انواع آسیب های دوران کودکی و درمان ترومای کودکی
دوران کودکی برای هرکسی در حالت ایده‌آل باید زمان رشد، کنجکاوی و ماجراجویی، امنیت و شادی باشد. با این حال، برای بسیاری از کودکان، این دوره با تجربه‌های استرس‌زا، خطرات و تغییرات طاقت‌فرسا گره می‌خورد که می‌تواند منجر به آسیب شود و تاثیرات ماندگاری را بر سلامت روانی و عاطفی افراد بگذارد. بنابراین مهم است که والدین و مربیان این آسیب‌ها را شناسایی کرده و درک بهتری از آنها پیدا کنند. با آگاهی از انواع آسیب های دوران کودکی، والدین می‌توانند قدم مهمی در مسیر بهبود سلامت روان کودک بردارند و به سمت درمان ترومای کودکی بروند. در این مطلب درباره این آسیب‌ها و درمان آنها بیشتر صحبت می‌کنیم.
فهرست مطالب
ترومای دوران کودکی چیست؟
آسیب های دوران کودکی که به آن ترومای کودکی هم گفته می‌شود، به تجربه‌های ناراحت‌کننده، خطرناک یا مضری اشاره دارد که معمولا کودک قبل از ۱۸ سالگی آنها را تجربه می‌کند. روانشناس کودک می‌گوید این تجربه‌ها توانایی کودک برای مقابله را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند و می‌توانند حس امنیت، اعتماد، حمایت و آرامش کودک را مختل کنند. تروماهای کودکی در بسیاری از موارد تاثیر روانی و فیزیولوژیکی ماندگاری بر جای می‌گذارند.
تروما یا آسیب های کودکی می‌تواند از یک رویداد خاص یا قرار گرفتن در معرض شرایط نامطلوب به وجود آید. تاثیر آسیب های دوران کودکی با توجه به سن، سیستم حمایتی، ماهیت اتفاق و شخصیت هر کودک متفاوت است. باید گفت که تروما در دوران کودکی می‌تواند سیستم رشدی مغز را تغییر دهد و تنظیم احساسات، پاسخ به استرس و حتی حافظه را تحت تاثیر قرار دهد. فراموش نکنید که تروما فقط مربوط به خود رویداد نیست، بلکه تجربه کودک از آن اتفاق و اثرات ماندگار آن را نیز شامل می‌شود.
ویژگی‌های کلیدی ترومای دوران کودکی
- تجربه‌های طاقت‌فرسا: کودک یک رویداد را به شکل تهدیدی برای زندگی خود می‌بیند یا شاهد این تهدیدها برای اطرافیان خود است.
- از دست دادن کنترل و ایمنی: کودک احساس ناتوانی و وحشت می‌کند و حس امنیت در او از بین می‌رود.
- تاثیر بر رشد: تروما می‌تواند تاثیرات عمیقی بر رشد و عملکرد مغز داشته باشد.
- منحصربه‌فرد بودن: هر کودکی تروما و آسیب های دوران کودکی خود را به شکل متفاوتی تجربه می‌کند.
این مطلب را هم بخوانید: کمبود محبت در کودکان
انواع ترومای دوران کودکی
آسیب های دوران کودکی می‌تواند طیف وسیعی از تجربه‌ها را در بر بگیرد که معمولا در دسته‌های زیر قرار می‌گیرند.
سوء استفاده از کودک
- سوء استفاده جسمی: اعمالی که باعث آسیب جسمی به کودک شود، مانند کتک زدن، سوزاندن، ضربه زدن به کودک.
- سوء استفاده عاطفی و روانی: کارهایی که باعث ایجاد اختلالات جدی رفتاری، شناختی، عاطفی و روانی می‌شود مانند حملات کلامی، تحقیر، ترساندن، ایجاد وحشت برای کودک، فحاشی یا منزوی کردن کودک.
- سوء استفاده جنسی: قرار گرفتن کودک در معرض محتوای جنسی نامناسب، استثمار کودک، اذیت و آزار جنسی کودکان.
غفلت از کودکان
- غفلت جسمی: عدم تامین نیازهای اولیه مانند غذا، لباس، سرپناه یا نظارت کافی بر کودک.
- غفلت عاطفی: عدم ارائه حمایت عاطفی، محبت، پرورش یا توجه که منجر به احساس ناخواسته یا نامرئی بودن می‌شود و حس تحقیر و کم‌ارزشی را در کودک ایجاد می‌کند.
- غفلت پزشکی: عدم ارائه درمان‌های پزشکی یا سلامت روان لازم.
- غفلت آموزشی: کودک آموزش‌های کافی و مناسب را دریافت نمی‌کند.
این مطلب هم برای شما مفید است: علت انگشت خوردن کودک
آسیب های دوران کودکی به دلیل وضعیت خانواده
- خشونت خانوادگی بین والدین و مراقبان
- سوء مصرف مواد مخدر یا الکل در والدین
- بیماری‌های روانی قابل توجه در والدین
- جدایی یا طلاق پدر و مادر
- از دست دادن تماس و دیدن یکی از والدین
- زندانی شدن والدین یا یکی از اعضای خانواده
- مرگ ناگهانی یکی از اعضای خانواده و تجربه سوگ و فقدان کودک
تروما و آسیب های اجتماعی و محیطی دوران کودکی
- قرارگرفتن در معرض خشونت‌های اجتماعی مثل تیراندازی و سرقت
- تجربه رویدادهای طبیعی مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی یا طوفان شدید
- تجربه جنگ و زندگی‌کردن در مناطق جنگی
- ازدست‌دادن خانه، تجربه آوارگی یا پناهندگی
- تجربه قرارگرفتن در مراکز نگهداری کودکان بی‌سرپرست
آسیب های پزشکی دوران کودکی
- تجربه تهدید شدن زندگی یا بیماری‌های شدید
- انجام روش‌های پزشکی دردناک یا تهاجمی
توصیه می‌کنیم حتما با مهم ترین نیازهای کودک آشنا شوید.
درمان ترومای دوران کودکی چیست؟
هدف از درمان ترومای دوران کودکی کمک به او در پردازش تجربه‌های دشوار و آسیب‌زا است. علاوه بر آن کودک در مسیر درمان مهارت‌های مقابله‌ای، بازیابی حس امنیت و برگشتن به مسیر سالم رشد را یاد می‌گیرد. درمان باید با آگاهی از تروما باشد و درمانگر باید تروما را کشف کرده و تاثیر آن را روی کودک بررسی کند. در مسیر درمان ابتدا باید امنیت جسمی و عاطفی کودک تضمین شود. سپس کودک باید تروماها و اثرات آنها را درک کند. تکنیک‌هایی برای مدیریت احساسات، برخورد با اضطراب و روش‌های آرامش‌بخش را به او آموزش می‌دهند. کودک باید خاطرات آسیب‌زای خود را با کمک درمانگر پردازش کند و افکار و باورهای منفی خود را بشناسد. سپس دلبستگی ایمن با والدین یا مراقبان به مرور زمان ترمیم می‌شود. در ادامه روش‌های رایج درمان ترومای کودکی را معرفی می‌کنیم.
درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما
در این روش تکنیک‌های شناختی رفتاری با اصول درمانی تروما ادغام می‌شوند و معمولا هم کودک و هم مراقب را درگیر می‌کند. این روش درمانی شامل آموزش روانی، آموزش مهارت‌های مختلف، روای تروما و افزایش ایمنی جسمی و روانی کودک است.
حساسیت‌زدایی و بازپردازش حرکات چشم
در روش حساسیت‌زدایی و بازپردازش حرکات چشم یا EMDR از تحریک دوطرفه مانند حرکات چشم یا ضربه‌زدن استفاده می‌کند در حالی که کودک بر خاطرات آسیب‌زا تمرکز می‌کند تا به پردازش آنها و کاهش بار عاطفی آنها کمک کند.
بازی درمانی
یکی دیگر از روش‌های درمان آسیب های دوران کودکی استفاده از بازی درمانی کودکان است. بازی‌ها به کودک در بیان احساسات، پردازش تجربه‌ها و توسعه مکانسیم‌های مقابله‌ای کمک می‌کنند.
تعامل والد-کودک
این روش درمانی برای کودکان خردسال کاربرد دارد و روی بهبود کیفیت رابطه والدین و فرزند تمرکز می‌کند. در این روش معمولا والدین برای مدیریت رفتارهای چالش‌برانگیز خود آموزش می‌بینند.
چارچوب ARC
روش چارچوب دلبستگی، تنظیم و شایستگی یا ARC یک چارچوب برای درمان تروماهای پیچیده است که بر ایجاد دلبستگی ایمن، بهبود مهارت‌های خودتنظیمی و توسعه شایستگی‌ها تمرکز دارد.
خانواده درمانی برای درمان ترومای کودکی
مشارکت‌دادن خانواده برای درمان تروما بسیار اهمیت دارد. به خصوص اگر تروما بر پویایی خانواده تاثیر می‌گذارد یا از درون خانواده سرچشمه می‌گیرد.
تروما معمولا با اضطراب همراه می‌شود، بنابراین بهتر است درباره روش های درمان اضطراب کودکان نیز اطلاعات خود را افزایش دهید.
ترومای دوران کودکی؛ نکات مهم برای والدین
- به بازیابی ایمنی و ثبات اهمیت دهید و محیطی امن و قابل پیش‌بینی فراهم کنید.
- بهبودی ترومای دوران کودکی زمان می‌برد. بنابراین باید تغییرات رفتاری کودک را درک کنید و از فشار آوردن به او بپرهیزید.
- شنونده خوبی برای کودک باشید تا احساسات خود را با شما در میان بگذارد. از طرفی او را مجبور به صحبت‌کردن نکنید.
- به آنها اطمینان خاطر دهید و بگویید که از آنها محافظت خواهید کرد و آنها مقصر نیستند.
- با کمک بازی، تمرین‌های تنفسی، ورزش، نقاشی یا درست‌کردن کاردستی به آنها در پردازش و مدیریت احساسات کمک کنید.
- محرک‌هایی که کودک را به یاد ترومای خود می‌اندازد، پیش‌بینی کنید و تا جایی که می‌توانید آنها را مدیریت کنید.
- در این مسیر حتما از یک روانشناس کودک و نوجوان کمک بگیرید تا بتوانید مسیر درمان را به صورت حرفه‌ای و مطمئن طی کنید.
سخن پایانی
آسیب های دوران کودکی اهمیت زیادی دارند، زیرا می‌توانند اثرات ماندگار و عمیقی بر روان و عواطف کودک داشته باشند. به همین دلیل شناخت این آسیب‌ها، درک کودک و درمان مناسب برای آنها بسیار ضروری است. والدین، مراقبان و مربیان باید با ایجاد محیطی امن، سعی در تقویت روابط ایمن کنند و به کودک کمک کنند تا درمان ترومای خود را در پیش بگیرد و بتواند تجربه‌های ناخوشایند خود را پردازش کند. یادتان باشد که این سفر نیازمند صبوری، درک و حمایت شما است تا کودک بتواند سلامت روان خود را بازیابی کند. کلینیک دکتر ساداتی با کمک درمانگران حرفه‌ای خود در تلاش است که به شما و فرزندتان کمک کند تا کیفیت سلامت روان خود را بهبود دهید و زندگی بهتری داشته باشید.
سوالات متداول
چگونه بفهمیم که کودک دچار تروما شده است؟
نشانه‌های آسیب دوران کودکی شامل کابوس، گوشه‌گیری، پرخاشگری، مشکل در تمرکز یا ترس شدید است. آنها همچنین ممکن است از مکان‌ها یا افرادی که آنها را به یاد آسیب و تروما می‌اندازند، اجتناب کنند. اگر این رفتارها ادامه پیدا کند یا در عملکرد و زندگی روزمره کودک اختلال ایجاد کند، حتما برای تشخیص دقیق‌تر و ارزیابی حرفه‌ای با روانشناس کودک مشورت کنید.
دیدگاهتان را بنویسید