مهم ترین نیازهای کودک + نکات ضروری برای والدین

هر کودک در مسیر رشد و علایق خود منحصربه‌فرد است، با این حال همه کودکان نیازهای اساسی دارند که برای رشد سالم، رفاه و پیشرفت آن‌ها حیاتی است. این نیازها فراتر از نیازهای اساسی مانند غذا، سرپناه و پوشاک است، نیازهایی فراتر مانند امنیت، عشق و راهنمایی و فرصت‌های رشد برای کودک نیز به اندازه غذا و پوشاک مهم است.برآورده کردن این نیازها برای رشد کودک و شکل‌گیری شخصیت و مسیر زندگی او بسیار حیاتی است و پایه و اساس زندگی آینده او را شکل می‌دهد. درک نیازهای کودک به والدین کمک می‌کند تا فرزندپروری بهتر و آگاهانه‌تری داشته باشند. به همین دلیل در این مطلب می‌خواهیم درباره مهم ترین نیازهای کودک صحبت کنیم تا درک بهتری از آن‌ها داشته باشید و برای برآورده کردن آن‌ها تلاش کنید. 

نیازهای جسمانی کودک

این‌ها اساسی‌ترین و مهم‌ترین نیازهای کودک هستند که او برای بقا و رشد سالم به آن‌ها نیاز دارد. مهم ترین نیازهای کودکان در حیطه جسمی موارد زیر است:

• تغذیه سالم: کودک باید یک رژیم غذایی سالم، متعادل و غنی از مواد مغذی برای رشد خود داشته باشد. رشد مغز، سلامت سیستم ایمنی و سلامت فیزیکی کودک در گرو تغذیه سالم است. تغذیه نامناسب منجر به تاخیر در رشد، بیماری و مشکلات رفتاری می‌شود.

• مراقبت‌های پزشکی: معاینه‌های پزشکی منظم، واکسیناسیون، مراقبت دهان و دندان، درمان سریع و رسیدگی به بیماری‌ها نیز اهمیت ویژه‌ای در مسیر رشد و سلامتی کودک دارند.

• رعایت بهداشت: نظافت کودک، انجام کارهایی مثل حمام منظم و شستن دست‌ها از بیماری‌ها و ایجاد عفونت جلوگیری می‌کند.

• خواب کافی: یکی از مهم‌ترین فاکتورهای مورد نیاز برای رشد مناسب، خواب کافی و باکیفیت است. خواب برای رشد مغز، تنظیم خورمون‌ها و عواطف و رشد فیزیکی بسیار مهم است. میزان خواب مورد نیاز کودک با توجه به سن و مرحله رشد متفاوت است.

• امنیت: کودک برای رشد سالم و شکل‌گیری شخصیت سالم خود به احساس امنیت نیاز دارد. خانه باید عاری از خطر، تنش، خشونت، بی‌توجهی و سوء استفاده از کودک باشد. 

نیازهای عاطفی کودکان

از نظر بهترین روانشناس کودک از دیگر نیازهای مهم و حیاتی که باید برای کودک تامین شود، نیاز عاطفی است که برای سلامت روان و احساس امنیت روانی کودک ضروری هستند. در ادامه به مهم ترین نیازهای کودک در بخش روانی و عاطفی اشاره می‌کنیم.

• عشق و محبت بی‌قید‌وشرط: کودک باید بدون توجه به دستاوردها و رفتارهایش احساس کند که والدین او را دوست دارند. محبت جسمانی مانند در آغوش گرفتن کودک، تایید کلامی، ابراز محبت و نشان‌دادن عشق به کودک باعث سلامت روان و ایجاد عزت نفس در آن‌ها می‌شود.

• امنیت عاطفی: والدین و مراقبان کودک باید قابل اعتماد باشند. این به کودک کمک می‌کند تا احساس امنیت و حمایت داشته باشد و در لحظات استرس و ترس بتواند به والدین خود پناه آورد. 

• درک کودکان: از دیگر نیازهای کودک که اهمیت بسیاری دارد، این است که احساسات کودک درک شود. آن‌ها باید احساس شنیده‌شدن داشته باشند و بتوانند افکار و احساسات خود را آزادانه و بدون ترس در خانه ابراز کنند.

• تشویق و تمجید: تقویت مثبت رفتارهای خوب کودک باعث می‌شود که او اعتماد به نفس داشته باشد، انعطاف‌پذیری را یاد بگیرد و طرز فکر رشد خود را توسعه دهد. 

