دلایل تنبلی در کودکان؛ چطور با کودک تنبل برخورد کنیم؟
تنبلی در کودکان دغدغه بسیاری از والدین و مربیان است که نمی‌دانند در این مواقع باید چطور با کودک رفتار کنند. وقتی که کودک از انجام وظایف خود سر باز می‌زند و کارهای خود را انجام نمی‌دهد، بدون شک دلیلی پشت آن وجود دارد. در بسیاری از موارد دلایل و ریشه این رفتارها پیچیده‌تر است و والدین باید آن‌ها را پیدا کرده و مشکل اصلی را برطرف کنند تا کودک بتواند تنبلی خود را کنار بگذارد. در این مطلب می‌خواهیم درباره دلایل تنبلی در کودکان و نشانه‌های آن صحبت کنیم و راهکارهای رفتار با کودک تنبل را ارائه دهیم. برای آشنایی با این راهکارها و دلایل با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
تنبلی در کودکان به چه معنی است؟
تنبلی در کودکان معمولا به دلیل فقدان انگیزه اتفاق می‌افتد که کودک تمایل خود به انجام وظایفش را از دست می‌دهد. کودک از شرکت در فعالیت‌ها، انجام کارها و به عهده گرفتن مسئولیت‌ها میگریزد و از آن‌ها اجتناب می‌کند. باید بدانید که از نظر روانشناس کودک بچه‌ها ذاتا تنبل نیستند و به همین دلیل تنبلی در کودکان باید ریشه‌یابی شده و علائم آن رصد شود. تنبلی کودک به دلایل مختلفی مانند عدم علاقه به زمینه مورد نظر، خستگی یا فرسودگی، استرس و مشکلات یادگیری اتفاق می‌افتد که می‌تواند عملکرد کودک را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع تنبلی را می‌توان یک علامت از یک مشکل دیگر در نظر گرفت که درک ریشه این رفتار به والدین کمک می‌کند تا همدلی و درک بهتری از کودک داشته باشند و به او در ایجاد عادت‌ها و رفتارهای بهتر کمک کنند.
نشانه های تنبلی در کودکان
در ابتدای مسیر بهتر است علائم کودک تنبل را بشناسید تا بتوانید بر اساس آن دلیل و عامل اصلی تنبلی در بچه‌ها را پیدا کنید. در ادامه به برخی از دلایل رایج اشاره می‌کنیم.
- کودک از انجام کارها، تکالیف یا روبه‌رو شدن با چالش‌ها اجتناب می‌کند و از مسئولیت‌های خود میگریزد.
- کودک همیشه منتظر راهنمایی دیگران است و به‌ندرت برای شروع فعالیت‌ها قدم اول را برمی‌دارد. آن‌ها معمولا منتظر رهبری و دستور دیگران هستند.
- تنبلی در کودک باعث می‌شود که او تلاش حداقلی انجام دهد و در کمترین حالت ممکن فعالیت را به انجام برساند. این کودکان معمولا نگران کیفیت کار و نتیجه نهایی نیستند.
- کودک تنبل معمولا نسبت به فعالیت‌ها، تکالیف و انجام کارهای مختلف بی‌علاقه است و انگیزه‌ای برای انجام دادن آن‌ها ندارد.
- این کودکان از کارها به طور مکرر شکایت می‌کنند و همیشه از عبارت‌هایی مانند «خسته شدم» و «چه کار مسخره‌ای» استفاده می‌کنند.
- کودکان تنبل معمولا بر دیگران تکیه دارند تا افرادی مانند والدین، خواهر یا برادر کارها را برای آن‌ها انجام دهد.
- این کودکان اغلب برای اجتناب از انجام وظایف خود بهانه‌های مختلفی مانند خستگی، سخت بودن کار یا احساس خوب نداشتن، می‌آورند.
- این کودکان معمولا مدیریت زمان موفقی ندارند و همیشه کارها را تا آخرین لحظه ناتمام می‌گذارند.
- کودکان تنبل در برابر چالش‌ها و کارهای جدید مقاومت می‌کنند.
- آن‌ها دوست دارند زمان زیادی را با گوشی، لپ‌تاپ و لوازم دیجیتال بگذارنند و بازی و تماشای تلویزیون را اولویت قرار می‌دهند.
