تاب آوری در کودکان و راه‌های تقویت آن 

همه والدین تمایل دارند تا دوران کودکی را برای فرزند خود ایده‌آل کنند، اما باید بدانید که با بزرگ‌تر شدن کودک، شما نمی‌توانید در برابر آسیب‌های عاطفی، چالش‌های مختلف زندگی و اختلالات روحی سپر مقاومی ایجاد کنید. بنابراین مهم است که به کودک یاد بدهید تا با مشکلاتی که در مسیر رشد برایش به وجود می‌آید مقابله کند. به کودک کمک کنید تا یاد بگیرد در شرایط دشوار تاب بیاورد و با چالش‌ها روبه‌رو شود. این کار باعث می‌شود که فرزند شما بتواند با وجود چالش‌ها، توانایی پیشرفت داشته باشد. در این مطلب قرار است درباره تاب آوری در کودکان صحبت کنیم و راه‌هایی را برای تمرین و تقویت آن شرح دهیم.

تاب آوری به چه معنی است؟

در قدم اول ممکن است برای شما سوال باشد که تاب آوری چه معنایی دارد؟ به زبان ساده باید بگوییم که تاب آوری به معنی این است که فرد بتواند چالش‌ها، مشکلات و زمان‌های دشوار زندگی خود را بگذراند و توان بازگشت به شرایط عادی را داشته باشد. همه کودکان از سنین پایین با تجربه‌های دشوار روبه‌رو می‌شوند و به همین دلیل ناگزیر با مفهوم تاب‌آوری آشنا خواهند شد. تجربه‌هایی مانند شروع مدرسه، انتقال به یک مدرسه یا مهدکودک جدید، جابه‌جایی خانه به یک محله یا شهر دیگر، اضافه شدن یک خواهر یا برادر جدید به خانواده می‌تواند مثال‌هایی از تجربه‌های سخت برای کودکان باشند.

ممکن است کودک با تجارب دشوارتر و جدی‌تری مانند قلدری، فروپاشی خانواده و طلاق والدین، بیماری یا مرگ یکی از نزدیکان مواجه شود. بنابراین کودک با تجربه‌کردن رویدادهای سخت به‌مرور یاد می‌گیرد که باید تاب‌آوری داشته باشد، اما شما می‌توانید به یادگیری مهارت‌های بیشتر در این زمینه و رشد تاب‌آوری فرزندتان کمک کنید تا او بتواند بهتر و هوشمندانه‌تر در برابر مشکلاتش مقاومت کند و از آن‌ها بگذرد. اگر نمی‌دانید برای تقویت این مهارت چه کارهایی انجام دهید، بهتر است از یک روانشناس کودک خوب کمک بگیرید و با او مشورت کنید. 

چرا تاب آوری در کودکان مفید است؟

یادتان باشد که تاب‌آوری یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها برای کنترل و مدیریت روزهای دشوار زندگی به‌خصوص در بزرگسالی است. بنابراین بهتر است که بچه‌ها بتوانند از کودکی تاب آوری را یاد بگیرند. کودکان تاب آور می‌توانند سریع‌تر از سایرین شکست‌ها را پشت سر بگذارند و به زندگی عادی خود بازگردند. وقتی کودک بر مشکلاتش غلبه می‌کند، حس اعتماد به نفس آن‌ها تقویت می‌شود و این پیروزی و تاب آوری به آن‌ها کمک می‌کند تا برای مشکلات بعدی و چالش‌های بزرگ‌تر آماده شوند.  باید بگوییم که تاب آوری در کودکان باعث می‌شود که فرد در حل مشکلات و یادگیری مهارت‌های جدید خوب عمل کند. آن‌ها تلاش مداوم و شروع دوباره پس از شکست را یاد گرفته‌اند و می‌توانند پذیرای اتفاق‌ها و تجربه‌های جدید باشند. 

بدون شک وقتی مشکلی پیش می‌آید، کودکان احساس اضطراب، غم، ناامیدی و ترس می‌کنند. انعطاف‌پذیری به آن‌ها کمک می‌کند تا بفهمند این احساسات برای همیشه دوام نمی‌آورند. آن‌ها یاد می‌گیرند که احساسات خود را بپذیرند و به‌مرور از این وضعیت بیرون بروند. جالب است بدانید که کودکان تاب آور کمتر از مشکلات خود فرار می‌کنند یا به روش‌های ناسالم با آن‌ها برخورد می‌کنند. ان‌ها معمولا حالت تدافعی، پرخاشگری یا آسیب‌زدن به خود را کمتر انجام می‌دهند. بسیاری از روانشناسان کودک عقیده دارند که تاب آوری در کودکان باعث بهبود سلامت روانی و جسمی در آن‌‌ها خواهد شد.

راه هایی برای تقویت تاب آوری در کودکان

بدون شک مسیر زندگی و رشد باعث می‌شود که کودک تاب آوری و مقابله با مشکلات را خودش یاد بگیرد، اما راه‌هایی وجود دارد که شما می‌توانید این مهارت را بهتر و بهتر در فرزندتان تقویت کنید تا توانایی‌های او برای مقابله با چالش‌های بعدی افزایش پیدا کند. در ادامه برخی از راه حل ها را بیان کرده‌ایم. 

ایجاد ارتباط موثر و قوی را به کودک یاد بدهید.

اهمیت تعامل و ارتباط با همسن‌وسالان را به کودک یاد بدهید. مهاتر‌هایی مانند گوش‌دادن به دیگران، همدلی و تعامل صحیح مهارت‌های مهمی هستند که حمایت اجتماعی را فراهم می‌کنند. داشتن گروهی از دوستان و ایجاد ارتباطات موثر و سالم باعث می‌شود که کودک احساس دلگرمی داشته باشد و در برابر مشکلاتش بهتر تاب بیاورد. همچنین آن‌ها در گروه‌های دوستی می‌توانند تجربه‌های خود را درباره مواجهه با مشکلات با یکدیگر به اشتراک بگذارند. 

کمک به دیگران را به فرزندتان آموزش دهید

وقتی که کودک احساس درماندگی می‌‌کند، با کمک‌کردن به دیگران می‌تواند احساس قدرت و مهارت مقابله با چالش‌های خود را بازیابد. به فرزندتان کمک کنید که به‌طور داوطلبانه در کارهایی متناسب با سن خود شرکت داشته باشد. با او درباره راه‌هایی برای کمک به دیگران یا کودکان کوچک‌تر صحبت کنید و از او نظرش را بخواهید. این کار باعث می‌شود که او درباره راه‌های حل مشکلات بیشتر فکر کند. 

به کودک کمک کنید تا احساساتش را بپذیرد

یکی از مهم‌ترین کارها برای آموزش تاب آوری به کودکان این است که به او کمک کنید تا احساساتش را بشناسد و آن‌ها را مدیریت کند. در میان مشکلات و چالش‌های زندگی، بسیاری از ما دلمان می‌خواهد کاری انجام دهیم. باید به کودک یاد بدهید که اضطراب، ترس و نگرانی خود را بپذیرد و روی کارهایی تمرکز کند که می‌تواند آن‌ها را انجام دهد. حتما مراقب این باشید که کودک را در معرض چیزهای ناسالم مانند اخبار بد یا اتفاقات ناگوار قرار ندهید.

 خودمراقبتی را به کودک یاد بدهید

شاید یکی از مهم‌ترین کارهایی که والدین باید برای کودک انجام دهند، آموزش خودمراقبتی است. به کودک یاد بدهید که خودش ارزشمندترین دارایی برای خودش است و به همین دلیل باید مراقب خود باشد. ورزش مداوم، تغذیه مناسب، خواب کافی، مراقبت از روان و شناخت احساسات، از جمله کارهایی است که کودک باید آن‌ها را یاد بگیرد. اطمینان پیدا کنید که کودک برای سرگرمی‌هایش هم وقت کافی داشته باشد و فعالیت‌های مورد علاقه‌اش را هم انجام دهد. خودمراقبتی به کودک کمک می‌کند تا بتواند انعطاف‌پذیری و تعادل را حفظ کند و با موقعیت‌های استرس‌زا بهتر کنار بیاید. 

این مطلب هم برای شما مفید است: راه های بهبود سلامت روان کودکان

هدف‌گذاری را به کودک آموزش دهید

برای تقویت تاب آوری در کودکان به فرزند خود بیاموزید که اهداف کوچک و معقولی را تعیین کند و برای رسیدن به آن‌ها برنامه‌ریزی داشته باشد. تعیین اهداف قابل دسترسی به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند روی یک کار خاص تمرکز داشته باشند و تمرین این کار آن‌ها را برای تاب آوری در مواجهه با مشکلات آماده می‌کند. این اهداف در سنین پایین‌تر می‌توانند ساده و  بسیار کوچک باشند و به‌مرور به اهداف بزرگ‌تری تبدیل شوند. 

