طرحواره درمانی چیست؟ راهی به سوی رشد و بهبود
حیطه سلامت روان یکی از دشوارترین و پیچیده‌ترین مقوله‌ها به شمار می‌رود، زیرا روان هر کسی در ثبت و پردازش اطلاعات اطراف خود منحصربه‌فرد عمل می‌کند. رویکردهای بسیاری برای کاهش علائم اختلالات و بهبود آن‌ها ابداع شده است که طرحواره درمانی یکی از این رویکردها به شمار می‌رود. این رویکرد به افراد کمک می‌کند تا بتوانند خودآگاهی بیشتری نسبت به افکار و رفتارهای خود داشته باشند و الگوهای مثبت و سازنده را جایگزین الگوهای منفی و مخرب کنند. درمان با کمک طرحوارهها حوزه‌ای نسبتا جدید است و به همین دلیل هنوز مطالعات کمی روی آن انجام شده، اما بسیاری از آن‌ها نشان می‌دهند که طرحواره درمانی می‌تواند تاثیرات خوبی روی افراد به‌ویژه افراد دارای اختلال شخصیت بگذارد. در این مطلب با طرحواره درمانی و مزایای آن بیشتر آشنا می‌شویم.
فهرست مطالب
طرحواره چیست؟
در قدم اول برای درک بهتر این رویکرد درمانی ابتدا باید طرحوارهها را بشناسیم. طرحواره در واقع الگوها و چارچوب‌هایی هستند که فرد با کمک آن‌ها دنیای اطراف خود را درک می‌کند و بر اساس ادراک خود رفتارش را تنظیم می‌کند. متخصصان بر این باور هستند که این چارچوب‌ها و سیستم‌های ادراکی در دوران کودکی شروع به تشکیل‌‌شدن می‌کنند. کودک در فرایند ساخته‌شدن طرحوارهها از سیستم رفتاری و فکری خانواده و محیط اطراف خود تاثیر می‌گیرد و رفتارهای خود را در آینده با توجه به این چارچوب‌ها تنظیم می‌کند.
در این میان ممکن است به هر دلیلی فرد دچار الگوهای ناسازگار شود که این الگوها می‌تواند مشکلات شخصیتی، رفتاری و سلامت روان را برای افراد به وجود بیاورند. برای مثال اگر خانواده مدام به کودک تاکید کند که باید بهترین باشد، کودک همیشه اضطراب کامل‌نبودن را با خود دارد و حتی تا بزرگسالی نیز از این اضطراب رنج می‌برد. بسیاری از طرحوارهها به دلیل رفتارهای نامناسب اطرافیان و به‌خصوص والدین ایجاد می‌شوند و سطح آسیب‌های مختلفی دارند.
آشنایی با روش طرحواره درمانی
به بیان ساده طرحواره درمانی نوعی رویکرد درمان است که الگوها و طرحوارههای فردی را هدف قرار می‌دهد. طرحوارههای ناسازگار باعث می‌شوند که فرد دست به رفتارهای ناسالم بزند که این رفتارها می‌توانند روی کیفیت زندگی و روابط فرد تاثیر منفی بگذارند. همچنین طرحوارههای ناسازگار باعث می‌شوند که فرد رفتارهای ناسالمی انجام دهد که سلامت عاطفی فرد را به خطر بیندازد.
هدف اصلی طرحواره درمانی این است که به فرد کمک کند تا رفتارهای نامناسب و ناسالم خود را بیشتر بشناسد و علت‌های زمینه‌ای مشکلات خود را بهتر درک کند. با این کار او می‌تواند چالش‌ها یا احساسات مختلف خود را بهتر درک کند و با الگوهای سالم‌تری رفتار کند. تست طرحواره یانگ آزمون معتبری است که به افراد کمک می‌کند تا الگوهای ناسازگار را شناسایی کنند و آن را با رفتارهای مناسب و سازنده جایگزین کنند. به طور کلی طرحواره درمانی روش‌های درمانی شناختی رفتاری، روانکاوی، گشتالت درمانی و رویکردهای مرتبط را ترکیب می‌کند تا بتواند شناخت عمیق و دقیقی از افراد پیدا کند و بر اساس طرحوارههای ناسازگار فرد، روش‌های رفتاری مناسب را کشف کند. طرحواره درمانی نوعی گفت‌وگو درمانی است که بر طرحوارههای فردی تمرکز دارد تا از این طریق آن‌ها را شناسایی کند.
طرحواره درمانی چه مزایایی دارد؟
با اینکه این رویکرد درمانی نسبتا جدیدتر است، اما توانسته مزایای بسیاری ارائه دهد و بیش‌ازپیش مورد توجه متخصصان این حوزه قرار بگیرد. در ادامه با مهم‌ترین مزایای طرحواره درمانی آشنا می‌شویم.
افزایش خودآگاهی
مهم‌ترین و کلیدی‌ترین مزیت روش درمان از طریق طرحوارهها این است که به افراد کمک کی‌کند تا درک بهتری از خود داشته باشند. آن‌ها می‌توانند ریشه رفتارها و افکار منفی خود را پیدا کنند و آن‌ها را بهتر بشناسند. این روند به فرد کمک می‌کند تا با شناخت این طرحوارهها بتواند راهبردهایی را برای رفع مشکلات بنیادین خود پیدا کند. با تمرین مداوم فرد می‌تواند نسبت به خود آگاه‌تر شود.
