بلوغ زودرس چیست؟ علائم بلوغ زودرس و راه های درمان آن
اگر سری به کتاب‌ها و مقالات رشد کودکان بزنید، متوجه خواهید شد که هر کودک مسیر رشد جسمی و روانی منحصربه‌فردی دارد. با این حال برخی از نشانه‌ها و نقاط عطف رشدی بچه‌ها نشان‌دهنده سلامت جسمی و روانی آن‌ها خواهد بود. در این میان بلوغ زود رس یکی از چالش‌هایی است که بسیاری از والدین نگران آن هستند. باید گفت که بلوغ زودرس کودکان می‌تواند تاثیرات چشمگیری روی سلامت جسمی، عاطفی و اجتماعی آن‌ها بگذارد، اما خبر خوب این است که با کمک راهکارهای عملی می‌توانید از ابتلا به بلوغ زودتر از معمول کودک جلوگیری کنید. در این مطلب می‌خواهیم درباره این صحبت کنیم که بلوغ زودرس چیست و چه علائمی دارد. همچنین درباره راه‌های جلوگیری از آن و درمان بلوغ زودرس در دختران و پسران صحبت خواهیم کرد. پس تا پایان با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
بلوغ زودرس چیست؟
مهم‌ترین قدم این است که بدانیم بلوغ زودرس چیست تا درک بهتری از آن داشته باشیم. بلوغ زودرس در واقع زمانی اتفاق می‌افتد که بدن کودک زودتر از حد انتظار به دوران بلوغ می‌رسد و فرایند تبدیل‌شدن به بدن بزرگسال را سریع‌تر طی می‌کند. علائم بلوغ زودرس در دختران معمولا قبل از ۸ سالگی و در پسران قبل از ۹ سالگی خود را نشان می‌دهد. باید بدانید که بلوغ زود رس به این دلیل اتفاق می‌افتد که بدن کودک زودتر از حد معمول هورمون‌های بلوغ و هورمون‌های جنسی را آزاد می‌کند که این روند می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. باید اشاره کرد که بلوغ زودتر از موعد معمولا در دو دسته جای می‌گیرد:
- بلوغ زودرس مرکزی: فعال شدن زودهنگام غده هیپوفیز که باعث ترشح هورمون‌های بلوغ و فعال‌شدن نشانه‌های بلوغ می‌شود.
- بلوغ زود رس محیطی: هورمون‌ها خارج از کنترل مغز تولید می‌شوند که می‌تواند به دلیل مشکلات تخمدان، بیضه‌ها، غدد فوق کلیوی یا قرار گرفتن در معرض داروهای هورمونی باشد.
به طور کلی باید بدانید که بلوغ زودتر می‌تواند رشد کودک را تحت تاثیر قرار دهد و از نظر جسمی باعث بسته شدن زودهنگام صفحات رشد شود. همچنین از نظر روانشناس کودک این چالش می‌تواند از نظر عاطفی و روانی کودک را تحت تاثیر قرار دهد، زیرا او نسبت به همسالان خود بزرگتر به نظر می‌رسد که می‌تواند منجر به احساس خجالت، شرم از بدن، انزوا و سردرگمی شود. بنابراین مهم است که والدین علائم بلوغ زودرس در دختران و پسران را بهتر بشناسند تا در صورت مشاهده برای مداخله زودهنگام اقدام کنند.
علائم بلوغ زودرس در دختران و پسران
به دلیل تفاوت‌های بیولوژیکی بین دختران و پسران، نشانه های بلوغ زودرس در آن‌ها نیز با یکدیگر تفاوت‌های چشمگیری دارد، اما هم پسران و هم دختران با تجربه زودرس بلوغ به سمت بزرگسالی پیش می‌روند و می‌توانند تغییرات هورمونی، جسمی و عاطفی را زودتر از حد معمول تجربه کنند.
علائم بلوغ زودرس در دختران
دختران معمولا علائم بلوغ زودرس را قبل از ۸ سالگی از خود نشان می‌دهند که مهم‌ترین نشانه‌های آن شامل موارد زیر است:
- یکی از مهم ترین نشانه های بلوغ زودرس در دختران رشد سینه است.
- این دختران ممکن است زودتر از بازه مورد انتظار پریود شوند و قاعدگی زودهنگام را تجربه کنند.
- در این دختران موهای ناحیه تناسلی یا زیر بغل زودتر از زمان معمول مشاهده می‌شود.
- در این کودکان با افزایش قابل توجه قد روبه‌رو خواهیم بود.
- تغییرات هورمونی در این دختران می‌تواند منجر به مشکلات پوستی و آکنه زودهنگام شود.
- این بچه‌ها ممکن است در بوی بدن خود تغییراتی حس کنند.
- این دختران تغییرات خلق و خو، تغییرات عاطفی و رفتاری را تجربه می‌کنند.
علائم بلوغ زودرس در پسران
نشانه های بلوغ زودرس در پسران می‌تواند در سنین قبل از ۹ سالگی خود را نشان دهند.
- یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بلوغ زودتر از موعد در پسران بزرگتر شدن بیضه‌ها و آلت تناسلی است.
- پسران ممکن است در ناحیه تناسلی، صورت و زیر بغل رشد مو را تجربه کنند.
- این پسرها زودتر از حد معمول کلفت شدن صدا را تجربه می‌کنند.
- پسرهایی که به بلوغ زودتر از موعد دچار شده‌اند، ممکن است افزایش ناگهانی قد را تجربه کنند.
- در این پسران ممکن است افزایش توده عضلانی مشاهده شود.
- تغییرات بوی بدن در این پسرها معمولا دیده می‌شود.
- همانند دختران، تغییرات خلق و خو، تغییرات عاطفی و رفتاری در این کودکان مشاهده می‌شود.