نیازهای اجتماعی کودکان

بدون شک انسان را باید موجودی اجتماعی دانست که رابطه با دیگران بخش مهمی از زندگی او را تشکیل می‌دهند. تعامل اجتماعی برای توانایی کودک در ایجاد روابط مناسب بسیار ضروری است. بنابراین والدین باید در کنار نیازهای اساسی و فردی کودک، به روابط و تعاملات اجتماعی او نیز دقت داشته باشند. 

• دلبستگی به والدین: ایجاد دلبستگی سالم و ایمن با والدین و ساختن پیوندهای محکم و قوی با والدین یا مراقبان پایه و اساس شکل‌گیری اعتماد و ایجاد روابط سالم را برای کودکان فراهم می‌کند.

• روابط با همسالان: علاوه بر رابطه خوب با والدین، کودک باید با همسالان خود نیز در ارتباط باشد. تعامل با کودکان دیگر باعث رشد و توسعه مهارت‌های ارتباطی، همکاری و حل تعارض کمک می‌کند. 

• احساس تعلق: یکی دیگر از نیازهای مهم کودک این است که احساس کند عضوی از جامعه، گروه یا یک خانواده است. احساس تعلق اجتماعی کودک را به فردی مسئولیت‌پذیر و مورد اعتماد تبدیل می‌کند.

• آموزش هنجارهای اجتماعی: یکی از مهم ترین نیازهای کودک در زمینه اجتماعی، این است که او باید رفتارها، مرزها و کارهای مناسب را یاد بگیرد. او باید بداند که در جامعه چطور رفتار کند و با دیگران همدلی داشته باشد.

برای یاد دادن این توانایی‌ها، راه های بهبود مهارت های اجتماعی کودکان را بخوانید.

نیازهای شناختی کودکان

از دیگر نیازهای مهم کودک می‌توان به نیازهای شناختی اشاره کرد که برای رشد سالم، حل مسئله، یادگیری بهتر و توسعه تفکر انتقادی باید این نیازها را برطرف کنید.

• فرصت تجربه و کشف: یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید برای کودک انجام دهید این است که فرصت تجربه چیزهای جدید را برای او فراهم کنید. تجربه‌های عملی، کاوش و آزمایش به کودک کمک می‌کند تا جهان اطراف خود را بهتر درک کند و مهارت‌های شناختی خود را توسعه دهد. 

• آموزش مناسب: کودک باید به محتوای آموزشی و ابزارهای یادگیری متناسب با سن خود دسترسی داشته باشد. محیط آموزش باید از رشد فکری کودک حمایت کرده و او را برای چالش‌های بزرگ‌تر آینده آماده کند.

• توسعه زبان: قرار گرفتن در معرض زبان غنی از طریق مکالمه، مطالعه، قصه‌ها و داستان‌ها باعث می‌شود که مهارت‌های ارتباطی و یادگیری کودک توسعه پیدا کنند.

• بازی و خلاقیت: از مهم ترین نیازهای کودک برای بهبود مهارت‌های شناختی می‌توان به بازی‌ها اشاره کرد که نقش اساسی در این زمینه دارند. بازی‌ها به کودک اجازه می‌دهند تا انواع مهارت‌ها را در خود توسعه دهد، خلاقیت و تخیل خود را پرورش دهد و چیزهای جدید یاد بگیرد.

درباره تاخیر رشد شناختی در کودکان بیشتر بدانید.

نیازهای روانی و شخصیتی کودک

کودکان برای اینکه فرد سالمی در جامعه باشند، باید احساس استقلال و هویت داشته باشند. رشد و توسعه فردی به کودک کمک می‌کند تا بتواند خودآگاهی بهتری داشته باشد و به فرد بهتری برای جامعه تبدیل شود. بدون شک فرزندپروری والدین نقش مهمی در این مسیر دارد.

• احساس استقلال: با رشد کودک، آن‌ها به فرصت‌هایی برای انتخاب و تصمیم‌گیری متناسب با سن و توانایی خود نیاز دارند. این کار به توسعه استقلال و اعتماد به نفس آن‌ها کمک می‌کند.

• عزت نفس: یکی از مهم ترین نیازهای کودکان این است که احساس ارزشمندی و توانایی داشته باشند و خود را دوست بدارند. کودک باید تصویر مثبتی از خود داشته باشد. آن‌ها باید توانایی امتحان کردن چیزهای جدید، یادگیری از شکست و صحبت‌کردن بدون ترس از قضاوت را داشته باشند.

• شکل‌گیری هویت: بچه‌ها به‌خصوص در سن بلوغ نیاز دارند که خود را کشف کنند و حس فردیت خود را پرورش دهند. والدین باید پذیرنده و همدل آن‌ها باشند و در این مسیر به فرزند خود کمک کنند. 

