بهتری بازی های تقویت هوش هیجانی کودک

کودکان در فرایند رشد خود مهارت‌های مختلفی را یاد می‌گیرند که هوش هیجانی یکی از آن‌ها است. هوش هیجانی مهارتی مهم و حیاتی به شمار می‌رود که به کودک در درک احساسات، مدیریت آن‌ها و ایجاد روابط با دیگران کمک می‌کند. بازی در کودکان یکی از موثرترین و قدرتمندترین ابزارهای یادگیری به شمار می‌رود. با کمک بازی بچه‌ها می‌توانند مهارت‌های مختلف از جمله هوش هیجانی را در خود تقویت کنند و تنظیم احساسات و خودآگاهی را یاد بگیرند. در این مطلب می‌خواهیم بازی های تقویت هوش هیجانی کودک را معرفی کنیم تا والدین و مربیان بتوانند آن‌ها را در زندگی روزمره کودک جای دهند. آشنایی با بهترین بازی برای تقویت هوش هیجانی کودک برای پدر و مادرها، معلمان، مربیان و مراقبان کودکان بسیار ضروری است. 

هوش هیجانی در کودکان چیست؟

در قدم اول بهتر است با هوش هیجانی و ضرورت تقویت آن آشنا شوید. هوش هیجانی یا Emotional Intelligence به توانایی کودکان در تشخیص، درک، مدیریت و ابراز احساسات اشاره دارد. از طرف دیگر روانشناس کودک عقیده دارد که هوش هیجانی به کودک کمک می‌کند تا احساسات دیگران را بهتر درک کند و ارتباطات اجتماعی باکیفیت‌تری بسازد. هوش هیجانی مجموعه‌ای از مهارت‌ها است که به کودک کمک می‌کند تا ارتباطات خود را بهتر مدیریت کند و تعاملات اجتماعی خود را بهبود دهد. باید گفت که هوش هیجانی بر ابعاد مختلف زندگی کودکان تاثیر می‌گذارد و تقویت آن بسیار اهمیت دارد. 

مولفه‌های هوش هیجانی در کودکان

• خودآگاهی: با کمک این مهارت کودک می‌تواند احساسات خود را بهتر بشناسد و درک عمیق‌تری از آن‌ها داشته باشد. همچنین او یاد می‌گیرد که چه زمانی احساسات مختلف او تحریک می‌شوند.
• – خودتنظیمی: وقتی کودک احساسات خود را درک کند، می‌تواند برای تنظیم آن‌ها تمرین داشته باشد. خودتنظیمی به معنای مدیریت احساسات است. آرام شدن پس از یک قشقرق، مقاومت در برابر اعمال خشونت یا کاهش ناراحتی از جمله موارد خودتنظیمی هستند. 
• همدلی: توانایی درک احساسات دیگران و به اشتراک گذاشتن آن‌ها یکی دیگر از موارد کلیدی هوش هیجانی به شمار می‌رود. این مهارت به ایجاد روابط و تعامل مثبت کمک می‌کند.
• تقویت مهارت های اجتماعی: مهارت‌های اجتماعی جنبه‌های مختلفی مانند ابراز احساسات، حل تعارض و همکاری است که کودک باید آن‌ها را یاد بگیرد.

معرفی بازی برای تقویت هوش هیجانی کودک

بازی‌ها به طور منحصر‌به‌فردی برای توسعه و تقویت هوش هیجانی در کودکان مناسب هستند، زیرا به کودک کمک می‌کنند تا مهارت‌های خود را در جنبه‌های مختلف بهبود دهد. با کمک بازی‌های متنوع کودک می‌تواند مواردی مانند نوبت‌گیری، آشنایی با برد و باخت، همکاری، رقابت سالم و حل تعارض در گروه را تمرین کند. از طرفی بازی‌ها محیط امن، انگیزه‌بخش و جذابی برای کودک فراهم می‌کنند تا بتواند احساسات مختلف خود و دیگران را بهتر درک کند و مهارت‌های مختلف را یاد بگیرد. در این بخش بهترین بازی ها برای افزایش هوش هیجانی کودک را معرفی می‌کنیم. 

بازی پانتومیم

یکی از بازی‌های جذاب گروهی برای بهبود هوش هیجانی کودک پانتومیم است. این بازی نیاز به دو گروه دو تا چند نفره دارد که در آن هر گروه باید سناریو، عبارت یا احساساتی را در نظر بگیرد و یکی از اعضای گروه مقابل آن را اجرا کند.