این مطلب هم برای شما مفید است: تغییرات احساسی و رفتاری در دوران بلوغ
راه های جلوگیری از بلوغ زودرس در کودکان
باید بگوییم که بلوغ زود رس در بچه‌ها دلایل مختلفی دارد و می‌تواند تحت تاثیر عوامل ژنتیکی، شرایط پزشکی یا محرک‌های محیطی باشد. بنابراین ممکن است در برخی از موارد بلوغ زودرس کودکان قابل پیشگیری نباشد. البته استراتژی‌هایی وجود دارد که ریسک ابتلا به بلوغ زودتر از زمان مناسب را کاهش می‌دهد و می‌تواند فرایند رشد کودک را بهتر حفظ کند.
- حفظ وزن سالم: چاقی به‌شدت با بلوغ زودرس به‌ویژه در دختران مرتبط است، زیرا چربی اضافی می‌تواند روی تولید استروژن تاثیر بگذارد و باعث بلوغ زودرس شود. بنابراین بهتر است یک رژیم غذایی سالم و مغذی، فعالیت‌های بدنی منظم و محدود کردن غذاهای چرب، شیرین و فرآوری‌شده را در نظر بگیرید.
- برخی از مواد شیمیایی، غدد درون‌ریز را مختل می‌کنند که این مواد (EDC) در برخی از پلاستیک‌ها، آفت‌کش‌ها و محصولات مراقبتی دیده می‌شود. بنابراین بهتر است از موادی استفاده کنید که بدون BPA هستند و مواد مضر ندارند.
- مدیریت استرس: از دیگر موارد موثر بر تعادل هورمونی، می‌توان به استرس اشاره کرد. البته این مورد هنوز نیاز به تحقیقات دارد، اما به طور کلی استرس مزمن و شدید می‌تواند روی سلامت هورمونی تاثیرگذار باشد.بنابراین بهتر است برای کودک محیطی سالم و حمایتگر ایجاد کنید تا کودک سرگرمی‌های خلاقانه داشته باشد و فعالیت‌های کاهش استرس را انجام دهد.
- از مصرف مکمل‌ها یا داروهای مخصوص بزرگسال که حاوی هورمون‌هایی مانند استروژن و تستوسترون هستند، خودداری کنید و آن‌ها را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
- ویزیت‌های دوره‌ای و منظم کودکان زیر نظر متخصص را فراموش نکنید. این ویزیت‌ها فرایند رشد و بلوغ کودک را زیر نظر می‌گیرند و در صورت نیاز مداخله می‌کنند.
راه های درمان بلوغ زودرس در کودک
اگر کودکی زودتر از موعد به بلوغ دچار شود، بسته به شدت و علت زمینه‌ای آن، درمان مناسب برای او تجویز می‌شود. هدف از این روش‌های درمانی مدیریت رشد جسمی، جلوگیری از عوارضی مانند کوتاهی قد، بسته‌شدن صفحات رشد و حمایت عاطفی از کودک است. در ادامه برخی از مهم‌ترین روش های درمان بلوغ زودرس کودکان را مرور می‌کنیم.
- درمان دارویی برای کاهش فعالیت غده هیپوفیز: توقف بلوغ زودرس و به تاخیر انداختن علائم بلوغ
- درمان علت‌های زمینه‌ای بلوغ زودرس: کاهش تولید هورمون‌های خارج از کنترل، درمان مشکلات تخمدان، بیضه‌ها یا غدد فوق کلیوی، در صورت نیاز جراحی یا درمان‌های هورمونی برای ایجاد تعادل در فعالیت این اندام‌ها
- استفاده از داروهای تخصصی برای جلوگیری از تولید بیش‌ازحد استروژن یا تستوسترون
- حمایت عاطفی و روانی برای از بین بردن تاثیر تغییرات هورمونی و بهبود نوسانات خلقی، کمک گرفتن از روانشناس کودک برای پردازش بهتر احساسات، یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای و کاهش سردرگمی مربوط به تغییرات بلوغ
این مطلب را از دست ندهید: آشنایی با مشکلات نوجوانان
سخن پایانی
بلوغ زودرس ممکن است دلایل پیچیده و چندگانه‌ای داشته باشد که پیشگیری از آن را برای والدین و متخصصان دشوار کند. بنابراین در صورت بروز علائم بلوغ زودرس بهتر است با متخصص مشورت کنید تا بتوانید آن را بهبود داده و با کمک روش‌های مورد نیاز درمان کنید. یادتان باشد که درمان باید بر اساس سن کودک، مرحله بلوغ، سوابق خانوادگی و وضعیت سلامت کودک انجام شود. نکته مهم این است که خانواده و مربیان باید از کودک حمایت عاطفی داشته باشند تا او احساس طرد شدن، متفاوت بودن یا انزوا نداشته باشد. روانشناس کودک به او کمک می‌کند تا حس ارزشمندی و اعتماد به نفس خود را حفظ کند و از طرفی با کمک رویکردهای مقابله‌ای، انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری را تمرین کند.
سوالات متداول
بلوغ زودرس چطور تشخیص داده می‌شود؟
با کمک معاینه‌های فیزیکی و ارزیابی علائم جسمی بلوغ مانند رشد سینه‌ها، ضخیم شدن موها در ناحیه اندام‌های تناسلی، رشد بیضه‌ها. همچنین آزمایش خون دقیق برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های و نیز عکس‌برداری از سن استخوانی برای ارزیابی وضعیت رشد استخوان‌ها و بلوغ اسکلت انجام می‌شود. در صورت نیاز تصویربرداری‌هایی مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن برای بررسی ناهنجاری‌های مغز یا اندام‌های جنسی، سونوگرافی از تخمدان و بیضه‌ها نیز انجام می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید