اختلال پردازش شنوایی یا که به اختصار APD نیز خوانده می‌شود، وضعیتی است که بر نحوه پردازش اطلاعات شنیداری مغز تاثیر می‌گذارد. روانشناس کودک می‌گوید که در واقع این مشکل در شنوایی کودک نیست و کودکان مبتلا نیز قدرت شنوایی طبیعی مانند سایر کودکان دارند. این اختلال باعث می‌شود که کودک در تفسیر و درک صداهایی که می‌شنود مشکل دارد. در واقع کودکی که دارای اختلال پردازش شنوایی است، برای پردازش اطلاعات باید تلاش کند. این کودکان ممکن است در تشخیص صداهای مشابه، درک صحبت دیگران در محیط‌های شلوغ و به یاد سپردن دستورات شفاهی و گفتاری مشکل داشته باشند. 

تاثیر اختلال APD روی کودکان می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولا در عملکرد تحصیلی و تعاملات اجتماعی آن‌ها اختلال ایجاد می‌کند. کودکانی که مبتلا به اختلال پردازش شنوایی هستند، در مدرسه معمولا با خواندن، املا و درک مطلب مشکل دارند. آن‌ها ممکن است گفت‌وگوها را چالش‌برانگیز بدانند و به دلیل مشکل در تفسیر اطلاعات، در ارتباطات اجتماعی دچار مشکل شوند که این می‌تواند روی عزت نفس آن‌ها تاثیر منفی بگذارد. 

علائم و نشانه های اختلال پردازش شنوایی در کودکان

باید بدانید که اختلال APD می‌تواند به شکل‌های مختلفی خود را نشان دهد که این موضوع به ویژگی‌های کودک و شدت اختلال بستگی دارد. علائم این اختلال ممکن است با اختلالاتی مانند ADHD یا تاخیرهای زبانی شباهت داشته باشد، با این حال برخی از این نشانه‌ها معمولا در کودکان مبتلا به APD مشاهده می‌شود.

مشکل درک گفتار در محیط‌های پرسروصدا

یکی از مهم‌ترین علائم اختلال پردازش شنوایی در کودکان این است که اگر صدایی در پس‌زمینه وجود داشته باشد، می‌تواند تمرکز کودک را روی یک صدا دشوار کند. بنابراین کودک در محیط‌هایی که هرج و مرج و سروصدا زیاد است، دچار مشکل در درک و تفسیر صداها می‌شود.

درخواست‌های مکرر برای تکرار

معمولا کودکان مبتلا به اختلال APD بسیار از عبارت‌هایی مانند «چی گفتی؟» یا «میشه دوباره بگی؟» تکرار می‌کنند و این ویژگی حتی در محیط‌های آرام نیز زیاد تکرار می‌شود. آن‌ها ممکن است برای تکرار دستورالعمل‌ها یا روشن شدن موضوع به دیگران وابسته باشند.

مشکل در درک دستورات چندمرحله‌ای

کودکان دارای اختلال پردازش شنوایی در به یاد سپردن و پیروی از دستورالعمل‌هایی که دارای چند مرحله است، دچار مشکل می‌شوند. برای مثال در درک «به اتاقت برو، کفش‌هایت را بردار و برای من بیاور» مشکل دارند و ممکن است فقط بخشی از کار را تکمیل کنند. همچنین ممکن است در انجام دستورات گیج به نظر برسند.

تعبیر نادرست کلمات در اختلال پردازش شنوایی در کودکان

بسیاری از کودکان مبتلا به APD ممکن است کلمات مشابه را اشتباه بگیرند. این مشکل می‌تواند منجر به سوء تفاهم در مکالمات و یادگرفتن کلمه‌های جدید شود. 

پاسخ‌های تاخیری کودک به اطلاعات شنیداری

پردازش اطلاعات و پاسخ‌دادن کودکان مبتلا به APD ممکن است نسبت به دیگر کودکان به زمان بیشتری نیاز داشته باشد. این مشکل گاهی باعث می‌شود که این طور به نظر برسد که دیگران آن‌ها را نادیده گرفته و به کودک توجه نمی‌کنند.

حافظه شنوایی ضعیف در کودکان

بسیاری از کودکانی که مبتلا به APD هستند، ممکن است در یادآوری اطلاعات ارائه‌شده شفاهی مانند فهرست کارها یا جزئیات داستان‌ها مشکل داشته باشند. بنابراین ممکن است در شرکت در فعالیت‌های گروهی کلاس یا به یاد سپردن تکالیف و توضیحات معلم با چالش روبه‌رو شوند.

مشکل در املا، خواندن و آواز

پردازش زبان ارتباط نزدیکی با مهارت‌های پردازش شنوایی دارد. بنابراین کودکان دارای APD معمولا برای تشخیص کلمات و الگوهای صوتی با مشکل روبه‌رو هستند. این موضوع می‌تواند بر توانایی خواندن و املای آن‌ها تاثیرگذار باشد.

حواس‌پرتی با صداهای پس‌زمینه

اختلال پردازش شنوایی در کودکان می‌تواند باعث شود که آن‌ها به صداهای اطراف حساسیت زیادی داشته باشند. بنابراین پچ‌پچ‌ افراد، صدای کولر یا صداهایی که از بیرون شنیده می‌شود، می‌تواند تمرکز روی صدای اصلی را برای کودک دشوار کند. 

این مطلب را هم بخوانید: مشکلات حافظه در کودکان و راه های تقویت حافظه کودک

پیامدهای اختلال پردازش شنوایی برای کودک

این اختلال می‌تواند تاثیرات بسیاری روی کودک بگذارد که این پیامدها خود را به شکل‌های مختلفی نشان می‌دهد. در ادامه برخی از آن‌ها را مرور می‌کنیم.

• کناره‌گیری کردن از مکالمات گروهی
• اجتناب از شرکت در بحث و گفت‌وگوها
• ناامید شدن از تلاش برای پردازش اطلاعات شنیداری و ایجاد اضطراب در کودک
• افت عملکرد تحصیلی به‌ویژه در درس‌هایی که دستورات شفاهی زیادی دارند. 
• نیاز به یادآوری کارها و صحبت‌ها به کودک

روش های درمان های اختلال پردازش شنوایی در کودکان

باید گفت که اختلال پردازش شنوایی در کودکان قابل بهبود است و با کمک روش‌های درمانی حرفه‌ای کودک می‌تواند مهارت‌های شنوایی و پردازش اطلاعات شنیداری خود را تقویت کند. 

برنامه‌های آموزشی شنوایی

این برنامه‌های تخصصی برای تقویت توانایی مغز برای پردازش صداها طراحی شده‌اند. 

• برنامه‌های کامپیوتری: استفاده از بازی‌ها و فعالیت‌های تعاملی برای بهبود تشخیص صدا، حافظه شنیداری و ترتیب دستورات
• فعالیت‌های زیر نظر درمانگر: انجام تمرین‌های شنیداری مانند شناسایی صداها، تشخیص گفتار با وجود سروصدا برای بهبود توانایی مغز در درک و تفسیر اطلاعات شنیداری

گفتار درمانی

با کمک درمانگرحرفه‌ای و آسیب‌شناس گفتار-زبان به کودک کمک می‌شود تا مهارت‌های زبانی و ارتباطی خود را بهبود دهد. بهبود تشخیص صداها در کلمات، تقویت درک زبان و گرامر برای کمک به بهبود درک و استفاده از زبان استفاده می‌شود.

راهبردهای شناختی-رفتاری

راهکارهایی برای بهبود درک اطلاعات شنیداری به کودک آموزش داده می‌شود. روش‌ها و تکنیک‌های تجسم برای به یاد سپردن مراحل و دستورات را به کودک یاد می‌دهند. درمانگر به کودک کمک می‌کند تا اطلاعات را به بخش‌های کوچک‌تر و ساده‌تر تقسیم کند تا بهتر آن‌ها را درک کند.

این مطلب هم برای شما مفید است: انواع اختلال پردازش حسی در کودکان

نکات مهم برای والدین درباره APD

در کنار درمان‌های تخصصی، راهکارهایی وجود دارد که فرایند بهبود و درمان را برای کودک آسان‌تر می‌کند. بهتر است والدین این روش‌ها را در نظر داشته باشند.

• یک محیط حمایتی ایجاد کنید. صداهای پس‌زمینه و نویزهای خانه را کاهش دهید. هنگامی که کودک به چیزی گوش می‌دهد، صدای تلویزیون را قطع کنید.
• از توضیحات ساده و واضح استفاده کنید و برای کودک مراحل کارها را به‌آرامی توضیح دهید.
• فضایی آرام و منظم برای انجام تکالیف یا مطالعه کودک تدارک ببینید.
• از ابزارهای نوشتاری کمک بگیرید و سعی کنید با کمک ابزارهای بصری به یاد سپردن و درک کودک را ساده‌تر کنید. 
• از چک‌لیست‌ها و دفترهای برنامه‌ریزی کمک بگیرید تا کودک وظایف و کارهای خود را در آن‌ها یادداشت کند. 
• برای توضیح دوباره کارها و دستورالعمل‌ها به کودک صبور باشید. سعی کنید مراحل را برای کودک ساده‌تر کرده و در صورت نیاز توضیحات را تکرار کنید. 
• از بازی‌های شنیداری کمک بگیرید. بازی‌هایی را انجام دهید که مهارت‌های شنوایی را تقویت می‌کند. به او کمک کنید که با صدای بلند شعر بخواند و داستان تعریف کند.
• اعتماد به نفس کودک را تقویت کنید. موفقیت‌ها و پیشرفت او را تحسین کنید تا انگیزه خود را برای ادامه‌دادن حفظ کند. 
• از یک متخصص حرفه‌ای کمک بگیرید. بهتر است برای تشخیص دقیق‌تر مشکل و راهکارهای درمانی از یک فوق تخصص روانشناس کودک در تهران یا شهر خود کمک بگیرید. 

سخن پایانی

اختلال پردازش شنوایی در کودکان می‌تواند منجر به ایجاد مشکلاتی در عملکرد تحصیلی و تعاملات اجتماعی کودک شود. این اختلال باعث می‌شود که کودک در درک اطلاعات شنیداری و تفسیر آن‌ها چالش‌هایی داشته باشد. درمان APD نیازمند تلاش متخصصان مختلف و رویکردهای درمانی متنوع است و به همکاری والدین و مربیان هم نیاز دارد. با کمک راهکارهای درمانی، کودک می‌تواند مهارت‌های شنیداری خود را گسترش داده و اعتماد به نفس خود را برای تعاملات اجتماعی بهبود دهد. در این مطلب سعی کردیم درباره اختلال پردازش شنوایی در کودکان صحبت کنیم و علائم این اختلال را بررسی کنیم. همچنین راهکارهایی برای والدین ارائه دادیم تا بتوانند شرایط را بهتر مدیریت کنند. 

سوالات متداول