دلایل تنبلی در کودک چیست؟
حالا که با نشانه ها و علائم تنبلی در کودکان آشنا شدید، مهم است بدانید که این نشانه‌ها از چه مشکلی سرچشمه می‌گیرند و دلیل اصلی آن‌ها چیست. درک این دلایل به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر مشکل کودک را حل کنید و تنبلی او را کاهش دهید.
- فقدان انگیزه: کودک ممکن است برای انجام کارها هدف یا انگیزه‌ای نداشته باشد و به همین دلیل تنبل به نظر برسد. همچنین تکیه بر پاداش‌های بیرونی می‌تواند انگیزه را کاهش دهد.
- اعتماد به نفس پایین: بسیاری از کودکان تنبل به دلیل احساس بی‌کفایتی یا شرم به سمت انجام وظایف نمی‌روند و به دلیل ترس از شکست از چالش‌ها اجتناب می‌کنند.
- پیچیدگی وظایف: در برخی از موارد، وظایف بیشتر از توان، درک و سن کودک است و به همین دلیل برای او طاقت‌فرسا و مبهم است. بنابراین او احساس فلج‌بودن دارد و به سمت انجام کار نمی‌رود.
- یکنواختی کارها: برخی از کودکان از کارهای یکنواخت و فاقد تنوع خوششان نمی‌آید و به همین دلیل آن را کسل‌کننده می‌دانند.
- مسائل سلامت روان: باید گفت که افسردگی در کودکان می‌تواند نقش مهمی در نابودی انرژی و انگیزه کودک داشته باشد. بنابراین کودک حال و حوصله کاری را ندارد و تنبل به نظر می‌رسد.
- ناتوانی در یادگیری: بسیاری ازچالش‌های شناختی و اختلالاتی مانند اختلال یادگیری، نقص توجه و ADHD می‌تواند انجام تکالیف و فرایند یادگیری را دشوار کند. بنابراین کودک ناامید شده و علاقه به یادگیری را از دست می‌دهد.
- فقدان روال و ساختار مناسب: نبود یک برنامه‌ریزی صحیح باعث می‌شود که ذهن کودک آشفته شود و او نتواند کارهای خود را درست انجام دهد.
- کمک بیش‌ازحد والدین: بسیاری از والدین همیشه در همه موارد به کودک بسیار کمک می‌کنند که این باعث ایجاد وابستگی و تنبلی در کودک می‌شود. والدین می‌توانند با کمک‌های بیش‌ازحد زمینه‌های تنبلی را در کودک ایجاد کنند.
- خستگی یا ضعف جسمانی: برهی از کودکان به دلیل سوء تغذیه، کیفیت خواب پایین یا سیستم ایمنی ضعیف، بی‌حال، بی‌انگیزه و تنبل به نظر می‌رسند. آن‌ها معمولا انرژی لازم برای انجام کارهای خود را ندارند.
باید بدانید که تنبلی با اهمال کاری در کودکان متفاوت است و اهمال‌کاری بیشتر حاصل کمال‌گرایی، اضطراب و ترس از شکست است که کودک کارها را به تعویق می‌اندازد.
راه های رفتار با کودک تنبل
اگر کودک شما تنبل و بی‌انگیزه به نظر می‌رسد، باید ابتدا دلیل آن را پیدا کنید و سپس به دنبال راهکارهایی برای کاهش تنبلی در کودک باشید. در ادامه راه‌هایی را مرور می‌کنیم که در این مسیر به شما کمک می‌کند.
علت اصلی تنبلی را درک کنید
در یک فضای آرام و بدون تنش با کودک صحبت کنید و از او بخواهید درباره احساساتش نسبت به انجام کارها صحبت کند. فضای امنی فراهم کنید تا کودک بدون نگرانی درباره علت تنبلی و اجتناب از کارها فکر کرده و دلیل آن را پیدا کند.
انتظارات واضحی از کودک داشته باشید
بسیاری از کودکان به دلیل ابهام در وظایف یا پیچیدگی آن‌ها از انجام کارها پرهیز می‌کنند. بنابراین بهتر است انتظارات خود را واضح بیان کنید. مثلا می‌توانید به جای «اتاق را تمیز کن» به‌طور واضح‌تر بگویید «اسباب‌بازی‌ها را جمع کن و لباس‌ها را در کمد بگذار» وظایف مبهم باعث می‌شود که انجام آن برای کودک طاقت‌فرسا باشد.
وظایف را ساده کنید
برای اینکه کودک راحت‌تر کارهای خود را انجام دهد، آن‌ها را به قدم‌ها و وظایف کوچک‌تر تقسیم کنید. برای مثال می‌توانید فرایند تمیز کردن اتاق را به مراحلی مانند جمع کردن اسباب‌بازی‌ها، تا کردن لباس‌ها، مرتب کردن میز و جمع‌کردن زباله‌ها تقسیم کنید.این روش مدیریت کارها را برای کودک آسان‌تر می‌کند.
استقلال را در کودک تقویت کنید
تنبلی در کودکان در بسیاری از موارد ناشی از آن است که همیشه به پدر، مادر یا خواهران و برادران متکی هستند. بنابراین به او کمک کنید تا مسئولیت‌های خود را به‌تنهایی انجام دهد. اگر جایی به مشکل خورد، او را راهنمایی کنید، اما از دخالت‌کردن و کمک بیش‌ازحد برای انجام کارها پرهیز کنید.
تقویت مثبت را فراموش نکنید
وقتی که کودک تصمیم می‌گیرد مسیر تنبلی را عوض کند، ممکن است در ابتدا کند به نظر برسد، بنابراین توصیه می‌کنیم تلاش‌هایش را تحسین کرده و برای دستاوردهایش پاداش‌های کوچک در نظر بگیرید تا انگیزه خود را حفظ کند.
کارها را جذاب‌تر کنید
می‌توانید برخی از کارها و چالش‌ها را با سرگرمی و بازی تلفیق کنید تا کودک راحت‌تر آن‌ها را انجام دهد. مثلا جمع کردن اسباب‌بازی‌ها را به بازی تبدیل کنید و بگویید هر کسی اسباب‌بازی بیشتری جمع کرد برنده است.
عوامل حواس‌پرتی را کاهش دهید
وقتی که کودک باید کارها یا تکالیف خود را انجام دهد، بهتر است فضایی آرام و باثبات برای او تدارک ببینید تا کمتر حواس‌پرتی کند. نزدیک‌نبود گوشی و تبلت، خاموش‌بودن تلویزیون، سکوت خانه و فضای مرتب اطراف کودک به او کمک می‌کنند تا متمرکز بماند و راحت‌تر کارهایش را انجام دهد.
صبور و حمایتگر باشید
مطمئنا تنبلی کودکان می‌تواند برای بسیاری از والدین آزاردهنده باشد، اما توصیه می‌کنیم صبوری کنید و در مسیر تغییر همراه کودک باشید. سعی کنید دلایل تنبلی کودک را درک کنید و با او همدل باشید. یادتان باشد که کودکان برای تغییر عادت‌های خود به زمان نیاز دارند، بنابراین بهتر است این مسیر را با صبر پیش ببرید.
از متخصص کمک بگیرید
اگر کودک علائم افسردگی دارد یا استرس بالایی را تجربه کند، ممکن است از انجام کارهایش اجتناب کرده و انگیزه‌ای برای انجام آن‌ها نداشته باشد. در این صورت بهتر است از فوق تخصص روانشناس کودک در تهران یا شهر خود کمک بگیرید. یادتان باشد که تنبلی معمولا دلایل پیچیده‌تری دارد. کودک ممکن است دچار اختلالات یادگیری، ADHD، افسردگی و موارد دیگر باشد و کارهایش را درست و به‌موقع انجام ندهد. بنابراین بهتر است با یک روانشناس کودک مشورت کنید تا راهکارهای مناسب را برای بهبود کودک تنبل پیدا کنید.
سخن پایانی
تنبلی در کودکان به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد. کودک تنبل معمولا از انجام کارها فرار می‌کند و نگران عواقل آن نیست. این کودکان اغلب انگیزه و انرژی لازم برای انجام مسئولیت‌های خود را ندارند و به همین دلیل ممکن است عملکرد روزمره آن‌ها در خانه و مدرسه کاهش پیدا کند. در این مطلب سعی کردیم درباره دلایل تنبلی در کودکان صحبت کنیم و راهکارهایی را برای والدین ارائه دهیم تا بتوانند بهتر با کودک تنبل رفتار کنند. کلینیک دکتر ساداتی با کمک تیم درمانگران متخصص خود در تلاش است تا کیفیت زندگی و سلامت روان فرزند شما را ارتقا دهد.
دیدگاهتان را بنویسید