توسعه مکانیسم‌های مقابله‌ای
طرحواره درمانی افراد را تشویق می‌کند تا برای مدیریت استرس و احساسات خود راهبردهایی را به کار بگیرد و چالش‌های خود را برطرف کند. با کمک این روش افراد می‌توانند مهارت‌هایی مانند ذهن‌آگاهی، دوست‌داشتن خود، حس ارزشمندی و قاطع‌بودن را تمرین کنند. فرد می‌تواند در محیطی امن این مهارت‌ها را یاد بگیرد و تمرین کند تا به‌مرور الگوهای رفتاری ناسالم را کاهش دهد.
بهبود روابط اجتماعی
یکی دیگر از مهم‌ترین مزایای طرحواره درمانی این است که به افراد کمک می‌کند تا روابط خود را با دیگران بهبود دهند. طرحوارههای ناسازگار ممکن است ترس از رها شدن، وابستگی بیش از حد، مشکل در اعتماد کردن یا بسیاری از چالش‌های دیگر را برای فرد به وجود آورند. این فرایند درمانی در کلینیک روانشناسی بزرگسالان به افراد امکان می‌دهد تا این طرحوارهها را بهتر بشناسند و برای مدیریت روابط خود راهکارهای عملی را تمرین کنند.
افزایش عزت نفس و پذیرش خود
برخی از طرحوارههای ناسازگار حس نقص و شرم را به فرد می‌دهند و افراد فکر می‌کنند کامل نیستند. به همین دلیل بسیاری از آن‌ها از کمبود عزت نفس رنج می‌برند. افراد با کمک درمانگر خود می‌توانند تصورات منفی نسبت به خود را کاهش دهند و دیدگاه خود ارزشمندی را تمرین کنند. این روند می‌تواند به افزایش عزت نفس و دوست‌داشتن خود منجر شود. فردی که خود را دوست دارد و وجود خود را ارزشمند می‌داند، می‌تواند بهتر روی رفتارهای مثبت تمرکز کند و اهداف دلخواه خود را دنبال کند.
کاهش علائم آزاردهنده
طرحوارههای ناسازگار و تله‌هایی که فرد را آزار می‌دهند می‌توانند مشکلات متعددی را در زمینه سلامت روان برای افراد به وجود آورند. طرحواره درمانی به کاهش علائم اختلالات روانشناختی کمک می‌کند. علائم اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب، ترس و تروما، اختلالات شخصیت و اختلالات دیگر با کمک این روش درمانی می‌توانند تا حد چشمگیری کاهش پیدا کنند.
طرحواره درمانی برای چه افرادی مناسب است؟
تا به اینجا درباره طرحواره درمانی و مزایای آن صحبت کردیم. ممکن است برایتان سوال باشد که این روش درمانی برای چه کسانی مناسب است. طیف وسیعی از افراد با کمک درمان از طریق طرحوارهها در جلسات مشاوره فردی بزرگسالان می‌توانند بهبود چشمگیری پیدا کنند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- این روش برای بهبود مشکلات و اختلالات روانی ریشه‌دار و عمیق بسیار مناسب است. اختلالاتی مانند اضطراب مزمن، افسردگی عمیق و مزمن، اختلالات شخصیت و آسیب‌های کهنه پیچیده با کمک این روش تا حد بسیاری بهبود پیدا می‌کنند.
- اگر جزو افرادی هستید که افکار، احساسات و رفتارهای منفی مداوم را تجربه می‌کنید، بهتر است الگوهای تجربه‌شده در کودکی را پیدا کنید. این الگوها روی رفتار شما در بزرگسالی تاثیر گذاشته‌اند و رفتارهای شما را شکل داده‌اند.
- افرادی که در روابط خود احساس ضعف و وابستگی بیش از حد دارند و ترس از ترک‌شدن را همیشه با خود همراه دارند، احتمالا الگوهای نامناسب رها شدن و وابستگی دارند که روش طرحواره درمانی به شناخت و بهبود آن‌ها کمک می‌کند.
- کسانی که عزت نفس پایینی دارند و خود را ارزشمند نمی‌دانند، ممکن است در کودکی کمال‌گرایی به آن‌ها دیکته شده باشد. همچنین برخی از افراد به دنبال تایید دیگران هستند و به نظر دیگران بسیار اهمیت می‌دهند. این افراد با کمک این روش می‌توانند الگوهای ناسازگار را کاهش دهند.
طرحواره درمانی در کلینیک دکتر ساداتی
یکی از رویکردهای جامع و موثر برای بهبود سلامت روان و کاهش اختلالات و آسیب‌های روانی مختلف طرحواره درمانی است که با شناسایی طرحوارهها و الگوهای منفی عمیق و ریشه‌دار، می‌تواند به درک بهتر افراد از خود بسیار کمک کند. این روش همچنین به افراد کمک می‌کند تا برای کاهش الگوهای رفتاری منفی خود تمریناتی داشته باشند و آگاهی بیشتری از نحوه نگرش خود به دنیا و روابط اجتماعی کسب کنند. این مسیر بدون شک بسیار چالش‌برانگیز است، اما با کمک درمانگران حرفه‌ای می‌تواند تغییرات مثبت و چشمگیری را به همراه داشته باشد. کلینیک روانشناسی دکتر ساداتی در کنار شما است تا راه را برای شناخت و آگاهی بیشتر شما فراهم کند. ما با کمک متخصصان حرفه‌ای خود در تلاشیم تا به بهبود سلامت روان و افزایش کیفیت زندگی شما کمک کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید