علت تاخیر در گفتار کودکان چیست و چه راه حلی دارد؟
بدون شک هر پدر و مادری مشتاقانه منتظر شنیدن اولین کلمات از دهان فرزند خود است. این یکی از مهم‌ترین نقاط عطف رشد کودک است که او را به سمت ارتباطات اجتماعی با دیگران سوق می‌دهد. برخی از کودکان ممکن است دیرتر از سایر بچه‌ها به این نقطه عطف برسند و دیرتر حرف زدن را شروع کنند. این تاخیر در گفتار کودک می‌تواند منجر به نگرانی والدین شود. باید گفت که تاخیر در گفتار به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد و نشانه‌های مختلفی دارد. بنابراین بهتر است که والدین علت تاخیر در تکلم کودک را پیدا کرده و راهکارهای مناسب را برای بهبود آن پیدا کنند. در این مقاله علت تاخیر در گفتار کودکان را بررسی کرده و راهکارهای درمانی مناسب را معرفی خواهیم کرد. برای آشنایی بیشتر با این مشکل با کلینیک دکتر ساداتی همراه باشید.
فهرست مطالب
تاخیر در گفتار کودک چیست؟
در قدم اول باید تعریف دقیق و واضحی از تاخیر در گفتار کودک داشته باشیم. تاخیر در گفتار کودکان موقعیتی است که در آن کودک در سن مورد انتظار، به نقاط عطف معمول برای رشد گفتار و زبان نمی‌رسد. با اینکه مسیر رشد و تکامل هر کودک منحصربه‌فرد است، اما نقاط عطفی وجود دارد که روانشناسان رشد با مطالعات دقیق آن‌ها را تعیین کرده‌اند. این نقاط عطف به والدین و متخصصان کودک کمک می‌کند تا فرایند رشد بچه‌ها را با دقت ارزیابی کنند.
از نظر روانشناس کودک در زمینه گفتار نیز کودک باید در سن خاصی به این نقطه عطف برسد و حرف زدن را شروع کند. برای مثال بسیاری از کودکان تا یک سالگی اولین کلمات خود را به زبان می‌آورند و از دو سالگی ترکیب عبارت‌های ساده را انجام می‌دهند. وقتی که کودک از این معیارها و نقاط عطف عقب می‌افتد، ممکن است نشان‌دهنده مشکل و تاخیر در گفتار کودک باشد.
نشانه های تاخیر در گفتار کودکان
شناخت علائم و نشانه‌های حرف نزدن کودک کمک می‌کند تا مداخله زودهنگام انجام شود و جلوی پیشروی مشکل گرفته شود. در ادامه علائم بچه های تأخیر گفتاری را معرفی می‌کنیم تا بدانیم که چه زمانی باید نگران حرف نزدن کودک باشیم.
علائم تاخیر در گفتار کودک از بدو تولد تا یک سالگی
- کودک در ۶ تا ۹ ماهگی صداهای ساده و تکراری مانند «مَ مَ» یا «بَ بَ» را تولید نمی‌کند.
- کودک به صداها واکنش نشان نمی‌دهد و سر خود را به سمت صداها به‌خصوص صداهای آشنا نمی‌چرخاند.
- کودک در یک سالگی حرکاتی مانند دست دادن، اشاره کردن یا دست زدن برای برقراری ارتباط را انجام نمی‌دهد.
- می‌بینید که کودک برای تقلید کردن صداها یا حالت‌های چهره دیگران تلاشی نمی‌کند.
علائم تاخیر در گفتار کودک یک تا دو ساله
- اکثر کودکان ۱۵ تا ۱۸ ماهه در این بازه سنی اولین کلمات خود را مانند «بابا»، «مامان» یا «آب» را بیان می‌کنند، اما می‌بینید که کودک این کلمات را به زبان نمی‌آورد.
- کودک باید از ۱۸ تا ۲۴ ماهگی بین ۲۰ تا ۵۰ کلمه را بداند و کم‌کم آن‌ها را ترکیب کند، اما در کودکان تاخیر گفتاری این ویژگی مشاهده نمی‌شود.
- برخی از کودکانی که تاخیر در گفتار دارند، در درک دستورات ساده نیز مشکل دارند.
- این کودکان از کلمات یا حرکات برای تعامل با دیگران استفاده نمی‌کنند.
نشانه های تاخیر در تکلم کودک ۲ ساله تا ۳ سال
- کودک عادی باید در دوسالگی بتواند دو یا سه کلمه را با هم ترکیب کند و تا سه‌سالگی از جمله‌های سه تا چهار کلمه‌ای استفاده کند.
