تفاوت اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن کودکان

حتما دیده‌اید که برخی از کودکان وقتی در جمع قرار می‌گیرند احساس ناراحتی یا خجالت می‌کنند. این ویژگی می‌تواند بخشی طبیعی از رشد آن‌ها باشد و معمولا به مرور زمان بهبود پیدا می‌کند. با این حال برخی از این کودکان ممکن است با مشکلی پیچیده‌تر از خجالت و کم‌رویی روبه‌رو باشند. اضطراب اجتماعی یکی از اختلالاتی است که می‌تواند علائمی شبیه به خجالتی بودن کودک داشته باشد. اما باید بدانید که این دو مقوله تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند و به شکل‌های مختلفی روی کودک تاثیر می‌گذارند. اضطراب اجتماعی در کودکان که یک اختلال سلامت روان به شمار می‌رود، می‌تواند عملکرد روزمره و کارایی کودک را به طور چشمگیری کاهش دهد. بنابراین مهم است که والدین درک بهتری از تفاوت این دو مشکل داشته باشند. در این مطلب درباره تفاوت اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن کودکان را بررسی خواهیم کرد. پس تا پایان با ما همراه باشید.

تعریف خجالتی بودن کودک؛ یک ویژگی شخصیتی

باید گفت که از نظر روانشناس کودک خجالتی بودن کودک یک ویژگی شخصیتی است که به طور طبیعی در برخی از بچه‌ها به چشم می‌خورد. این کودکان ممکن است در برخورد با دیگران و قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی احساس راحتی نداشته باشند. بسیاری از کودکان به طور طبیعی خجالتی هستند و در بسیاری از موارد این ویژگی با افزایش سن بهبود پیدا می‌کند و کوک برای حضور در موقعیت‌های اجتماعی مختلف، اعتماد به نفس کافی خواهد داشت.

ویژگی های کودک خجالتی

• کمرویی یا خجالتی بودن در کودکان معمولا شدت بالایی ندارد و بیشتر در موقعیت‌های جدید و ناآشنا، ملاقات افراد جدید یا شروع درس در مدرسه تازه خود را نشان می‌دهد.
• کودکان خجالتی ممکن است در ابتدا احساس عصبی بودن یا حس ناخوشایندی داشته باشند، اما به مرور زمان و با آشنایی بیشتر با محیط، این حس ممکن است کاهش پیدا کند.
• کودکان کم‌رو و خجالتی ممکن است در جمع احساس راحتی نکنند، اما لزوما ترس از قضاوت و تحقیر ندارند. 
• خجالتی بودن کودک به‌ندرت روی عملکرد روزمره فرد تاثیر می‌گذارد. در واقع این ویژگی شخصیتی مانع مشارکت کودک در فعالیت‌ها یا ایجاد روابط نمی‌شود. با این حال ممکن است کودک گروه‌های کوچک‌تر و سکوت بیشتر را ترجیح دهد. 
• بسیاری از کودکان خجالتی با تشویق و تمرین به مرور زمان بهبود پیدا می‌کنند.

اضطراب اجتماعی: یک اختلال سلامت روان

ممکن است در نگاه اول کمرویی کودک با اضطراب اشتباهی شبیه باشد، اما باید بدانید که اختلال اضطراب اجتماعی یک مشکل در سلامت روان کودک است که با ترس شدید و همیشگی در موقعیت‌های اجتماعی خود را نشان می‌دهد. کودکی که اضطراب اجتماعی دارد، معمولا از قضاوت دیگران و تحقیر شدن می‌ترسد. این اختلال می‌تواند به طور چشمگیری روی زندگی روزمره کودک، سلامت عاطفی، روابط و عملکرد او تاثیر داشته باشد.

ویژگی های اضطراب اجتماعی

• کودکانی که اضطراب اجتماعی دارند، بیش‌ازحد درگیر ترس دیده‌شدن، قضاوت منفی، انتقاد و شرم از خود هستند و حتی در انجام تعاملات معمولی هم چالش دارند. 
• این کودکان برای دوری از ترس‌های خود معمولا کناره‌گیری از جمع و ارتباطات اجتماعی را ترجیح می‌دهند. آن‌ها سعی می‌کنند در موقعیت‌های اجتماعی قرار نگیرند.
• اضطراب اجتماعی در کودکان می‌تواند علائم فیزیکی مانند عرق کردن، تپش قلب، سرخ شدن صورت یا درد معده داشته باشد. 
• برخلاف کمرویی، اضطراب اجتماعی با گذشت زمان از بین نمی‌رود و این موضوع می‌توان روی توانایی کودک برای دوست‌یابی، فعالیت‌های مشارکتی در مدرسه یا  ایجاد ارتباط با دیگران اختلال ایجاد کند. 
• کودکانی که مبتلا به اضطراب اجتماعی هستند، معمولا نسبت به خود دیدگاه منفی دارند. آن‌ها ممکن است از خود احساس شرم یا ترس از شکست‌خوردن در ارتباطات داشته باشند.
• اضطراب اجتماعی به درمان تخصصی نیاز دارد، زیرا بی‌توجهی به آن باعث می‌شود که تا بزرگسالی ادامه پیدا کند و به مشکلات دیگری مانند افسردگی یا انزوا منجر شود.

برای آشنایی بیشتر با این اختلال، اضطراب اجتماعی در کودکان را بخوانید.

آشنایی با تفاوت اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن کودکان

بسیاری از والدین اضطراب اجتماعی را با خجالتی بودن کودکان اشتباه می‌گیرند. به همین دلیل درک دقیق‌تر از ویژگی‌ها و علائم هرکدام باعث می‌شود که والدین بتوانند در اسرع وقت در مسیر بهبود سلامت روان کودک قدم بردارند.

تفاوت اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن کودکان در نوع مشکل

• خجالتی‌بودن یک ویژگی خلقی و شخصیتی ست که نشان می‌دهد کودک در موثعیت‌های اجتماعی جدید و ناآشنا محتاط، مردد یا ناراحت باشد. خجالتی بودن ذاتا مشکل‌ساز نبوده و نشانه مشکلی در سلامت روان نیست.
• از سوی دیگر اضطراب اجتماعی یک اختلال سلامت روان است که شامل ترس بیش‌ازحد از قضاوت دیگران، ترس از انتقاد یا شرم از ظاهر است. این ترس می‌تواند موجب پریشانی و اضطراب زیاد کودک شود و روی تعاملات او اثر بگذارد.

فرق در میزان ترس و ناراحتی

• کم‌رویی در واقع نارحتی کمتری در موقعیت‌های اجتماعی به دنبال دارد. کودک خجالتی ممکن است در ابتدا احساس ناخوشایندی در جمع داشته باشد، اما ترس شدید از تحقیر و قضاوت‌شدن ندارد. این بچه‌ها معمولا پس از گذر زمان می‌توانند احساس راحتی بیشتری داشته باشند.
• اضطراب اجتماعی ناشی از ترس شدید از ارزیابی دیگران است. کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی افکاری مانند «اگر این حرف را بزنم چه؟» یا «همه به من می‌خندند» را در سر می‌پروراند. این ترس کودک حتی در جمع‌های آشنا نیز وجود دارد و ترس از شرمساری و قضاوت همیشه با آن‌ها است.

تفاوت اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن کودک در شدت و ماندگاری

• کمرویی معمولا در موقعیت‌های خاصی مانند ملاقات با افراد جدید یا صحبت در گروه رخ می‌دهد و به مرور زمان از بین می‌رود. کودک خجالتی می‌تواند به‌تدریج در جمع احساس راحتی کند و خجالتی بودن تاثیری روی عملکرد او نداشته باشد.
• اضطراب اجتماعی بدون توجه به موقعیت، معمولا شدید و مداوم است. کودکانی که اضطراب اجتماعی دارند، با گذشت زمان بهبود پیدا نمی‌کنند و نمی‌توانند به محیط عادت کنند. بنابارین این بچه‌ها نیاز به درمان دارند.

فرق در رفتار خجالتی بودن و اضطراب اجتماعی

• کمرویی معمولا به شکل تردید یا کناره‌گیری از موقعیت‌های جدید خود را نشان می‌دهد. کودک خجالتی هنگام شروع یک کار گروهی یا صحبت در کلاس، ممکن است به چند دقیقه زمان نیاز داشته باشد تا بتواند خود را سازگار کند. این کودکان فقط دیرتر از سایر بچه‌ها در محیط جدید احساس آرامش می‌کنند.
• در مقابل، اضطراب اجتماعی در کودک منجر به اجتناب از فعال از تعامل و ارتباطتات اجتماعی می‌شود. کودکی که اضطراب اجتماعی دارد، از موقعیت‌هایی مثل شرکت در مهمانی‌ها یا بالا بردن دست در کلاس دوری می‌کند و همیشه می‌ترسد که با قضاوت دیگران روبه‌رو شود. آن‌ها برای دوری از جمع معمولا بهانه می‌آورند.

تفاوت اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن کودک از نظر تحربه عاطفی

• کودک خجالتی در موقعیت‌های اجتماعی ممکن است ناراحتی موقتی را تجربه کند، اما معمولا وقتی که احساس آشنایی یا اعتماد به نفس بیشتری می‌کند، بهبود می‌یابد. 
• کودکی که اضطراب اجتماعی دارد، از نظر عاطفی و روانی ناراحتی و ترس زیاد را تجربه می‌کند که می‌تواند قبل از این رویداد، در حین واقعه و پس از آن ادامه داشته باشد. آن‌ها ممکن است نگرانی مداومی داشته باشند و روزها ذهنشان درگیر باشد. آن‌ها ممکن است بعد از حضور در جمع به‌شدت از خود انتقاد کنند یا احساس شرم، بی‌کفایتی و تحقیر داشته باشند.

