تفاوت‌ دختر و پسر در کودکی از نظر روانشناختی

پسران و دختران از سنین پایین، رفتارها، واکنش‌های عاطفی، تمایلات اجتماعی و احساسات متفاوتی را از خود نشان می‌دهند. در حالی که عوامل بیولوژیکی نقش بسیار مهمی در این مسیر دارند، اما نباید تاثیرات اجتماعی شدن، انتظارات فرهنگی و تفاوت‌های فردی کودکان را نادیده بگیریم. این عوامل نیز تاثیر بسیار زیادی روی رشد روانی بچه‌ها دارند. تحقیقات روانشناختی بسیاری نشان می‌دهد که فرق پسر و دختر در زمینه‌های مختلفی قابل مشاهده است که این تفاوت‌های بنیادین می‌توانند تا بزرگسالی ادامه پیدا کنند. مهم است که والدین و مربیان این تفاوت‌ها را بهتر و دقیق‌تر بشناسند تا بتوانند فرزندپروری و آموزش بهتری ارائه دهند. شناخت تفاوت های پسر و دختر باعث می‌شود تا بتوانید به پرورش نقاط قوت هر کودک و رشد بهتر او بیشتر کمک کنید. در این مطلب می‌خواهیم تفاوت‌ دختر و پسر را از نظر روانشناختی بررسی کنیم. برای آشنایی بیشتر با ما همراه باشید. 

تفاوت های شناختی پسران و دختران

مهارت های کلامی و زبانی

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که دختران تمایل بیشتری به کسب مهارت‌های زبانی دارند و معمولا این مهارت‌ها را زودتر از پسران یاد می‌گیرند. روانشناس کودک می‌گوید که دختران معمولا دایره لغات بزرگ‌تر و کلام روان‌تری در اوایل کودکی دارند. همچنین برخی از مطالعات نشان می‌دهند که بسیاری از دختران در خواندن، نوشتن و حافظه کلامی عملکرد بهتری دارند. پسران ممکن است نسبت به دختران دیرتر صحبت کنند و بیشتر طول بکشد تا مهارت‌های کلامی خود را توسعه دهند. اختلالات زبانی مانند نارساخوانی در پسران بیشتر دیده می‌شود.

توانایی‌های فضایی و ریاضی

پسران معمولا در کارهای فضایی مانند نقشه‌خوانی از سنین پایین عملکرد بهتری دارند و به نظر می‌رسد این مهارت به دلیل عملکرد متفاوت مغز آن‌ها نسبت به دختران باشد. در برخی از تحقیقات مشاهده می‌شود که پسران در برخی از مهارت‌های استدلال ریاضی برتری جزئی نشان می‌دهند. تفاوت‌ دختر و پسر در کودکی از نظر ریاضی در سال‌های اخیر کاهش یافته که دلیل آن تغییرات آموزشی است. البته برخی از پژوهش‌ها نشان‌دهنده این است که دختران در محاسبات و ریاضیات کاربردی مانند پسران یا کمی بهتر عمل می‌کنند. 

تفاوت‌ دختر و پسر از نظر سبک‌های یادگیری 

باید بگوییم که دختران معمولا محیط‌های یادگیری ساختاریافته و مشارکتی را ترجیح می‌دهند. همچنین بسیاری از دختران به دنبال تایید معلم هستند. در مقابل پسران تمایل بیشتری به یادگیری اکتشافی و عملی دارند و برای حل مسئله ریسک‌پذیری بیشتری در آن‌ها مشاهده می‌شود. 

فرق پسر و دختر از نظر عاطفی

یکی از مهم‌ترین تفاوت های پسران و دختران در کودکی از نظر عاطفی است که بهتر است والدین این تفاوت‌ها را بهتر بشناسند.

ابراز عاطفی دختر و پسر

دختران معمولا بهتر از پسران ابراز احساسات می‌کنند. آن‌ها احساسات مثبت مانند همدلی و شادی و نیز احساسات منفی مثل غم و اندوه را بیان می‌کنند. فرق دختر و پسر از نظر عاطفی این است که دختران معمولا سواد عاطفی خود را زودتر توسعه می‌دهند. آن‌ها احساسات را با دقت بیشتری تشخیص می‌دهند و آن‌ها را برچسب‌گذاری می‌کنند. در مقابل، بسیاری از پسران معمولا به دلایل اجتماعی احساسات منفی و آسیب‌پذیر مانند غم و اندوه را سرکوب می‌کنند و از طرفی ممکن است خشم یا ناامیدی را بیشتر بروز دهند.

تفاوت‌ دختر و پسر از نظر تنظیم هیجانی

دختران تمایل دارند از راهبردهای مقابله‌ای کلامی استفاده کنند و در هنگام ناراحتی درباره احساسات خود صحبت کنند. آن‌ا بیشتر از پسران به دنبال حمایت‌های اجتماعی هستند. پسران ممکن است برای مدیریت احساسات خود بیشتر به خروجی‌های فیزیکی مانند دویدن، ضربه زدن به اشیا یا حواس‌پرتی تکیه کنند. مطالعات نشان می‌دهد که دختران مهارت‌های خودتنظیمی و کنترل هیجان را کمی زودتر از پسران توسعه می‌دهند. 

