بازی درمانی چیست؟
این واقعیت که بازی برای مردم، به ویژه کودکان مفید است، قابل اغراق نیست. کودکان از بازی برای رشد مهارت‌های حرکتی، تفکر پیچیده، مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی، خلاقیت و بسیاری موارد دیگر استفاده می‌کنند. آن‌ها همچنین روابط را تقلید می‌کنند، حرفه‌ها را امتحان می‌کنند، در مورد دنیای خود یاد می‌گیرند، آزمایش کرده و مهارت کسب می‌کنند. کودکان همچنین آنچه را که در زندگی روزمره برایشان اتفاق می‌افتد پردازش می‌کنند تا آن را به روش خودشان معنا کنند و در حالی که مشغول فعالیت‌های سرگرم کننده هستند، ذهن، بدن و احساسات خود را تمرین می‌دهند. همچنین با انجام‌دادن تمام این کارها، تبدیل به کسی می‌شوند که می‌خواهند. بازی درمانی راهی است که اکثر کودکان برای رسیدن به آنجا از آن استفاده می‌کنند.
همچنین ویژگی‌های رفتاری کودکان در بازی‌هایشان کاملا مشخص می‌شود. برای مثال کودکی که در جستجوی قدرت است، معمولا در بازی نقش رهبر، رئیس، فرمانده یا حتی نقش مدیر مدرسه را بازی می‌کند؛ یا یک کودک پرخاشگر ممکن است در بازی، عروسک‌هایش را بزند یا اسباب‌بازی‌هایش را بشکند. پرخاشگری به صورت مستقیم و غیرمستقیم در بازی کودک نمایان می‌شود. کودک پرخاشگر ممکن است به وسیله چاقو یا قیچی بر میز و اسباب بازی‌ها حمله کرده و محیط را به یک میدان جنگ تبدیل کند. در واقع کودک دنیای خود را با اسباب بازی‌هایی که در دسترس دارد، فرافکنی می‌کند.
فهرست مطالب
منظور از بازی درمانی چیست؟
امروزه از بازی یا بازی درمانی به عنوان روشی برای درمان مشکلات کودکان استفاده می‌شود. این روش به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند مسائل و مشکلاتشان را حس کنند، با این هدف که ویژگی‌های روانی خود را بشناسند. در این نوع درمان، به کودک فرصت داده می‌شود تا احساسات آزاردهنده و مشکلات درون خود را از طریق بازی بروز داده و آن‌ها را به نمایش بگذارد.
در کودکان بی‌قرار حواس‌پرت که کنترل کمی روی حرکات بدنی خود دارند و به راحتی هم متوقف نمی‌شوند، بازی کمک می‌کند تا تنش آن‌ها آرام شود. همچنین کودکانی که مورد ضرب و شتم و آزار جنسی قرار گرفته‌اند، می‌توانند از طریق بازی درمانی تا حد زیادی به آرامش و بهبود برسند. درمانگر از طریق این روش یک موقعیت بازی را به صورت کلی ایجاد می‌کند که کودک بتواند ترس و تنش خود را بیرون بریزد. در حقیقت در بازی درمانی کودک «خود درونی‌اش» را نشان می‌دهد.
شدت احساساتی که برخی کودکان در طول بازی درمانی از خود نشان می‌دهند گاهی بسیار تعجب آور است. احساساتی چون تنفر، ترس، تنهایی، ناامنی، احساس شکست، بی کفایتی و احساس ناخواسته بودن از این‌گونه احساسات است و غالبا شروع این احساسات باعث محرومیت و انحراف شخصیت کودک می‌شود. در بازی‌درمانی پس از آن که کودک بازی با وسایل را شروع کرد، درمانگر با دقت اعمال و گفتار او را تحت نظر می‌گیرد و با مشاهده رفتارش در ضمن بازی به نگرانی‌های او پی می‌برد و پس از تفسیر و نتیجه‌گیری از عملکردهای کودک، راه‌حل‌هایی مناسب برای مشکلات او ارائه می‌کند.
این مطلب را هم بخوانید: فعالیت ها و بازی های مناسب کودکان اوتیسم
چه مشکلاتی در بازی درمانی مورد درمان قرار می‌گیرند؟
بازی درمانی اغلب برای کمک به کودکان در پردازش و درک رویدادهای استرس‌زای زندگی مانند جابه‌جایی، بستری‌شدن در بیمارستان، آزار جسمی و جنسی، خشونت خانگی و بلایای طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین می‌تواند برای درمان بیماری‌های روانی یا مشکلات رفتاری مورد استفاده قرار گیرد. در اینجا برخی از شایع‌ترین موضوعات مطرح شده در بازی درمانی وجود دارد:
- بیش فعالی و عدم تمرکز
- پرخاشگری
- مدیریت خشم
- اختلالات اضطرابی
- اختلال طیف اوتیسم
- افسردگی
- طلاق
- غم و اندوه
- ناتوانی‌های جسمی و یادگیری
- مشکلات مربوط به مدرسه
- معضلات اجتماعی
- ضربه و بحران
ابزار‌های بازی درمانی و رویکردهای مشترک
بسیاری از درمانگران در حوزه بازی درمانی یک اتاق بازی اختصاصی دارند که مملو از وسایلی است که به روند درمان کودک کمک می‌کنند. برخی از اسباب‌بازی‌های رایج بازی‌درمانی عبارت است از :
- چهره‌های اکشن
- فیگور حیوانات اهلی و وحشی
- لوازم هنری
- انواع بازیهای فکری
- عروسک‌های مختلف
- آشپزخانه با غذای مصنوعی
- اسباب‌بازی‌های ادوات موسیقی
- توپ و دارت
- سینی شن و ماسه
- ماشین‌های اسباب بازی
بازی درمانی چگونه می‌تواند به کودکان کمک کند؟
- مسئولیت‌پذیری در رفتارهای آن‌ها بیشتر شود.
- همدلی و احترام در آن‌ها پرورش یابد.
- اعتماد به نفس در کودک ایجاد می‌شود تا بتوانند نسبت به توانایی‌های خود اطمینان بیشتری داشته باشند.
- احساسات را به روشی سالم شناسایی و بیان کند.
- مهارت‌های بین فردی آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
- مهارت‌های اجتماعی جدید می‌آموزد.
- مهارت‌های بهتر حل مسئله را تمرین می‌کند.
- توجه و تمرکز را در کودکان بیش‌فعال افزایش دهد.
آیا بازی درمانی واقعا موثر است؟
این واقعیت که تئوری‌های زیادی در مورد چیزی وجود دارد و راه‌های مختلف زیادی برای انجام آن وجود دارد، لزوماً کارایی آن را ثابت نمی‌کند. بنابراین، سوال شما در این مرحله ممکن است این باشد: “بله، همه چیز خوب به نظر می‌رسد، اما آیا واقعا اثر می‌گذارد؟” پاسخ این است که بله، این روش برای بسیاری از کودکان در هر سنی کار می‌کند. یک درمانگر دارای مجوز و تجربه کافی می‌تواند از قدرت‌های درمانی بازی استفاده کند تا تجربه‌های مفیدی را برای آن‌ها به وجود آورد.
اثرات بازی درمانی
مطالعات اثبات کرده است که بازی‌درمانی می‌تواند برای کودکان و خانواده‌های آن‌ها بسیار موثر باشد. در اینجا فقط چند نمونه از مطالعات تحقیقاتی در مورد بازی‌درمانی بیان می‌شود.
کاهش بیش فعالی در کودکان مبتلا به ADHD
در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۲ در ژورنال ADHD منتشر شد نشان داد كه کودکانی که مبتلا به ADHD تشخیص داده شده بودند، پس از بازی درمانی شناختی رفتاری، كاهش قابل توجهی در بیش فعالی نشان دادند. کودکان پس از هشت جلسه گروه درمانی بهبودی زیادی را نشان دادند.
کاهش مشکلات رفتاری، مشکلات درونی کمتر، بهبود عملکرد تحصیلی
یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ که روی ۵۲ کودک انجام شد، به این نتیجه رسید که بازی درمانی تاثیرات قابل توجهی در درمان برای انواع مشکلات، از جمله مسائل رفتاری، افسردگی و اضطراب فراهم می‌کند. کودکان به طور متوسط در ۱۲ قرار ملاقات درمانی شرکت نمودند.
کاهش پرخاشگری
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ تاثیر بازی درمانی را روی کودکان دارای مشکلات رفتاری بررسی کرد. کودکان بین ۶ تا ۹ سال داشتند و آن‌ها ۲۰ جلسه درمان (دو جلسه ۳۰ دقیقه‌ای در روز به مدت ۱۰ روز) دریافت کردند. نتایج درخشانی در کاهش مشکلات رفتاری کودکان، از جمله پرخاشگری و قانون‌شکنی مشاهده شد.
بهبود روابط والدین و فرزندان در خانواده‌های فرزندخواندگی
یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان داد که بازی درمانی در بهبود پیوندهای خانوادگی در خانواده‌های دارای فرزندخوانده موثر است. بعد از هفت جلسه به مدت ۳۰ دقیقه، رفتارهای همدلانه والدین و کودکان افزایش یافت، استرس روابط والدین و کودک کاهش پیدا کرد و مشکلات رفتاری فرزندان خوانده‌ها بهبود یافت.
این مطلب را هم بخوانید: ۷ بازی برای درمان بیش فعالی کودکان
یافتن یک بازی درمانگر
یک روانشناس دارای مجوز کارشناسی ارشد یا بالاتر می‌تواند از بازی درمانی در روش‌های درمان خود استفاده کند. برخی از درمانگران آموزش‌های تخصصی در زمینه این روش درمانی دیده‌اند، در حالی که برخی دیگر از این روش استفاده نمی‌کنند. اگر فکر می‌کنید ممکن است فرزند شما از بازی‌درمانی سود ببرد، با یک روانشناس کودک مجرب صحبت کنید. متخصص روانشناسی کودک و نوجوان می‌تواند نیازهای کودک شما را ارزیابی کرده و در صورت نیاز به یک بازی‌درمانگر واجد شرایط ارجاع دهد.
دیدگاهتان را بنویسید