این مطلب هم برای شما مفید است: چگونه با کودک خجالتی برخورد کنیم؟

علائم فیزیکی اضطراب اجتماعی و خجالی بودن در کودک

• کمرویی و خجالتی بودن در کودک علائم فیزیکی خفیفی مانند سرخ شدن و کمی عصبی‌شدن خفیف دارد. این علائم معمولا کوتاه‌مدت هستند و زیاد برای کودک مخرب نیستند.
• اضطراب اجتماعی علائم فیزیکی شدیدی برای کودک ایجاد می‌کند. این علائم می‌تواند شامل عرق‌کردن، لرزش بدن، ضربان قلب، درد معده، حالت تهوع، تنگی نفس و سرگیجه است که می‌تواند بسیار شدید باشد و کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تاثیر اضطراب اجتماعی و کمرویی بر زندگی روزمره کودک

• خجالتی بودن کودک معمولا تاثیر کمتری بر عملکرد روزمره آن‌ها دارد. یک کودک خجالتی ممکن است گروه‌های خلوت‌تر را ترجیح دهد، اما همچنان می‌تواند در مدرسه فعالیت کند، دوست پیدا کند وکارهای اجتماعی را انجام دهد. در واقع کمرویی به‌ندرت مانع تعاملات کودک می‌شود.
• اضطراب اجتماعی می‌تواند بر عملکرد روزمره کودک تاثیر بگذارد. این مشکل ممکن است باعث شود که کودک از نظر تحصیلی افت پیدا کند، زیرا به‌راحتی نمی‌تواند در کلاس فعالیت کند. همچنین این کودکان ممکن است در ایجاد دوستی مشکل داشته باشند و تنها باشند. برخی از این کودکان احساس بی‌کفایتی می‌کنند و عزت نفس پایینی دارند. 

رویارویی با موقعیت‌های مختلف

• کمرویی در کودک به مرور زمان بهبود می‌یابد. با تشویق، قرار گرفتن در موقعیت و کسب تجربه‌های مثبت، کودکان معمولا اعتماد به نفس خود را باز می‌یابند و راحت‌تر تعامل برقرار می‌کنند. 
• اضطراب اجتماعی نیاز به درمان دارد و بدون درمان زیر نظر روانشناس کودک می‌تواند تشدید شود. دوری از موقعیت‌های اجتماعی مختلف می‌تواند ترس را تقویت کند و مواجهه کودک با موقعیت‌های مشابه را در آینده دشوارتر می‌کند. با گذشت زمان اضطراب می‌تواند به جنبه‌های دیگر زندگی کودک هم تعمیم پیدا کند. 

نیاز به کمک حرفه‌ای اضطراب اجتماعی و کمرویی کودک

• خجالتی بودن کودک بخش طبیعی از رشد است و معمولا نیازی به درمان حرفه‌ای ندارد. والدین می‌توانند با تشویق کودک و کمک به او کمرویی را کاهش دهند.
• اضطراب اجتماعی معمولا نیاز به مداخله حرفه‌ای دارد و باید زیر نظر بهترین روانشناس کودک در تهران یا شهر خودتان درمان شود. روش‌هایی مانند درمان شناختی رفتاری یکی از مواردی است که به کودک کمک می‌کند تا بتواند افکار منفی خود را شناسایی کرده و راهبردهای سالم‌تر را پیدا کند. همچنین در موارد شدیدتر برای کاهش اضطراب ممکن است دارو تجویز شود.

نکات مهم برای والدین

برای کودکان خجالتی

• کودک را تشویق کنید تا به‌مرور در محیط‌های اجتماعی قرار بگیرد.
• برای رفتارهای اجتماعی الگو باشید. نحوه احوال‌پرسی با دیگران، شضروع گفت‌وگو و انجام کارهای گروهی را به او نشان دهید تا از شما یاد بگیرد.
• پیشرفت‌ها و دستاوردهای کوچک کودک را جشن بگیرید و او را تحسین کنید.

برای کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی

• به دنبال کمک حرفه‌ای باشید و از روانشناس کودک کمک بگیرید. این کار به کودک کمک می‌کند تا به مرور زمان بتواند اضطراب اجتماعی را مدیریت کند.
• مهارت‌های مقابله‌ای و تکنیک‌های آرامش‌بخش را با کودک تمرین کنید.
• از او حمایت کنید و هرگز حضور در جمع را به او تحمیل نکنید. سعی کنید ترس‌ها و نگرانی‌های او را درک کنید.

سخن پایانی

در نگاه اول اضطراب اجتماعی و خجالتی بودن کودک ممکن است شبیه به هم به نظر برسند. بنابراین درک تفاوت‌های این دو چالش برای سلامت روان و عملکرد روزمره آن‌ها بسیار اهمیت دارد. در حالی که خجالتی بودن کودک یک ویژگی شخصیتی است، اضطراب اجتماعی می‌تواند آسیب‌زننده بوده و با حس شرم و گناه همراه باشد. در این مطلب سعی کردیم درباره تفاوت اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن کودکان صحبت کنیم و علائم و ویژگی‌های هرکدام را مرور کنیم. کلینیک دکتر ساداتی در کنار شما است تا بتوانید سلامت روان فرزند خود را بهبود داده و کیفیت زندگی او را ارتقا دهید.