تفاوت حساسیت به استرس پسران و دختران

دختران ممکن است استرس را بیشتر از پسران درونی کنند که این کار ممکن است منجر به اضطراب یا افسردگی شود. پسران معمولا استرس خود را بیرونی می‌کنند و آن را به شکل فعالیت‌هایی مانند پرخاشگری، سرکشی یا فعالیت بیش‌ازحد بروز می‌دهند. 

تفاوت های اجتماعی و رفتاری دختر و پسر

تفاوت پسر و دختر از نظر ترجیحات بازی

پسران اغلب در بازی‌های رقابتی و فیزیکی شرکت می‌کنند. آن‌ها اسباب‌بازی‌هایی مثل ماشین‌های بازی، اکشن‌فیگورها و بلوک‌های ساخت و ساز را ترجیح می‌دهند. در مقابل، دختران به سمت بازی‌های نقش‌آفرینی و مشارکتی گرایش پیدا می‌کنند. آن‌ها بازی‌ با عروسک‌ها، داستان‌سرایی و بازی‌کردن سناریوها را ترجیح می‌دهند. این تفاوت‌ها از دوران کودکی خود را نشان می‌دهند که می‌توانند منشأ بیولوژیکی و اجتماعی داشته باشند. 

تفاوت‌ دختر و پسر از نظر دوستی و ارتباط

دختران به دوستی‌های کوچک‌تر و صمیمی‌تر تمایل دارند و اشتراکات عاطفی و پیوندهای کلامی را تشکیل می‌دهند. پسران اغلب گروه‌های همسالان بزرگ‌تر و گروه‌های دوستی فعالیت‌محور را ترجیح می‌دهند. معمولا دوستی‌ها در پسران به‌جای گفت‌وگوهای عمیق، حول علایق مشترک مثل ورزش‌ها و بازی‌ها تشکیل می‌شود. دختران ممکن است بتوانند تعارض‌ها را از طریق مذاکره حل کنند، در حالی که پسران این کار را با رقابت‌های فیزیکی یا راهکارهای سلسه‌مراتبی انجام می‌دهند.

پرخاشگری و ریسک‌پذیری در پسر و دختر

پسران در مقایسه با دخترها پرخاشگری فیزیکی بیشتری از خود نشان می‌دهند و ممکن است آن را با رفتارهایی مثل ضربه زدن یا هل دادن نشان دهند. همچنین در کودکی پسرها نسبت به دختران بیشتر به سمت رفتارهای پرخطر مانند بازی‌های خطرناک تمایل دارند. دختران پرخاشگری‌ رابطه‌ای بیشتری از خود نشان می‌دهند. شایعه‌سازی، طرد کردن یا دستکاری اجتماعی بیشتر در دخترها مشاهده می‌شود. باید گفت که تاثیرات اجتماعی نیز می‌تواند در این رفتارها تاثیرگذار باشد.

این مطلب را از دست ندهید: تفاوت های فردی کودکان

تفاوت‌ دختر و پسر از نظر شخصیتی

یکی دیگر از موارد مهم فرق پسر و دختر در کودکی در شخصیت و خلق و خوی آن‌ها است. دختران معمولا در ویژگی‌هایی مانند باوجدان بودن، پیروی از قوانین، سازمان دهی، همدلی و همکاری امتیاز بیشتری نسبت به پسربچه‌ها کسب می‌کنند. پسران سطح فعالیت بیشتر، تکانشگری و رفتارهای هیجانی بالاتری را نسبت به دخترها از خود نشان می‌دهند. باید گفت که دخترها در کودکی ممکن است احتیاط اجتماعی بیشتر و خجالت بیشتری را از خود نشان دهند که این می‌تواند ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی هم داشته باشد. در حالی که برخی از  پسران ممکن است از نظر جسمی جسورتر باشند، اما اعتماد به نفس اجتماعی کمتری را تجربه کنند.

تاثیر طبیعت در برابر تربیت در دختر و پسر

یکی از مهم‌ترین تفاوت های دختران و پسران در طبیعت و بیولوژی آن‌ها است. تفاوت‌های هورمونی مانند هورمون‌های تستوسترون در مقابل استروژن، ساختار و عملکرد مغز دختر و پسر، استعدادهای ژنتیکی و ارثی نیز در فرق دختر و پسر نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. از طرف دیگر، نحوه اجتماعی‌کردن دختر و پسر و نیز هنجارهای اجتماعی می‌تواند این تفاوت‌ها و نقش‌های جنسیتی را تقویت کند. همچنین انتظارات فرهنگی و قومی هم می‌تواند در پذیرش نقش‌ها، نوع رفتارها، بروز احساسات و مدیریت هیجانات نقش مهمی داشته باشد. 

نکات مهم تفاوت‌ دختر و پسر برای والدین

باید گفت که درک تفاوت های پسر و دختر در کودکی از نظر روان شناختی می‌تواند به والدین کمک کند تا رویکرد تربیتی مناسب‌تری را برای فرزند خود انتخاب کنند. شناخت این تفاوت‌ها به والدین کمک می‌کند تا رفتارهای خود را متناسب با نیازهای هر کودک تنظیم کنند. در ادامه نکات مهمی را برای والدین مطرح می‌کنیم تا بیشتر به فرق دختر و پسر در کودکی توجه داشته باشند و فرزندپروری بهتری را در پیش بگیرند.

تقویت هوش هیجانی

• برای پسران: به پسربچه‌ها کمک کنید تا درک بهتری از احساسات خود پیدا کنند و آن‌ها را در محیطی امن و به دور از قضاوت بروز دهند. به او کمک کنید تا با کمک فعالیت‌های فیزیکی مانند مشت‌زدن به بالش، دویدن و ورزش تنش‌ها را از خود دور کند.
• برای دختران: به دختران کمک کنید تا علاوه بر بروز احساسات، مهارت‌های حل مسئله را هم یاد بگیرند.  به آن‌ها یاد دهید که برای مراقبت از خود مهارت نه گفتن را تمرین کنند. مراقب باشید که دخترها درگیر نگرانی‌های بیش‌ازحد و نشخوار فکری نشوند. 

حمایت از یادگیری و رشد شناختی

• یادگیری را برای پسران با فعالیت‌های فیزیکی و عملی تلفیق کنید. وظایف را به مراحل کوچک‌تر تقسیم کنید تا آن‌ها به انجام آن تشویق شوند.
• به دختران کمک کنید تا در مسائل ریاضی اعتماد به نفس خود را بالاتر ببرند. انجام بازی‌های فضایی را تشویق کنید و به آن‌ها کمک کنید تا تلاش و پشتکار خود را حفظ کنند.

مهارت های اجتماعی پسران و دختران

• به پسرها آموزش دهید که رقابت دوستانه و مبتنی بر احترام را تمرین کنند. گفت‌وگوهای عاطفی را برای پسرها تشویق کنید و به آن‌ها کمک کنید تا احساسات دیگران را بهتر درک کنند. همچنین بهتر است رفتارهایی برای کنترل تکانه‌ها را تمرین کنید. 
• به دختران کمک کنید تا دوستی‌های سالم را تمرین کنند. از آن‌ها بخواهید تا با مهارت‌های حل تعارض آشنا شوند و با کلیشه‌های مرسوم مبارزه کنند. 

مدیریت رفتار دختر و پسر

• برای آموزش انضباط به پسران بهتر است از پیامدهای واضح و فوری استفاده کنید. آن‌ها به قوانین کوتاه و مستقیم بهتر پاسخ می‌دهند. از تنبیه کردن پسرها به دلیل انرژی زیاد خودداری کنید، در عوض راه مناسبی برای تخلیه انرژی پیدا کنید. برای عملکرد بهتر می‌توانید به آن‌ها مسئولیت‌پذیری را آموزش دهید.
• از تمجید بیش‌ازحد دختران خودداری کنید و تلاش و عملکردها را تحسین کنید. به او یاد دهید که نه‌گفتن اشکالی ندارد و در برخی از موارد لازم است. 

اجتناب از کلیشه‌های جنسیتی

• اجازه دهید پسرها نیز با عروسک‌ها و لوازم آشپزخانه بازی کنند تا مهارت‌های پرورش را هم یاد بگیرند. به پسرها نشان دهید که می‌توانند مهربان و همدل باشند
• بگذارید دختران با ماشین و کامیون بازی کنند و استدلال فضایی خود را بهبود دهند. به دختران کمک کنید تا بدانند می‌توانند در کارهای فنی نیز پیشرفت کنند. 

سخن پایانی

درست است که تفاوت بین پسر و دختر به زمینه‌های بیولوژیکی برمی‌گردد، اما بهتر است روی انتظارات اجتماعی و فرهنگی تمرکز نداشته باشید. به آن‌ها یاد دهید که هر انسانی منحصربه‌فرد است و فارغ از جنسیت خود می‌تواند انتخاب‌هایی داشته باشد. به پسران و دختران کمک کنید تا احساسات خود را بروز دهند، سبک‌های مختلف یادگیری را تجربه کنند و کلیشه‌های جنسیتی بی‌مورد را کنار بزنند. فراموش نکنید که به آن‌ها کمک کنید تا با وجود تفاوت‌های خود با دیگران، نقاط قوت خود را پرورش دهند و ذهنیت رشد را در خود ایجاد کنند. این رویکرد به شما کمک می‌کند تا فارغ از تفاوت‌های جنسیتی و بیولوژیکی فرزندانی شاد، سالم و مسئولیت‌پذیر داشته باشید. فراموش نکنید که کلینیک دکتر ساداتی در مسیر فرزندپروری و درک تفاوت‌ دختر و پسر در کنار شما خواهد بود.