• ساختار و ثبات در خانه: روتین‌ها و روال‌های قابل پیش‌بینی، احساس ثبات و ایجاد ساختار در خانه برای آرامش ذهنی کودک بسیار مفید و مهم است. کودک نیاز دارد تا در خانه احساس امنیت و آرامش داشته باشد و حس کند که اوضاع تحت کنترل است.

نیازهای اخلاقی کودک

کودک باید مهارت تشخیص درست و غلط را داشته باشد و به همین دلیل والدین باید برای آموزش چارچوب‌های اخلاقی زمان کافی بگذارند.

• الگو بودن والدین: کودک نیاز دارد تا برای درک بهتر رفتارهای مناسب و ارزشمند از والدین خود الگو بگیرد. بنابراین باید ارزش‌هایی مانند صداقت، همدلی، مهربانی، احترام و دوستی را در رفتارهای خود نیز به کار بگیرید تا کودک آن‌ها را بیاموزد.

• درک پیامدها: کودک نیاز دارد تا بداند که هر کار نتیجه و پیامدی دارد که باید آن‌ها را بپذیرد. این کار باعث می‌شود که مسئولیت‌پذیری او توسعه پیدا کند.

• نوع‌دوستی: کودک باید به مهربانی و همدلی با دیگران تشویق شود و یاد بگیرد که فردی مفید برای جامعه خود باشد.

بازی و سرگرمی برای کودک

در کنار نیازهایی که بیان کردیم، بازی و تفریح نیز جزء مهم ترین نیازهای کودک است که نباید آن را فراموش کنید. بازی‌ها یک نیاز ضروری برای توسعه انواع مهارت‌ها و توانایی‌ها در کودک هستند.

• بازی آزاد: بازی بدون ساختار به کودک اجازه می‌دهد تا از تخیل خود استفاده کند و مهارت‌های حل مسئله را توسعه دهد.

• بازی‌های فیزیکی: این بازی‌ها مثل ورزش و دویدن، قدرت بدنی و هماهنگی عصب و عضله را افزایش می‌دهند. 

• بازی خلاقانه: این بازی‌ها به تقویت خلاقیت کودک و بهبود تخیل او کمک می‌کنند.

• بازی‌های گروهی: این فعالیت‌ها باعث یاد گرفتن کار گروهی، توسعه مهارت‌های مذاکره و حل تعارض و بهبود همدلی با دیگران می‌شود. 

این مطلب را هم بخوانید: تاثیر ورزش روی سلامت روان کودکان

نیازهای ویژه کودکان

مواردی که در بخش‌های قبلی بیان کردیم، برای همه کودکان مهم و ضروری است. در کنار این‌ها مواردی وجود دارد که ممکن است کودکی به طور خاص به آن نیاز داشته باشد. بنابراین والدین باید علاوه بر نیازهای جسمی، روانی، شناختی و اجتماعی کودک، به این مقوله نیز توجه داشته باشند تا حمایت همه‌جانبه از کودک را انجام دهند.

• نیاز به مراقبت‌های خاص: کودکان دارای بیماری‌های خاص یا معلولیت به حمایت، درمان ویژه و برنامه‌ریزی خاصی نیاز دارند.
• بهبود تروما: کودکانی که ضربه روحی را تجربه کرده‌اند، اعضای خانواده را از دست داده‌اند یا مشکلات دشواری را پشت سر گذاشته‌اند، نیاز به بهبودی و بازیابی دارند و باید به طور هدفمند زیر نظر متخصص باشند.

سخن پایانی

برآورده کردن نیازهای کودک اهمیت بسیاری برای سلامت جسمی و روانی او دارد. نیازهای کودک ابعاد مختلفی دارند که والدین باید برای هر بعد برنامه‌ریزی مناسب را داشته باشند. با درک این نیازها و برطرف کردن آن‌ها، والدین می‌توانند کودکانی شاد، سالم، خلاق و مسئولیت‌پذیر داشته باشند. برآورده کردن نیازهای کودکان باعث می‌شود که آن‌ها حس ارزشمندی و اعتماد به نفس داشته باشند و سلامت روانی و عاطفی خود را تضمین کنند. در این مطلب سعی کردیم مهم ترین نیاز های کودک را در ابعاد مختلف بررسی کنیم. کلینیک دکتر ساداتی همراه با درمانگران و متخصصان حرفه‌ای خود در کنار شما است تا بتوانید مسیر تربیت فرزند و رفع نیازهای او را راحت‌تر طی کنید و چالش‌های این مسیر را بهتر پشت سر بگذارید.