آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان + اهمیت و راهکارها

در دنیایی پر از انتخاب‌ها و فرصت‌های بی‌پایان، آموزش تصمیم گیری آگاهانه به کودک یکی از باارزش‌ترین مهارت‌هایی است که می‌توانیم به آن‌ها یاد دهیم. تصمیم‌گیری فقط انتخاب بین گزینه‌‌های مختلف نیست، بلکه به درک پیامدهای هر تصمیم، سنجیدن مزایا و معایب و نیز ایجاد اعتماد به نفس در کودک برای عبور از چالش‌ها و موانع زندگی است. آموزش تصمیم گیری به کودک قدم مهمی به سوی استقلال، انعطاف‌پذیری و تقویت هوش هیجانی است. یادتان باشد که والدین نقش حیاتی در این زمینه دارند. بنابراین در این مطلب می‌خواهیم درباره ضرورت آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان و راهکارهای عملی برای این مسیر صحبت کنیم. برای آشنایی بیشتر با این راه‌ها با ما همراه باشید. 

اهمیت آموزش تصمیم گیری به کودک

از نظر روانشناس کودک آموزش تصمیم گیری به کودک برای رشد کلی، عملکرد بهتر و موفقیت او در زمینه‌های مختلف بسیار حیاتی است. در ادامه به برخی از این ضرورت‌ها اشاره می‌کنیم.

ایجاد استقلال و اعتماد به نفس

وقتی کودک یاد می‌گیرد که خودش تصمیم گیری کند، احساس استقلال و اتکا به خود را پیدا می‌کند. این به آن‌ها کمک می‌کند تا نسبت به توانایی‌های خود اطمینان بیشتری پیدا کنند و آن‌ها را آماده می‌کند تا به طور مستقل با چالش‌ها مقابله کنند.

تشویق تفکر انتقادی

تصمیم گیری در کودک نیازمند تجزیه و تحلیل موقعیت‌های مختلف است. کودک باید جایگزین‌ها را در نظر گرفته و نتایج را ارزیابی کند. آموزش مهارت تصمیم گیری به کودک موجب می‌شود که فرایند تفکر انتقادی و مهارت های حل مسئله در کودک تقویت شوند. 

بهبود مسئولیت‌پذیری

تصمیم گیری به کودکان می‌آموزد که هر انتخاب پیامدهایی دارد. آن‌ها با تجربه این پیامدها و نتایج یاد می‌گیرند که مسئولیت اعمال و تصمیمات خود را بپذیرند و اهمیت تصمیم گیری را بیشتر درک کنند.

توصیه می‌کنیم درباره آموزش مسئولیت پذیری به کودکان بیشتر بدانید.

تقویت هوش هیجانی با آموزش تصمیم گیری به کودک

از دیگر مزایای آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان می‌توان به ارتقا و تقویت هوش هیجانی اشاره کرد. تصمیم گیری معمولا به درک احساسات و عواطف خود و دیگران نیاز دارد. کودک یاد می‌گیرد که احساساتش را مدیریت کند، با دیگران همدلی داشته باشد و انتخاب‌های خود را بر اساس ارزش‌ها و اهدافش انجام دهد.

آمادگی برای چالش‌های بزرگ‌تر زندگی

زندگی همه ما پر از تصمیمات بزرگ و کوچک است. آموزش تصمیم گیری به کودکان باعث می‌شود که آن‌ها به ابزارهای مورد نیاز برای پشت سر گذاشتن موقعیت‌های دشوار مجهز شوند. این ابزارها می‌تواند شامل مهارت‌های مختلفی مثل مدیریت زمان، حل تعارض، حل مسئله و هدف‌گذاری باشد.

تقویت تاب‌آوری

با آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان، آن‌ها یاد می‌گیرند که هر تصمیمی به نتیجه مثبت منجر نمی‌شود و این بخشی از زندگی است. آن‌ها یاد می‌گیرند که با شکست‌ها کنار بیایند. این باعث انعطاف‌پذیری می‌شود و ناامیدی آن‌ها را کاهش می‌دهد.

پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به تقویت تاب آوری در کودکان بیندازید.

افزایش خودآگاهی با آموزش تصمیم گیری به کودکان

یکی دیگر از مزایای آموزش تصمیم گیری به کودکان این است که کودک درباره ارزوش‌ها، اولویت‌ها و اهداف خود به طور عمیق فکر می‌کند. این باعث تقویت خود آگاهی در کودک می‌شود و به رشد شخصی و توسعه فردی او کمک می‌کند. 

