لکنت زبان در کودکان، دلایل و راه‌های درمان
مهارت گفتار و برقراری ارتباط با دیگران یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین مهارت‌هایی است که انسان‌ها از دیرباز آن را فراگرفته‌اند. با این حال گاهی اختلالات و چالش‌هایی وجود دارد که این ارتباط را دچار مشکل میکند و مهارت گفتار و صحبت‌کردن را با مشکل مواجه میکند. لکنت زبام یکی از اختلالات گفتاری پیچیده است که کودکان بسیاری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال می‌تواند به میزان چشمگیری روی تعاملات و ارتباطات اجتماعی افراد تاثیر بگذارد و باعث کاهش اعتماد به نفس و انزوای کودک شود. در این مطلب می‌خواهیم درباره لکنت زبان در کودکان و دلایل آن صحبت کنیم و راهکارهای درمانی این اختلال را معرفی کنیم. پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
لکنت زبان کودک به چه معناست؟
در قدم اول باید بدانید که لکنت زبان چه مفهومی دارد. لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که بر جریان طبیعی گفتار و حرف‌زدن راحت و معمولی کودک اثر می‌گذارد. این اختلال پیچیده تقریبا ۵ درصد از کودکان دنیا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به چالشی روزمره تبدیل میشود. لکنت زبان در صورتی که درمان نشود، می‌تواند تا بزرگسالی ادامه داشته باشد. نکته مهم این است که از نظر بهترین روانشناس کودک در تهران لکنت زبان در هر کودک متفاوت است و هر کودکی تجربه خاص خود را از این اختلال دارد.
اختلال گفتاری لکنت زبان معمولا بین سنین ۲ تا ۵ سالگی خود را نشان می‌دهد و از طریق تکرار صداها، طولانی شدن یک هجا یا توقف در صحبت خود را نشان می‌دهد. در بسیاری از کودکان دارای لکنت با افزایش سن این معضل رو به کاهش می‌رود، در صورتی که برخی دیگر از کودکان حتما به درمان‌های تخصصی نیاز دارند.
لکنت زبان باعث میشود که گفتار کودک قطع شود یا در یک الگوی خاص گیر کند. کودک ممکن است صداها و کلمه‌ها را به طور طولانی تکرار کند. محققان عقیده دارند که لکنت در پسران شایع‌تر از دختران است و این بچه‌ها می‌توانند فرایند رشد طبیعی خود را داشته باشند. توجه داشته باشید که لکنت زبان ارتباطی با هوش یا توانایی شناختی ندارد.
انواع لکنت زبان کودکان
حالا که با مفهوم لکنت در کودکان آشنا شدید، باید بدانید که این اختلال گفتاری انواع مختلفی دارد و هر نوع ممکن است به شکل خاصی خود را در گفتار بچه‌ها بروز دهد. آشنایی با انواع لکنت زبان می‌تواند به درک بهتر والدین و مربیان از این اختلال کمک کند.
لکنت زبان تکاملی
مدل لکنت تکاملی یا developmental در کودکان شایع‌ترین مدل است و معمولا در زمان رشد مهارت‌های گفتاری و زبانی رخ می‌دهد و بین ۲ تا ۵ سالگی مشاهده میشود. این نوه لکنت ممکن است به صورت ژنتیکی نیز به ارث برسد. لکنت تکاملی معمولا در طول رشد سریع زبان اتفاق می‌افتد.
لکنت نوروژنیک
مدل لکنت نوروژنیک یا neurogenic ناشی از ساختار یا عملکرد مغز است. این لکنت به دلیل تاخیر یا اختلال در هماهنگی عضلات گفتار با مغز اتفاق می‌افتد. همچنین برخی از بچه‌ها به دلیل آسیب مغزی یا ضربه‌های شدید ممکن است دچار این نوع لکنت شوند. این مدل نسبت به مدل لکنت تکاملی شیوع کمتری دارد.