- بسیاری از این کودکان گفتار نامشخصی دارند و در تلفظ درست واژه‌های ساده نیز مشکل دارند.
- برخی از این کودکان سوالات یا نظرات محدودی دارند و سوالات ساده را هم نمی‌پرسند.
- کودکان دارای تاخیر در گفتار معمولا به دلیل عدم توانایی بیان احساسات و کلمات احساس ناامیدی و ناراحتی می‌کنند.
- این کودکان در تعاملات اجتماعی و مکالمات پشت سر هم با همسالان خود مشکل دارند.
علائم تاخیر گفتار کودکان ۳ تا ۵ ساله
- این کودکان در گفتن داستان‌های ساده مشکل دارند و نمی‌توانند به‌راحتی چیزی را تعریف کنند.
- بسیاری از آن‌ها هنوز نمی‌توانند به طور واضح کلمات را تلفظ کرده و صحبت کنند.
- این کودکان به دلیل اجتناب از مکالمه، علاقه محدودی به تعامل با دیگران دارند.
- برخی از کودکان دارای تاخیر تکلم از دستور زبان به‌درستی استفاده نمی‌کنند.
این مطلب هم برای شما مفید است: تاخیر رشد کودکان
دلایل تاخیر در گفتار کودکان
حالا که نشانه های حرف نزدن کودک ۴ ساله و دیگر سنین را شناختید، ممکن است برایتان سوال باشد که علت تاخیر در گفتار کودکان چیست. باید گفت که تاخیر تکلم کودک می‌تواند ناشی از عوامل مختلف باشد و حتی چندین عامل با هم در ایجاد این مشکل نقش داشته باشند. در ادامه مهم‌ترین علت دیر حرف زدن کودک پسر یا دختر را مرور می‌کنیم.
- مشکلات شنوایی: اگر کودک نتواند درست صداها را بشنود، در تقلید از آن‌ها و صحبت‌کردن دچار مشکل می‌شود. عفونت گوش، مشکلات مادرزادی یا تجمع مایع در گوش میانی از جمله دلایل مشکلات شنوایی است.
- اختلالات رشدی: اختلالاتی مانند اختلال طیف اوتیسم می‌تواند با تاخیر در گفتار و مهارت‌های زبان همراه باشد. همچنین این کودکان در برقراری تعامل با دیگران نیز مشکل دارند.
- تاخیر در رشد کلی: این نوع تاخیر بر زمینه‌های مختلف رشد مانند گفتار، مهارت‌های حرکتی و توانایی‌های شناختی نیز تاثیر می‌گذارد.
- مشکلات دهان و عضلات صورت: این بیماری می‌تواند یکی از علت های دیر حرف زدن کودک باشد که فرد در هماهنگی عضلات گفتاری مشکل دارد.
- برخی از بچه‌ها نیز به دلیل آسیب‌های مغزی دچار ضعف یا فلج عضلات درگیر هستند.
- محدودیت حرکت زبان نیز از جمله دلایل تاخیر در گفتار کودکان است که تولید برخی از صداها را دشوار می‌کند.
- بیماری‌های عصبی مرتبط با مغز و اختلالات فلج مغزی می‌تواند روی گفتار کودک موثر باشد.
- صرع یا تشنج نیز می‌تواند در رشد زبان و گفتار اختلال ایجاد کند.
- محیط نامناسب خانه و عدم تعامل باکیفیت با اطرافیان نیز می‌تواند از جمله علل تاخیر در تکلم کودک باشد.
- سابقه خانوادگی و شرایط ژنتیکی نیز به طور موثری روی تاخیر در گفتار بچه ها موثر است.
- زایمان زودرس یا وزن کم در هنگام تولد نیز ممکن است در برخی از زمینه‌های رشد از جمله رشد زبان و گفتار تاثیرگذار باشد.
راه های درمان تاخیر در گفتار کودک
گفتار درمانی برای تاخیر در گفتار کودکان
در این روش یک آسیب‌شناس گفتار-زبان با کودک کار می‌کند تا او بتواند مهارت‌های گفتار و زبان را با کمک فعالیت‌ها و تمرینات تخصصی بهبود دهد. این درمان بر بیان، واژه‌ها، جمله‌سازی یا برقراری ارتباط تمرکز دارد.
شنوایی سنجی برای درمان تاخیر در گفتار کودک
ممکن است کودک به دلیل مشکلات شنوایی نتواند گفتار درستی داشته باشد. بنابراین با ارزیابی شنوایی، مشکل تشخیص داده می‌شود و با کاشت سمعک یا حلزون یا سایر مداخلات لازم گفتار را بهبود می‌دهند.