مزایا:

• با کمک این بازی کودک می‌تواند حالت‌های چهره و مهارت‌های غیرکلامی را یاد بگیرد.
• این بازی به کودک کمک می‌کند تا ارتباط با دیگران و درک بهتر احساسات و سناریوها را تمرین کند.
• از طرفی پانتومیم می‌تواند به بهبود همکاری، تمرین کار گروهی و رقابت سالم کمک کند و فضایی شاد و سالم پدید آورد.

بازی کارت احساسات

این بازی می‌تواند به کودکان با کمک داستان‌سرایی و نقش‌آفرینی، احساسات را آموزش دهد. هر کارت یک حالت چهره یا سناریو دارد که بازیکنان باید آن را اجرا و تصویرسازی کنند. همچنین می‌توانید از بقیه بخواهید که این احساس یا سناریو را حدس بزنند.

مزایا:

• با کمک این بازی کودک احساسات مختلف را یاد می‌گیرد و می‌تواند درک بهتری از احساسات خود و دیگران پیدا کند.
• این بازی سناریوهای نقش‌آفرینی دارد که به کودک کمک می‌کند همدلی و درک احساسات دیگران را یاد بگیرد. 
• بحث کردن درباره سناریوها و احساسات مختلف باعث بهبود روابط اجتماعی در کودکان می‌شود. 

بازی چرخ احساسات

یک چرخ یا دایره کاغذی با بخش‌های مختلف درست کنید و روی هر بخش یک احساس را به تصویر بکشید. می‌توانید از رنگ‌ها یا تصاویر کمک بگیرید. از کودک بخواهید موقعیت‌های فرضی یا واقعی را در نظر بگیرد و چرخ را بچرخاند و احساس مرتبط را انتخاب کند. سپس می‌توانید درباره مدیریت آن احساس با کودک صحبت کنید.

همچنین می‌توانید از کودک بخواهید چرخ را بچرخاند و هر احساسی که انتخاب شد کودک درباره‌اش صحبت کند یا یک مثال فرضی یا واقعی برای آن توضیح دهد. 

مزایا:

• این بازی در عین سادگی می‌تواند نقش مهمی در آشنایی کودک با احساسات مختلف داشته باشد. 
• کودک می‌تواند مهارت‌های خودتنظیمی و مدیریت احساسات را تمرین کند و خودآگاهی بیشتری داشته باشد. 

بازی کردن نقش‌ها برای تقویت هوش هیجانی کودک

یکی دیگر از مهم‌ترین بازی ها برای تقویت هوش هیجانی کودک، بازی کردن سناریوهای مختلف است. برای اجرای این بازی موقعیت‌های مختلف مانند دعوا با یک دوست، کمک به همکلاسی ناراحت یا احساسات و سناریوهای دیگر را در نظر بگیرید و از بچه‌ها بخواهید به نوبت این نقش‌ها را بازی کنند. بعد از بازی می‌توانید درباره احساسات، نقش‌ها، شخصیت‌ها و راهکارهای مختلف صحبت کنید. 

مزایا:

• این بازی می‌تواند کار گروهی و نوبت را بهبود دهد.
• با کمک این بازی بچه‌ها همدلی و مهارت‌های اجتماعی خود را بهبود می‌دهند. 
• کودک می‌تواند مهارت‌های حل مسئله و پیدا کردن راه حل برای موقعیت‌های مختلف را تمرین کند. 

آینه بازی برای تقویت هوش هیجانی کودک

یکی دیگر از بازی‌های ساده، بازی با آینه است. شما می‌توانید لیستی از احساسات و سناریوهای مختلف را بنویسید و به نوبت از بچه‌ها بخواهید که مقابل آینه این احساسات را در مقابل آینه از خود نشان دهند. این کار باعث می‌شود که کودک زبان بدن و حالت چهره را ببیند و مهارت‌های غیرکلامی خود را بهبود دهد. 

مزایا: 

• این بازی به بهبود درک نشانه‌های غیرکلامی کودکان بسیار کمک می‌کند.
• با کمک این بازی خودآگاهی کودک و ارتباط غیرکلامی او بهبود پیدا می‌کند.

داستان گویی مشارکتی بازی تقویت هوش هیجانی کودک

برای این بازی می‌توانید یک جمله را شروع کنید و از بچه‌ها بخواهید آن را به‌نوبت ادامه دهند. هر نفر بخشی از داستان را ادامه می‌دهد و در این میان باید احساسات شخصیت‌های مختلف را توصیف کند. از کودکان بخواهید بگویند که شخصیت‌های داستان چه احساسی دارند. همچنین دلیل این احساسات را از آن‌ها بپرسید. از بچه‌ها بخواهید توضیح دهند که شخصیت‌ها چه کارهایی می‌توانند انجام دهند. 

