مراحل رشد عاطفی کودک چیست؟ راه های تقویت رشد عاطفی کودکان
بدون شک رشد عاطفی یک جنبه اساسی از رشد کلی کودک است که نحوه درک او از خود، تعامل با دیگران و درک دنیای اطراف را شکل می‌دهد. از همان مراحل اولیه کودکی، بچه‌ها شروع به ایجاد ارتباطات عاطفی می‌کنند و احساسات مختلف را تجربه کرده و آن‌ها را توسعه می‌دهند. عوامل مختلفی مثل محیط اطراف کودک، روابط و تحربه‌ها روی رشد عاطفی کودک تاثیر می‌گذارد. در این مطلب می‌خواهیم درباره رشد عاطفی کودک و نقش مهم والدین در پرورش و تقویت آن صحبت کنیم. همچنین راهکارهایی برای بهبود رشد عاطفی کودکان ارائه دهیم. برای آشنایی با این جنبه از رشد کودک با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
رشد عاطفی در کودک چیست؟
در قدم اول باید بدانیم که رشد عاطفی کودک چیست تا درک بهتری از فرایند و اهمیت آن داشته باشیم. به بیان روانشناس کودک، رشد عاطفی کودکان فرایندی است که کودک در آن یاد می‌گیرد که احساسات خود را بهتر درک کند، آن را بیان کرده و مدیریت کند. این نوع رشد برای رفاه کودک و سلامت روان او بسیار ضروری است. رشد عاطفی روی نحوه تعامل بچه‌ها با دیگران، مقابله با چالش‌ها و ایجاد روابط تاثیر می‌گذارد.
ویژگی‌های کلیدی رشد عاطفی در کودکان
- درک احساسات: کودک می‌تواند احساسات خود و دیگران را تشخیص دهد و به آن‌ها برچسب بزند.
- بیان احساسات: کودک در مسیر رشد خود، روش‌های مناسب برای ابراز احساسات را یاد می‌گیرد. این روش‌ها شامل بیان کلامی نشانه‌های غیرکلامی مانند حالت چهره و زبان بدن است.
- تنظیم احساسات: مدیریت احساسات در واقع شامل پاسخ به تجربه‌های عاطفی به روشی سالم است. کودک یاد می‌گیرد که خود را آرام کرده، با ناامیدی کنار بیاید و آن را مدیریت کند.
- همدلی با دیگران: کودک معمولا از سنین پیش‌دبستانی توانایی درک و به اشتراک گذاشتن احساسات دیگران را به دست می‌آورد و شروع به همدلی می‌کند. همدلی به کودکان کمک می‌کند تا ارتباطات اجتماعی قوی بسازند.
- تعامل اجتماعی: رشد عاطفی کودک ارتباط تنگاتنگی با مهارت‌های اجتماعی او دارد. کودک یاد می‌گیرد که چطور با دیگران ارتباط برقرار کند، همکاری کرده و تعارض‌ها را حل کند.
مراحل رشد عاطفی کودک کدام‌اند؟
رشد عاطفی کودکان در چند مرحله رخ می‌دهد که هر کدام از مراحل دارای توانایی‌ها، ویژگی‌ها و ادراک خاص خود است. در این بخش مراحل رشد عاطفی کودکان را معرفی می‌کنیم.
رشد عاطفی در مرحله نوزادی
- وابستگی عاطفی: از بدو تولد تا دوسالگی نوزادان پیوندهای عاطفی قوی با والدین ایجاد می‌کنند و سبک دلبستگی در آن‌ها شکل می‌گیرد.
- احساسات اساسی: در این مرحله کودک احساسات اصلی مانند شادی، خشم، غم و ترس را از طریق گریه و حالت چهره بیان می‌کند.
- توجه به والدین: تا قبل از یک‌سالگی نوزادان به والدین توجه می‌کنند تا بتوانند در موقعیت‌های جدید واکنش مناسب نشان دهند.
دوران نوپایی و رشد عاطفی
- خودآگاهی: این مرحله بین دو تا سه‌سالگی ایجاد می‌شود که کودک شروع به تشخیص خود به‌عنوان فردی جداگانه می‌کند. او احساساتی مانند غرور و خجالت را ابراز می‌کند.
- بیان احساسات: کودک در این مرحله می‌تواند با کمک کارها و کلمات احساسات خود را تا حدی بروز دهد.
- طغیان‌های عاطفی: این مرحله شامل عصبانیت نیز می‌شود، زیرا کودک برای مدیریت احساسات خود تلاش می‌کند.
رشد عاطفی کودک در سنین پیش دبستانی
- درک احساسات: کودک در سنین سه تا پنج‌سالگی طیف وسیع‌تری از احساسات را در خود و دیگران درک می‌کند.
- رشد همدلی: در این مرحله کودک شروع به نشان دادن همدلی می‌کند و ناراحتی دیگران را تشخیص می‌دهد.
- بازی تخیلی: کودک از این طریق احساسات و موقعیت‌ها را کشف می‌کند و می‌تواند با کمک بازی‌ها احساسات را بهتر پردازش کند.
رشد عاطفی در اوایل کودکی
- تنظیم هیجانات: در سنین ۵ تا ۷ سالگی کودک بهتر می‌تواند احساسات را بروز داده و آن‌ها را مدیریت کند.
- احساسات پیچیده: در این مرحله کودک احساسات ترکیبی و پیچیده‌تر را درک می‌کند.
- مخارت‌های اجتماعی: در این مرحله رشد عاطفی کودک همکاری و تعاملات خود را بهبود می‌دهد و بهتر می‌تواند تعارض‌ها را حل کند
دوره دوم کودکی و رشد عاطفی بچه‌ها
- بصیرت عاطفی بیشتر: درسنین ۷ تا ۱۲ سال، کودک درک عمیق‌تری از احساسات و دلایل آن‌ها پیدا می‌کند.
- روابط با هم‌سالان: در این مرحله دوستی‌ها اهمیت بیشتری برای بچه‌ها پیدا می‌کنند و کودک یاد می‌گیرد که روابط خود را مدیریت کند.
- راهبردهای مقابله‌ای: کودک در این مرحله یاد می‌گیرد تا از مکانیسم‌های مقابله‌ای برای مقابله با استرس و ناامیدی استفاده کند.
رشد عاطفی در دوره نوجوانی
- تشکیل هویت: در سنین ۱۲ تا ۱۸ سالگی نوجوانان به دنبال کشف هویت خود هستند که تجربه‌های عاطفی پیچیده‌تری را کسب می‌کنند.
- شدت بالای احساسات: در این مرحله به دلیل تغییرات هورمونی و فشارهای اجتماعی، احساسات شدید‌تر و دارای نوسان بیشتری هستند.
این مطلب را هم حتما بخوانید: تقویت هوش هیجانی در کودکان
اهمیت بهبود رشد عاطفی کودکان
- رشد عاطفی به کودک کمک می‌کند تا تاب‌آوری داشته باشد و با استرس‌ها کنار بیاید.
- رشد عاطفی می‌تواند سلامت روان فرد را بهبود دهد و از ایجاد اضطراب و افسردگی جلوگیری کند.
- با کمک رشد عاطفی، کودک می‌تواند مهارت‌های اجتماعی خود را توسعه دهد و روابط سالم، باثبات و پایدارتری را تجربه کند.
- کودک یاد می‌گیرد که تعارض‌ها را به طور موثر و از روش‌های سالم حل کند.
- کودکانی که از نظر عاطفی سالم هستند، معمولا قدرت یادگیری و عملکرد تحصیلی بهتری دارند.
- رشد عاطفی در کودک می‌تواند همدلی را تقویت کرده و درک احساسات طرف مقابل را آسان‌تر کند.
- کودکی که رشد عاطفی مناسبی دارد، می‌تواند رفتارهای اجتماعی مثبت را انجام دهد.
- تقویت رشد عاطفی در بچه‌ها باعث مدیریت احساسات شده که در تصمیم‌گیری بهتر به آن‌ها کمک می‌کند.
- کودک می‌تواند با تقویت رشد عاطفی خود، احساسات خود را به‌خوبی بیان کند و مسائل رفتاری را تا حد زیادی کاهش دهد.
- رشد عاطفی در کودک می‌تواند باعث بهبود عزت نفس شود.
- تاثیرات رشد عاطفی می‌تواند تا بزرگسالی همراه فرد باشد و بر روابط، عملکرد شغلی، تصمیم‌گیری و مدیریت احساسات فرد تاثیر بگذارد.
راهکارهای تقویت رشد عاطفی کودکان
تا به اینجا با مراحل رشد عاطفی و اهمیت آن آشنا شدید. خبر خوب آن است که با کمک راهکارهایی می‌توانید این رشد را در کودک تقویت کنید و هوش عاطفی او را بهبود دهد. در ادامه برخی از این راه‌ها را معرفی می‌کنیم.
مدلی برای کودک باشید
برای رشد عاطفی کودک احساسات خود را نیز نشان دهید و درباره نحوه مدیریت آن‌ها صحبت کنید. این به کودک می‌آموزد که احساسات خود را ابراز کند. از کلمات و عبارت‌های مربوط به احساسات استفاده کنید و آن‌ها را در مکالمه روزانه بگنجانید. این کار به کودک امکان می‌دهد تا احساسات خود را شناسایی کند.
محیطی امن ایجاد کنید
فضایی را ایجاد کنید تا کودک در آن احساس امنیت داشته باشد و بدون قضاوت احساسات خود را ابراز کند. به صورت فعالانه به کودک گوش دهید. وقتی که او احساسات خود را به اشتراک می‌گذارد، همدلی و درک خود را نشان دهید و احساسات او را تایید کنید.
تنظیم هیجانات را آموزش دهید
وقتی که کودک از نظر عاطفی پریشان است، تمرینات تنفسی ساده یا تمرین‌های تمرکز حواس را به او یاد دهید تا پریشانی او کاهش پیدا کند. کودک را تشویق کنید تا در مورد مشکلات و چالش‌ها فکر کرده و برای آن‌ها راه حل پیدا کند. با این کار او حس کنترل بر احساسات خود را تقویت می‌کند.
این مطلب را هم از دست ندهید: راه های آموزش احساسات به کودکان
ارتباطات اجتماعی را بهبود دهید
برای کودک فرصتی فراهم کنید تا با هم‌سالان و دوستان خود ارتباط برقرار کند. این ارتباط به آن‌ها امکان می‌دهد تا مهارت‌های اجتماعی و همدلی را تمرین کنند. همچنین می‌توانید از بازی‌های نقش‌آفرینی و داستان‌ها کمک بگیرید تا همدلی و درک احساسات دیگران را به کودک یاد دهید.
تلاش‌های کودک را تحسین کنید
وقتی که کودک برای درک احساسات و بیان آن‌ها تلاش می‌کند، او را تحسین و تشویق کنید. از کودک بخواهید تا درباره تجربه‌های عاطفی خود فکر کند و آن‌ها را با شما در میان بگذارد.
از روش‌های خلاقانه کمک بگیرید
کودکان را تشویق کنید تا با کمک ابزارهای خلاقانه‌ای مانند نقاشی، موسیقی یا درست‌کردن کاردستی احساسات خود را ابراز کند. همچنین می‌توانید کودکان بزرگ‌تر را تشویق کنید تا با کمک نوشتن، احساسات و تجربه‌های خود را ثبت کنند.
سخن پایانی
رشد عاطفی کودکان یکی از جنبه‌های مهم رشدی است که از فرایند آن از سنین نوزادی آغاز می‌شود ومی‌تواند روی جنبه‌های مختلفی از زندگی کودک تاثیر بگذارد. رشد عاطفی شامل توانایی درک و بیان احساسات، درک دیگران، همدلی و مدیریت احساسات و هیجانات است. با کمک رشد عاطفی در کودکان می‌توانید به آن‌ها کمک کنید تا شناخت بیشتری از احساسات خود داشته باشند. در این مطلب سعی کردیم درباره مراحل رشد عاطفی و راه های تقویت آن صحبت کنیم. کلینیک دکتر ساداتی به همراه درمانگران حرفه‌ای خود در کنار شما است تا بتوانید مراحل رشد عاطفی فرزند خود را به‌خوبی طی کنید و احساسات و عواطف را به او آموزش دهید.
دیدگاهتان را بنویسید