لکنت روانی
از دیگر مدل‌های این اختلال، لکنت روانی یا psychogenic است که نسبتا شیوع پایینی دارد. این نوع لکنت به‌طور ناگهانی و پس از یک رویداد آسیب‌زا ظاهر میشود. این لکنت ممکن است موقتی باشد یا در شرایط خاصی خود را نشان دهد.
الگوهای رایج لکنت در کودکان
- تکرار مداوم: در این نوع الگو کودک ممکن است یک صدا، بخش یا هجا، کلمه یا حتی عبارت را به طور مکرر بیان کند.
- کشیدن حروف: برخی دیگر ممکن است صداها را به مدت طولانی بکشند یا روی حروف صدادار گیر کنند.
- توقف: در این مدل لکنت ممکن است در گفتار فرد به طور کامل توقف ایجاد شود. برخی دیگر در شروع کلمه‌ها مشکل دارند و بعضی از کودکان نیز بدون صدا برای صحبت‌کردن تقلا می‌کنند.
علائم لکنت زبان در کودک
آشنایی به نشانه‌های لکنت به شما کمک میکند تا این اختلال را زودتر تشخیص دهید و برای بهبود و درمان فرزند خود سریع‌تر اقدام کنید.
نشانه‌های اولیه جسمانی
- کودک هنگام صحبت کردن صداها یا کلمات را بسیار تکرار میکند.
- کودک ممکن است روی ادا کردن یک صدا توقف طولانی داشته باشد.
- هنگام تلاش برای صحبت متوقف میشود و سکوت میکند.
- از صداهای اضافی (مانند اوم، اوه، عه) زیاد استفاده میکند.
- کودک در شروع کلمات مشکل دارد.
علائم فیزیکی لکنت زبان در کودکان
- تنش در عضلات صورت مشاهده میشود.
- کودک به طور سریع چشمک می‌زند.
- لب‌های کودک هنگام صحبت کردن لرزان می‌شوند.
- کودک هنگام حرف زدن مشت‌های خود را گره میکند.
- با حرکات بدن سعی میکند تا صحبت کند.
نشانه‌های رفتاری و عاطفی
- کودک در حین حرف زدن ناامید میشود.
- قبل از شروع به صحبت اضطراب دارد.
- کودک از لکنت زبان خود خجالت می‌کشد.
- به دلیل ابتلا به لکنت زبان عزت نفس پایینی دارد.
- ممکن است کودک به دلیل لکنت زبان از دوستان و همسالان خود فاصله بگیرد.
- به طور کلی کمتر صحبت میکند و در مباحث مشارکت نمی‌کند.
علائم هشداردهنده لکنت زبان برای والدین
اگر با این علائم روبه‌رو شدید، بهتر است در اسرع وقت به متخصص گفتار درمانی یا روانشناس کودک مراجعه کنید تا فرایند بهبود و درمان کودک سریع‌تر آغاز شود.
- کودک در حین صحبت بسیار درگیری دارد و آزار می‌بیند.
- لکنت کودک بیشتر از شش ماه طول کشیده است.
- سابقه لکنت زبان در خانواده وجود دارد.
- کودک به دلیل ناتوانی در صحبت کردن راحت، ناامید شده است.
- مشکلات گفتاری به طور چشمگیری بر فعالیت‌های روزمره و اجتماعی او تاثیر گذاشته است.
دلایل لکنت زبان در کودکان
دلایل لکنت زبان در کودکان بسیار مختلف است و می‌تواند ترکیبی از عوامل زیر باشد.
- عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی لکنت زبان در خانواده می‌تواند یکی از دلایل لکنت باشد. همچنین تغییرات ژنتیکی موثر بر رشد مغز ممکن است از علت‌های لکنت زبان کودک باشد.
- عوامل عصبی: تفاوت در پردازش مغزی زبان، تفاوت در ساختار مغز، تفاوت در نحوه هماهنگی عضلات گفتاری.
- عوامل محیطی: محیط پر استرس خانه، تنش‌های خانوادگی و اضطراب شدید، رقابت با خواهر یا برادر.
- عوامل رشدی: تاخیر در توسعه گفتار و زبان کودک، مشکل در کنترل حرکت گفتار و مشکل در هماهنگی و حرکت عضلات گفتاری.
- تجربه‌های دشوار: مشاهده صحنه‌های وحشتناک، تصادف، جنگ، قتل یا خشونت شدید.
این مطلب را هم بخوانید: علت کم حرفی در کودکان
راه های درمان لکنت زبان در کودکان
اختلال لکنت زبان در کودک برای والدین بسیار نگران‌کننده است و می‌تواند عواطف، سلامتی روان و اعتماد به نفس کودک را تحت تاثیر قرار دهد. اما باید بگوییم که این اختلال تا حد چشمگیری قابل بهبود و درمان است. در ادامه به انواع رویکردهای درمان لکنت زبان اشاره می‌کنیم:
- گفتار درمانی: یکی از مهم‌ترین روشهای بهبود لکنت زبان است که می‌تواند تاثیر بسیاری در بهتر صحبت کردن کودک داشته باشد.
- جلسات درمانی و مشاوره فردی کودکان: در این جلسات روانشناس کودک به فرزند شما کمک میکند تا احساسات و دغدغه‌های خود را بهتر درک کند و بتواند تنش‌ها و اضطراب‌های خود را بهتر مدیریت کند.
- تمرینات الگوی گفتار: متخصص راهکارهایی را برای بهبود گفتار، تمرین عضلات گفتار و بهبود آواها و کلمات به کودک آموزش می‌دهد.
- تکنیک‌های تنفسی به کودک کمک می‌کنند تا آرامش خود را بازیابد و بتواند کلمه مورد نظر را راحت‌تر پیدا کند.
- جلسات گروه درمانی: با کمک گروه درمانی کودکان، بچه‌ها می‌توانند افرادی با مشکل مشابه خود را بشناسند تا بدانند تنها نیستند. گروه درمانی به کودکان کمک میکند تا بهتر بتوانند تمرین‌های لازم را انجام دهند و از یکدیگر حمایت کنند.
- دستگاه‌های الکترونیکی درمان گفتار: این دستگاه‌ها با ابزارها و روشهای مختلف خود می‌توانند در مسیر بهبود گفتار کودک بسیار موثر باشند.
نکاتی برای والدین درباره بهبود لکنت زبان کودک
- از کودک خود حمایت کنید و به او دلگرمی بدهید. این کار نگرانی‌های کودک را کاهش می‌دهد و او را به درمان امیدوار میکند.
- تنش‌های خانه را به حداقل برسانید و محیطی آرام و مبتنی بر اعتماد برای کودک بسازید تا بتواند راحت‌تر با شما صحبت کند.
- هرگز برای ادامه مکالمه به کودک فشار نیاورید و سعی نکنید حرف‌ها و کلماتش را کامل کنید. صبور باشید تا کودک حرفش را بزند.
- هنگام حرف زدن کودک تماس چشمی با او داشته باشید تا بداند به حرف‌هایش گوش می‌دهید.
- هرگز کودک را به دلیل لکنت زبان سرزنش، تحقیر یا مسخره نکنید.
- در صورت ادامه داشتن علائم حتما کمک حرفهای دریافت کرده و به روانشناس کودک و گفتار درمانگر مراجعه کنید.
سخن پایانی
لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که در بسیاری از کودکان مشاهده میشود. باید گفت که هر کودک تجربه منحصربه‌فردی از لکنت زبان دارد و شرایط و علائم هر کودک ممکن است با دیگری تفاوت داشته باشد. بنابراین بهتر است والدین و مربیان علائم و دلایل ابتلا به لکنت زبان را بشناسند تا بتوانند در اولین فرصت برای بهبود و درمان کودک اقدام کنند. در این مطلب سعی کردیم درباره لکنت زبان در کودکان و راه‌های درمان آن صحبت کنیم. کلینیک دکتر ساداتی در کنار شما است تا بتوانید اختلالات و مشکلات فرزند خود را با بهترین متدها برطرف کنید.
دیدگاهتان را بنویسید