مزایا:

• این بازی به تقویت تخیل و درک احساسات پیچیده بسیار کمک می‌کند.
• کودک می‌تواند با شخصیت‌های مختلف داستان همدلی کند و احساسات دیگران را بهتر بشناسد.
• این بازی به ابراز احساسات بچه‌ها بسیار کمک می‌کند. 

بازی جعبه آرامش برای تقویت هوش هیجانی کودک

یک جعبه درست کنید و در آن ابزارهای مختلف آرامش‌بخش قرار دهید. توپ‌های ضد استرس، کاغذ و مداد رنگی، کتاب یا ابزارهای مورد علاقه کودک را در جعبه بگذارید. وقتی که کودک عصبانی یا مضطرب است او را تشویق کنید که از وسایل درون جعبه استفاده کند و با کمک آن‌ها احساساتش را بیان کند. 

مزایا:

• با کمک این بازی می‌توانید تکنیک‌های مدیریت استرس را به کودک یاد دهید. 
• این جعبه به کودک کمک می‌کند تا بتواند خودآگاهی و خودتنظیمی را تمرین کند.

بازی تقلید

در این بازی دو نفر روبه‌روی هم می‌نشینند و یکی از بازیکنان حالت‌های چهره احساسات مختلف را انجام می‌دهد و فرد مقابل باید آن را تقلید کند. سپس بهتر است بعد از هر دور بازی درباره آن احساس صحبت کنید. 

مزایا:

• این بازی بسیار ساده و کم‌هزینه است و برای کودکان سنین مختلف از ۴ تا ۱۱ سال مناسب است.
• با کمک این بازی کودک می‌تواند نشانه‌های احساسی و ارتباط غیرکلامی را تمرین کند.
• این بازی به بچه‌ها کمک می‌کند تا همدلی و هماهنگی با دیگران را تمرین کنند.

این مطلب هم برای شما مفید است: چطور یک کودک باهوش داشته باشیم؟

نکات مهم بازی های تقویت هوش هیجانی کودک برای والدین

گفتیم که بازی‌ها می‌توانند نقش موثری در تقویت هوش هیجانی کودکان داشته باشند. بازی‌های مختلفی برای این هدف وجود دارد که به شما کمک می‌کند. با این حال بهتر است به نکات زیر دقت داشته باشید تا بتوانید را از بازی های مختلف بیشترین بهره را ببرید. 

• سن و مرحله رشد کودک را در نظر بگیرید. برای سنین پایین‌تر و بچه‌های پیش‌دبستانی از بازی‌های ساده‌تر و برای سنین مدرسه از بازی‌های خلاقانه و استراتژیک کمک بگیرید.
• اگر کودک نیازهای رشدی خاصی دارد، مانند کودکان طیف اوتیسم یا بچه های مبتلا به بیش‌فعالی، سعی کنید بازی‌هایی متناسب با توانایی و تمرکز آن‌ها اجرا کنید.
• قوانین و روش بازی را به طور واضح و با زبان ساده برای کودک توضیح دهید تا از ابهام و سردرگمی او جلوگیری شود.
• اگر از بازی‌های دیجیتالی استفاده می‌کنید، حتما به زمان استفاده از نمایشگر توجه داشته باشید و آن را مدیریت کنید. 
• سعی کنید زمانی از روز را خودتان به طور مستقیم با کودک بازی کنید تا او احساس آرامش، اعتماد و امنیت بیشتری داشته باشد و از بازی کردن بیشتر لذت ببرد. 
• محیطی امن و مبتنی بر اعتماد را ایجاد کنید تا کودک بتواند با خیال راحت بازی کند، بدون ترس احساسات خود را بروز دهد و سناریوها را اجرا کند.

این مطلب را از دست ندهید: آشنایی با انواع تست های روانشناسی

سخن پایانی

تحقیقات روانشناسی بسیاری نشان می‌دهند که استفاده از بازی برای تقویت هوش هیجانی می‌تواند تاثیرات موثری داشته باشد. بازی‌های متنوع و ساختاریافته به بچه‌ها کمک می‌کنند تا هیجانات و احساسات مختلف را بشناسند و بتوانند آن‌ها را بهتر مدیریت و تنظیم کنند. بازی‌های مشارکتی نیز با افزایش همدلی، نقش بسیار مهمی در بهبود مهارت‌های اجتماعی، همکاری و حل تعارض دارند. در این مطلب سعی کردیم بهترین بازی های تقویت هوش هیجانی کودک را معرفی کنیم تا بتوانید آن‌ها را به صورت تکی یا گروهی با کودک اجرا کنید. یادتان باشد که خودآگاهی کودک و یادگیری مهارت‌های خودتنظیمی به همدلی، پشتکار و صبوری شما نیاز دارد. 

سوالات متداول