نگرش مثبت را در کودک پرورش دهید

به فرزندتان کمک کنید تا راه‌هایی را که در گذشته با موفقیت پشت سر گذاشته است به یاد بیاورد. به او کمک کنید تا بفهمد که چالش‌های گذشته قدرت او را برای مقابله با چالش‌ها و موانع آینده تقویت می‌کند. همچنین به کودک یاد بدهید که برای حل مشکلات و تصمیم‌گیری مناسب به خودش ایمان داشته باشد. 

اگر کودک با رویداد دردناکی روبه‌رو می‌شود، به او کمک کنید تا وضعیت را در زمینه‌ای گسترده‌تر از وضعیت فعلی ببیند و چشم‌انداز خود را وسیع‌تر کند. به او کمک کنید تا درک کند که آینده‌ای فراتر از وضعیت فعلی وجود دارد و اوضاع همیشه به این شکل نمی‌ماند. نگرش مثبت کمک می‌کند تا تاب آوری در کودکان تقویت شود و حتی در مواجه‌شدن با مشکلات و زمان‌های سخت بتوانند به راه خود ادامه دهند. برای کودکان بزرگ‌تر می‌توانید این ویژگی را با مطالعه تاریخ نشان دهید و به آن‌ها بگویید که زندگی بعد از اتفاقات بد و شکست‌ها باز هم ادامه دارد و همه‌چیز رو به جلو حرکت می‌کند. به کودک کمک کنید تا درک کند که همه‌چیز موقتی است و زمان در حال گذر خواهد بود. 

به کودک یاد بدهید تا تغییر را بپذیرد

باید بدانید که تغییر می‌تواند برای کودکان و نوجوانان ترسناک باشد. به فرزندتان کمک کنید تا یاد بگیرد که تغییر بخشی از زندگی است و اهداف جدید می‌توانند جایگزین اهداف قدیمی و دست‌نیافتنی شوند. به کودک یاد بدهید تا تمرین کند که آنچه خوب پیش می‌رود را بررسی کند و برای آنچه خوب پیش نمی‌رود برنامه جایگزین داشته باشد.

این مطلب را هم از دست ندهید: آموزش مهارت های حل تعارض به کودکان

سخن پایانی

تاب آوری یکی از مهارت‌هایی است که به ما کمک می‌کند با چالش‌های زندگی مقابله کرده و از آن‌ها عبور کنیم. به همین دلیل تقویت این مهارت می‌تواند به ما در روزهای دشوار زندگی بسیار کمک کند. برخی تصور می‌کنند که تاب آوری فقط برای بزرگسالان اهمیت دارد، اما باید بدانید که تقویت تاب آوری در کودکان بسیار اهمیت دارد، زیرا به او کمک می‌کند تا هنگام مواجه‌شدن با موانع و مشکلات انعطاف‌پذیر باشد و بتواند احساسات و تصمیم‌های خود را بهتر مدیریت کند. بنابراین بهتر است از سنین پایین این مهارت را به فرزند خود آموزش دهید و برای تقویت آن تمرین کنید. در این مطلب سعی کردیم درباره تاب آوری در کودکان و اهمیت آن صحبت کنیم و راه‌هایی را برای تقویت این مهارت معرفی کنیم. برای اینکه مسیر بهترین را در پیش بگیرید، می‌توانید با روانشناس کودک مشورت داشته باشید.

سوالات متداول

 تاب آوری را از چه سنی می‌توانیم به کودک آموزش دهیم؟

کودکان از سنین پایین با مشکلاتی متناسب با سن خود روبه‌رو هستند. بسیاری از کودکان قبل از سن دبستان نمی‌توانند به‌راحتی احساسات و نگرانی‌های خود را بیان کنند. بنابراین بهتر است فضایی امن برای آن‌ها فراهم کنید تا بتوانند به‌راحتی خود را بروز دهند. همچنین به آن‌ها کمک کنید تا در فضایی مانند بازی درباره ترس‌ها و نگرانی‌های خود صحبت کنند.