توصیه می‌کنیم با اختلال پردازش شنوایی آشنا شوید.
رفتار درمانی
این روش درمان برای کودکان مبتلا به اوتیسم یا سایر اختلالات رشدی کاربرد دارد که به آن‌ها کمک می‌کند تا با تمرین‌های تخصصی مهارت‌های ارتباطی و ایجاد مکالمه را بهبود دهند.
مداخلات پزشکی درمان تاخیر در گفتار کودکان
اگر تاخیر در گفتار به مشکل جسمی و پزشکی یا بیماری خاصی مانند مشکلات زبان یا کام مرتبط باشد، درمان‌های پزشکی یا جراحی‌های مربوطه مورد نیاز خواهد بود.
نکات مهم برای والدین برای بهبود تاخیر در گفتار کودکان
بدون شک والدین نقش بسیار حیاتی در بهبود کودک دارند. بنابراین وقتی که مشکل اصلی و دلیل تاخیر در گفتار کودک را پیدا کردید، حتما روش درمانی مناسب را شروع کنید. در کنار فرایند درمان، می‌توانید راهکارهای زیر را نیز اجرا کنید.
- مرتب با کودک حرف بزنید. فعالیت‌های روزانه را تعریف کنید، اشیا را توصیف کنید و او را به پرسیدن سوال تشویق کنید. از زبان و کلمات واضح و ساده استفاده کنید.
- روزانه با هم کتاب بخوانید. خواندن کتاب با صدای بلند به یادگیری واژگان و بهبود مهارت‌های زبانی کمک می‌کند. به تصاویر اشاره کنید و از کودک بخواهید آن‌ها را نام ببرد.
- از کودک بخواهید صداها و کلمات را تقلید کند و سپس تلاش او را تشویق کنید.
- سعی کنید فرصت‌هایی ایجاد کنید تا کودک مجبور به صحبت کردن و ارائه درخواست از شما شود و برای حرف زدن تلاش کند.
- از برنامه‌ها، شعرها و ابزارهای مهیج و مناسب با سن کودک برای تحریک گفتار کمک بگیرید.
- سعی کنید زمانی از روز را با خانواده سپری کنید و از کودک بخواهید احساسات و افکار خود را بیان کند.
- از بازی‌ها کمک بگیرید. یادگیری مبتنی بر بازی یکی از راه‌های موثر برای تقویت گفتار کودکان است. بنابراین برای تحریک مکالمه از بازی‌های متنوع استفاده کنید.
- صبور و پیگیر باشید. این مشکل ممکن است مسیری طولانی برای بهبود داشته باشد، بنابرای کودک را تحت فشار نگذارید و به او فرصت دهید تا پیشرفت کند.
- از متخصص کمک بگیرید. در کنار این کارها حتما با گفتار درمانگر و روانشناس کودک مشورت کنید و از بهترین فوق تخصص روانشناس کودک کمک بگیرید تا روش‌های درمانی مناسب برای فرزندتان را پیدا کنید.
این مطلب هم برای شما مفید است: لکنت زبان در کودکان
سخن پایانی
حرف نزدن کودک ۲ ساله و بزرگ‌تر می‌تواند نگرانی زیادی را به والدین وارد کند و باعث آشفتگی آن‌ها شود. باید بدانید که تاخیر در گفتار کودکان دلایل زیادی دارد و عوامل مختلفی در ایجاد این تاخیر دخیل هستند. بنابراین شما باید در قدم اول نشانه های تاخیر گفتار در کودک را بشناسید تا در صورت مشاهده آن‌ها بتوانید در اسرع وقت برای بهبود و درمان فرزندتان اقدام کنید. نکته دیگر این است که باید دلیل اصلی این مشکل را پیدا کنید تا بتوانید روش درمانی موثرتر را در پیش بگیرید. برای این کار بهتر است به سراغ گفتار درمانگر حرفه‌ای بروید و ارزیابی دقیق گفتار کودک را انجام دهید.
یادتان باشد که در بسیاری از موارد تاخیر در گفتار قابل بهبود و درمان است و شما باید اقدام زودهنگامی داشته باشید. کلینیک دکتر مهسا ساداتی به همراه متخصصان خود در کنار شما است تا بتوانید مشکلات کودک خود را به‌سرعت تشخیص داده و برای درمان آن‌ها اقدام کنید.
دیدگاهتان را بنویسید