این مطلب هم برای شما مفید است: آموزش ذهن آگاهی به کودکان

کاهش اضطراب و استرس

کودکانی که مهارت تصمیم گیری را یاد گرفته‌اند، می‌توانند به طور هدفمند و منطقی با مشکلات برخورد کنند و تحت تاثیر بلاتکلیفی یا استرس قرار نگیرند.

بهبود تصمیم گیری در بزرگسالی

تصمیم گیری یک مهارت مادام‌العمر است. با آموزش این مهارت به کودک به او کمک می‌کنیم تا برای چالش‌های بزرگ‌تر دوران بزرگسالی و پیچیدگی‌های بیشتر زندگی روبه‌رو شود و بتواند با مسئولیت‌پذیری مناسب‌ترین تصمیم‌ها را بگیرد. 

راه های آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان

آموزش تصمیم گیری به کودک نیازمند صبر، حوصله و پشتکار والدین و مراقبان کودک است تا بتوانند این مسیر را با موفقیت طی کنند. در این بخش راهکارهایی را ارائه کرده‌ایم که به شما کمک می‌کند این مهارت را بهتر به کودک یاد دهید.

با انتخاب‌های ساده شروع کنید

با تصمیم‌های ساده و متناسب با سن کودک شروع کنید تا اعتماد به نفس کودک بالا برود. گزینه‌های محدودی را به کودک ارائه دهید. برای مثال انتخاب بین دو خوراکی، انتخاب بین سه بلوز و شلوار یا انتخاب یک کتاب داستان از بین دو کتاب. برای کودکان کوچک‌تر انتخاب‌ها را واضح و قابل کنترل نگه دارید. این کار به کودک در انتخاب کردن کمک می‌کند. 

فرایند تصمیم گیری را به کودک یاد دهید

کودک برای درک چگونگی تصمیم‌گیری متفکرانه، به یک چارچوب ساختاریافته نیاز دارد. بنابراین به او کمک کنید تا مراحل تصمیم‌گیری را یاد بگیرد.

۱. ابتدا مشکل را شناسایی کند. به آن‌ها کمک کنید تا بفهمند برای چه چیزی باید تصمیم بگیرند.

۲. گزینه‌های مختلف را پیدا کند. آن‌ها را تشویق کنید تا همه راه حل‌هایی که به ذهنشان می‌رسد را بیان کنند.

۳. مزایا و معایب را بررسی کند. به کودک یاد دهید تا درباره خوبی‌ها و بدی‌های هر راه حل فکر و بحث کند و نتایج هر مسیر را در نظر بگیرد.

۴. انتخاب کند. به کودک اجازه دهید تا بر اساس ارزیابی خود گزینه مناسب را انتخاب کند. 

۵. درباره نتیجه فکر کند. پس از آن درباره آن چیزی که اتفاق افتاده  صحبت کنید.

تفکر انتقادی را آموزش دهید

تصمیم گیری در کودکان مستلزم تجزیه و تحلیل اطلاعات و پیش‌بینی نتایج است. سعی کنید سوالات باز بپرسید تا تفکر عمیق‌تر و دقیق‌تر را تحریک کنید. می‌توانید از سوالات زیر کمک بگیرید:

• فکر می‌کنی با این انتخاب چه اتفاقی می‌افتد؟
• این تصمیم چه تاثیری بر شما یا دیگران دارد؟
• آیا راه دیگری برای حل این مشکل وجود دارد؟

خودتان برای کودک یک الگوی تصمیم‌گیری باشید

کودک با مشاهده بزرگسالان یاد می‌گیرد که چطور رفتار کند. برای تصمیم‌گیری‌های خود می‌توانید برخی از موارد را با صدای بلند بیان کنید تا کودک نیز در جریان قرار بگیرد. نحوه ارزیابی گزینه‌ها، پیامدها و مواجه شدن با اشتباهات را با کودک به اشتراک بگذارید. می‌توانید در برخی از موارد از کودک نظرخواهی کنید. برای مثال بگویید «امشب شام بپزیم یا از بیرون غذا بگیریم؟ اگر شام بپزیم پول پس‌انداز می‌کنیم، اما در عوض به زمان بیشتری نیاز داریم. به نظر تو چه کاری انجام دهیم؟»

تصمیم گیری را با کودک تمرین کنید

آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان نیازمند تجربه است. به کودکان فرصت دهید تا در زندگی روزمره تصمیم گیری داشته باشند. انتخاب یک کار خانوادگی، گذراندن آخر هفته یا انتخاب نحوه تفریح می‌تواند جزو مواردی باشد که کودک را در آن مشارکت دهید. 

به آن‌ها یاد دهید که به نتایج فکر کنند

درک پیامدها به کودکان کمک می‌کند تا به‌مرور انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشند. درباره اثرات تصمیمات خود بحث کنید و با کمک عبارت «اگر… آنگاه…» سعی کنید که کودک به آینده و به پیامدها فکر کند. برای مثال از او بپرسید «اگر مشق‌هایت را حالا بنویسی، بعد از آن چه کارهایی می‌توانی انجام دهی؟» یا «اگر تا دیروقت بیدار بمانی، فردا صبح چه احساسی خواهی داشت؟».

اجازه دهید کودک اشتباه کند

اشتباهات برای کودکان فرصت‌های یادگیری ارزشمندی فراهم می‌کند. اجازه دهید تا کودک عواقب و پیامدهای تصمیم‌های خود را تجربه کند. از حل مسئله و نجات فوری او خودداری کنید و در عوض به او کمک کنید تا درباره آنچه که به اشتباه رخ داده و تصمیمی که به آن منجر شده، فکر کند. در مسیر فرزندپروری خود تمرین کنید که فضایی برای تجربه و اشتباه کودک در نظر بگیرید.

مدیریت احساسات را به کودک یاد دهید

احساسات می‌توانند بر تصمیم‌گیری تاثیرگذار باشند. بنابراین کودک باید مدیریت و تنظیم هیجانات خود را یاد بگیرد. به آن‌ها کمک کنید تا احساسات خود را شناسایی کرده و قبل از تصمیم گیری تکانشی احساسات خود را مدیریت کنند. برای مثال راهکارهایی مانند تنفس عمیق، نوشتن، یا شمردن را به آن‌ها یاد دهید تا بتوانند منطقی‌تر تصمیم گیری کنند.

به‌تدریج تصمیم‌ها را دشوارتر کنید

کودکان با رشد خود به تصمیم گیری پیچیده‌تری نیاز دارند تا مهارت‌های خود را به چالش بکشند. به‌مرور متناسب با سن، به آن‌ها مسئولیت بیشتری بدهید تا بتوانند خود را برای تصمیمات بزرگ‌تر آماده کنند. 

تقویت مثبت را فراموش نکنید

برای آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان، رفتارهای مثبت آن‌ها را تقویت کنید. این کار به کودک کمک می‌کند تا به انتخاب‌های از روی تفکر و تصمیم‌گیری درست علاقه‌مند شود. تلاش و استدلال‌های آن‌ها را تحسین کنید و تنها به نتیجه تصمیم توجه نکنید. برای مثال به او بگویید «خیلی خوب است که قبل از تصمیم گیری درباره عواقب آن فکر کردی».

از روانشناس کودک کمک بگیرید

اگر در مسیر آموزش تصمیم گیری به کودک  با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شوید یا نمی‌دانید متناسب با شخصیت کودک خود از چه راهکارهایی استفاده کنید، بهتر است به سراغ یک روانشناس کودک بروید. بهترین روانشناس کودک در تهران یا شهر خودتان به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از فرزند خود داشته باشید و نیازهای او را شناسایی کنید. سپس با توجه به توانایی‌ها و شخصیت او راهکارهای مناسب را برای آموزش مهارت‌هایی مثل تصمیم‌گیری پیدا کنید. 

صبور و حمایتگر باشید

یادگیری تصمیم گیری زمان‌بر است و بچه‌ها ممکن است در این مسیر دچار اشتباه شوند. بدون اینکه مسئولیت کار را بر عهده بگیرید، راهنمایی‌هایی ارائه دهید. آن‌ها را تشویق کنید تا به جنبه‌های مختلف تصمیم خود فکر کنند، اما تصمیم نهایی را بر عهده خودشان بگذارید. 

سخن پایانی

آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که والدین باید به‌مرور از سنین پایین آن را به کودک بیاموزند. مهارت تصمیم گیری تا بزرگسالی همچنان یکی از مهارت‌های مهم به شمار می‌رود که یاد گرفتن آن از کودکی به بهبود مهارت‌های حل مسئله، تفکر انتقادی، مسئولیت‌پذیری ا افزایش استقلال کمک می‌کند. سعی کنید در این مسیر تعادل بین راهنمایی‌کردن و استقلال کودک را حفظ کنید و به آن‌ها اجازه دهید تا از طریق تجربه چیزهای جدید را یاد بگیرند. کلینیک دکتر ساداتی در کنار شما است تا بتوانید بهترین روش‌ها را برای فرزندپروری مناسب کودک خود بیاموزید و آن‌ها را به کار ببندید.