آموزش آداب معاشرت به کودکان؛ اهمیت و راهکارهای عملی

یکی از مهم‌ترین وظایف والدین، فرزندپروری و تقویت مهارت‌های کودک در زمینه‌های مختلف است. توسعه مهارت‌های اجتماعی و آموزش آداب معاشرت به کودکان یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های والدین به شمار می‌رود. یادگیری آداب معاشرت برای کودکان مزایای بسیاری به همراه دارد و آن‌ها را به مهارت‌های اجتماعی و رفتاری مختلفی مجهز می‌کند. تقویت مهارت‌های معاشرتی باعث می‌شود که کودک بتواند ارتباطات مثبتی با دیگران برقرار کند و عزت نفس خود را بهبود دهد. یادگیری این مهارت‌ها حتی در بزرگسالی نیز برای فرد کاربرد خواهد داشت. در این مطلب می‌خواهیم اهمیت آموزش آداب معاشرت به کودکان و راهکارهای عملی برای این کار را ارائه می‌دهیم. برای آشنایی با این راه‌ها با ما همراه باشید.

آداب معاشرت برای کودکان شامل چه رفتارهایی است؟

آداب معاشرت به زبان ساده مجموعه‌ای از رفتارها و آداب اجتماعی است که نحوه تعامل کودک با دیگران را شکل می‌دهد. از نظر روانشناس کودکان آداب معاشرت در واقع یک چارچوب رفتاری است که باید متناسب با سن و مرحله رشد کودک به او آموزش داده شود. رعایت آداب معاشرت به کودکان کمک می‌کند تا راهنمای مناسبی برای ارتباطات و تعاملات اجتماعی داشته باشند. در ادامه برخی از مهم‌ترین چارچوب‌های رفتاری آداب معاشرت را معرفی می‌کنیم.

آموزش آداب معاشرت به کودکان ۲ تا ۵ سال

• کلمات مودبانه: استفاده از کلماتی مانند «لطفا»، «متشکرم»، «ببخشید» و «متاسفم» در مواقع مورد نیاز
• سلام و خداحافظی کردن
• نوبت گرفتن در حین بازی یا مکالمه
• احترام فیزیکی مانند هل ندادن دیگران یا جلوگیری از گرفتن اشیا از دیگران با زور و اجبار

آداب معاشرت برای کودکان ۶ تا ۹ سال

• آداب غذا خوردن: استفاده از ظروف مناسب، جویدن غذا با دهان بسته، ثابت نشستن در هنگام صرف غذا.
• مهارت گوش دادن به دیگران، قطع نکردن صحبت‌ها و توجه به صحبت دیگران
• همکاری و به اشتراک گذاری اسباب‌بازی‌ها یا تنقلات
• رعایت حریم شخصی دیگران، در زدن در هنگام ورود به اتاق، درخواست از دیگران برای قرض گرفتن چیزی.

آداب معاشرت کودکان بالای ۱۰ سال

• بهبود مهارت‌های مکالمه، برقراری تماس چشمی با دیگران، پرسیدن سوال درباره مکالمه، پاسخ‌دادن به سوالات دیگران به طور مناسب
• سپاس‌گزاری، تشکر یا قدردانی شفاهی یا کتبی از هدایا و کمک‌های دیگران
• تعادل در استفاده از لوازم دیجیتال در جمع‌های خانوادگی و مهمانی‌ها
• پایین نگه داشتن صدا در مکان‌های ساکت مثل مطب و کتابخانه، نگه داشتن در برای سالمندان.

این مطلب را از دست ندهید: آموزش آداب مهمانی رفتن به کودک

اهمیت آموزش آداب معاشرت به کودکان

همان‌طور که روانشناس کودک بیان می‌کند، آموزش آداب معاشرت به کودکان یکی از جنبه‌های حیاتی رشد آن‌ها است که می‌تواند در زمینه‌های مختلفی مانند مهارت‌های اجتماعی و رشد عاطفی کودک تاثیرگذار باشد. در ادامه اهمیت آموزش این مهارت‌ها را مرور خواهیم کرد.

تقویت مهارت های اجتماعی کودک

یکی از مهم‌ترین مزایای آموزش آداب معاشرت به کودکان تقویت مهارت های اجتماعی در کودکان است. انسان ذاتا موجودی اجتماعی است و تعامل با همسالان، خانواده و جامعه نحوه درک دنیای اطراف را برای او شکل می‌دهد. آداب معاشرت مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و کارهایی است که باعث بهبود ارتباطات اجتماعی می‌شود. انجام کارهایی مانند سلام کردن، صحبت مودبانه یا رعایت نوبت باعث می‌شود تا کودک بتواند با محیط‌های اجتماعی مختلف به‌خوبی سازگار شود و رفتار مناسبی از خود نشان دهد. 

بهبود اعتماد به نفس در کودکان با آداب معاشرت

یکی دیگر از مزایای آموزش آداب معاشرت به کودک این است که او می‌تواند به‌مرور بر رفتارهای خود تسلط و کنترل داشته باشد. او یاد می‌گیرد که در محیط‌ها و موقعیت‌های خاص چطور رفتار کند. بنابراین آموزش این آداب باعث می‌شود که او استرس و اضطراب کمتری در جمع داشته باشد و عزت نفس خود را تقویت کند. کودک می‌تواند در محیط‌های جدید به‌درستی رفتار کند و در بزرگسالی راحت‌تر با انتظارات اجتماعی پیچیده‌تر کنار بیاید. بنابراین این آموزش‌ها به تقویت اعتماد به نفس کودک بسیار کمک می‌کنند.

تشویق همدلی و احترام به دیگران

آداب معاشرت فقط به رفتار ظاهری مربوط نیست، بلکه باعث درک بهتر نظرات و دیدگاه‌های دیگران می‌شود. او یاد می‌گیرد که به نیازها و احساسات دیگران توجه کند، صحبات آن‌ها را قطع نکند و نوبت را در مکالمه رعایت کند. بنابراین او می‌تواند به مرور رفتارهای محترمانه را تمرین و تقویت کند. با یادگیری آداب معاشرت کودک می‌تواند مهربانی و همدلی بیشتری با اطرافیان خود داشته باشد.

موفقیت‌های بیشتر در بزرگسالی

در هر محیط حرفه‌ای و تحصیلی تاثیر اولیه رفتارها و مهارت‌های اجتماعی را نمی‌توان نادیده گرفت. کودکی که مهارت‌ها و آداب معاشرت را یاد گرفته باشد، می‌تواند اثر مثبتی از خود به جای بگذارد. از طرفی تحقیقات نشان می‌دهد که تقویت مهارت‌های اجتماعی در کودک می‌تواند نقش موثری در بهبود وضعیت تحصیلی و حرفه‌ای او در بزرگسالی داشته باشد. کودک در آینده بهتر می‌تواند در محیط‌های اجتماعی مختلف رفتار کند.

تقویت روابط خانوادگی با آموزش آداب معاشرت به کودک

خانواده بهترین محیط برای تمرین و یادگیری آداب معاشرت برای بچه‌ها است. به‌کاربردن کلماتی مانند «متشکرم»، می‌تواند نشان‌دهنده قدردانی و مسئولیت‌پذیری کودک باشد و تنش‌های خانواده را کاهش دهد. آموزش این آداب باعث می‌شود که روابط اعضای خانواده بهبود پیدا کند و سوء‌تفاهم‌ها یا بی‌احترامی‌ها کمتر شود.

عملکرد بهتر در دنیای آنلاین

کودکانی که آداب معاشرت را به‌خوبی یاد گرفته‌اند، عملکرد بهتری در شبکه‌های اجتماعی دارند. آن‌ها می‌توانند بین پیام‌های نامناسب و بی‌ادبانه با پیام‌های محترمانه تمایز قائل شوند و در برقراری ارتباط و پاسخ‌گویی به دیگران بهتر عمل کنند. کودک می‌تواند آداب معاشرت دنیای واقعی را در دنیای دیجیتال نیز پیاده‌سازی کند. 

تنظیم رفتارها و احساسات

آداب معاشرت نیاز دارد که کودکان قبل از اقدام و پاسخ، مکث کرده و به آن فکر کنند. همچنین آن‌ها باید رفتار صبورانه و مودبانه‌ای داشته باشند. این آداب به کودک کمک می‌کند تا رفتارهای تکانشی و احساسات خود را بهتر کنترل کند و خودتنظیمی بهتری داشته باشد. از نظر روانشناسی تنظیم احساسات و عواطف به بهبود تاب‌آوری و نیز بهبود مهارت‌های حل تعارض بسیار کمک می‌کند. کودک با تسلط بر احساسات و پاسخ‌های اجتماعی خود می‌تواند برای رویارویی با چالش‌های بزرگ‌تر و پیچیده‌تر آماده شود.

ایجاد تاثیرات رفتاری مثبت

وقتی کودک آداب معاشرت را رعایت می‌کند، می‌تواند بر همسالان و خواهر و برادر خود نیز تاثیرات مطلوبی بگذارد. کودک با رفتارهای مودبانه می‌تواند الهام‌بخش و الگوی دیگران باشد و تاثیر مثبتی در جمع بگذارد.

این مطلب هم برای شما مفید است: مهارت های زندگی برای کودکان

راه های آموزش آداب معاشرت به کودکان

همان‌طور که اشاره کردیم، آموزش آداب معاشرت به کودکان اهمیت بسیاری دارد. ممکن است بپرسید که چگونه آداب معاشرت را به کودک آموزش دهیم؟ در ادامه راهکارهای عملی را برای والدین ارائه می‌دهیم تا بتوانید با قدم‌های ساده، آداب معاشرت و نحوه رفتارهای اجتماعی مناسب را به فرزند خود یاد دهید. یادتان باشد که آموزش این چارچوب‌ها و آداب را باید با توجه به سن کودک، شخصیت و مرحله رشد او انجام دهید تا نتیجه مناسبی ببینید. بنابراین می‌توانید در این مسیر با توجه به شرایط خود از بهترین روانشناس کودک آنلاین یا حضوری کمک بگیرید.

برای فرزندتان الگو باشید

یکی از مهم‌ترین کارها برای آموزش آداب معاشرت به کودکان این است که خودتان الگو باشید و رفتارهای مناسبی انجام دهید، زیرا کودک رفتار شما را مشاهده کرده و آن را تقلید می‌کند. بنابراین در روابط و تعاملات اجتماعی خود در مقابل کودک آداب معاشرت را رعایت کنید. برای مثال وقتی همسرتان برای شما کاری انجام می‌دهد، از او تشکر کنید. اگر کار اشتباهی انجام می‌دهید عذرخواهی کنید یا اگر خواسته‌ای دارید با به‌کاربردن «لطفا» آن را درخواست کنید. 

با قوانین ساده و متناسب با سن شروع کنید

برای اینکه آموزش آداب معاشرت به کودک به‌خوبی پیش برود، باید به سن او توجه داشته باشید. برای مثال برای کودکان نوپا و زیر ۵ سال می‌توانید روی سلام، خداحافظی، تشکر کردن و درخواست مودبانه تمرکز کنید. همچنین برای بچه‌های بزرگ‌تر می‌توانید روی رفتارهایی مانند غذا خوردن درست، صحبت کردن مودبانه و قدردانی از دیگران متمرکز شوید. ساده نگه‌داشتن آموزش این آداب به کودک کمک می‌کند تا بهتر آن‌ها را به خاطر بسپارد و از طرفی اعتمادبه‌نفس خود را حفظ کند. برای این کار می‌توانید از بازی‌ها و نقش‌ها کمک بگیرید.

تقویت مثبت را فراموش نکنید

یکی از مهم‌ترین کارها برای یاد دادن آداب معاشرت به بچه ها این است که رفتارهای خوب آن‌ها را تقویت کنید. برای این کار می‌وانید رفتارهای مودبانه او را تحسین کرده و هرازگاهی جوایز کوچکی به او بدهید. انتقاد و سرزنش می‌تواند نتیجه عکس بدهد، بنابراین هرگز کودک را برای رعایت نکردن آداب معاشرت تحقیر نکنید. در عوض رفتارهای مثبت او را تشویق کنید تا او انگیزه لازم برای ادامه‌دادن و تکرار آن‌ها را کسب کند. 

تمرین آداب معاشرت را وارد زندگی روزمره کنید

یکی از روش‌های کاربردی برای آموزش آداب معاشرت به کودکان این است که در خلال زندگی روزمره آن‌ها را تمرین کنید. موقعیت‌های معمولی روزمره را به فضایی برای یادگیری و تمرین این آداب تبدیل کنید. برای مثال هنگام شام استفاده از دستمال، غذا خوردن با دهان بسته و صحبت نکردن با دهان پر را آموزش دهید. در طول بازی‌ها تشکر کردن و خداحافظی را یاد دهید و با کمک تماس‌های تلفنی با اعضای خانواده، احوال‌پرسی و سلام کردن را تمرین کنید. تکرار روزمره و مداوم این کارها باعث می‌شود که کودک به‌خوبی آن‌ها را به ذهن بسپارد و از آن‌ها استفاده کند. 

چرایی و ضرورت رعایت آداب معاشرت را توضیح دهید

برای بچه‌ها به‌سادگی توضیح دهید که چرا رعایت آداب معاشرت اهمیت دارد. درک هدف رعایت آداب معاشرت باعث می‌شود که کودک همدلی و رفتارهای مودبانه را بیشتر انجام دهد. 

• برای کودکان کوچک‌تر می‌توانید بگویید: «ما تشکر می‌کنیم تا خوشحالی خود را از کمک آن‌ها نشان دهیم.»
• در کودکان بزرگ‌تر می‌توانید بگویید:‌ «مودب بودن باعث می‌شود تا دیگران احساس احترام کنند و از حضور در کنار شما لذت ببرند.

از داستان‌ها و بازی‌ها غافل نشوید

داستان‌ها و بازی‌ها باعث می‌شوند که یادگیری آسان‌تر و سرگرم‌کننده‌تر شود. این ابزارها آموزش را راحت‌‌تر می‌کنند و به کودک کمک می‌کنند تا بهتر آن‌ها را درک کند. بنابراین می‌توانید از کتاب‌های داستانی برای توضیح رفتارهای مودبانه و بی‌ادبانه کمک بگیرید. همچنین از کارتون‌ها و انمیشین‌ها کمک بگیرید و آداب معاشرت را به کودک یاد دهید. یادتان باشد که انواع بازی‌های وانمودی و نقش‌آفرینی‌ها نیز فرصت بی‌نظیری برای آموزش آداب معاشرت به کودک است.

سخن پایانی

آموزش آداب معاشرت به کودکان یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که والدین باید آن‌ها را از سنین پایین به فرزند خود یاد دهند. رعایت آداب معاشرت مزایای بسیاری برای بچه‌ها دارد و مهارت‌های آن تا بزرگسالی هم برای آن‌ها مفید خواهد بود. بنابراین باید سعی کنید با کمک راهکارهای عملی، این آموزش‌ها را در زندگی روزمره و بازی‌های فرزندتان بگنجانید. یادتان باشد که در این مسیر صبور باشید و با قدم‌های ساده شروع کنید. همچنین فراموش نکنید که پیشرفت‌های مثبت را جشن بگیرید و از سرزنش کردن کودک پرهیز کنید. درمانگران و متخصصان در کلینیک روانشناسی دکتر ساداتی در کنار شما هستند تا بتوانید در این مسیر عملکرد خوبی داشته باشید و از مسیر فرزندپروری خود لذت ببرید.