علت ترس کودک از پدر و مادر + علائم و راهکارهای ترس از والدین

ترس یک احساس طبیعی و پیچیده است که نقش مهمی در رشد کودکان دارد. ترس‌ها معمولا برای پاسخ به یک تهدید خارجی یا موقعیت‌های ناآشنا ایجاد می‌شوند که باعث می‌شود فرد بتواند از خود محافظت کند. با اینکه والدین باید منبع حمایت و عشق برای کودک باشند، اما برخی از کودکان به دلایل مختلفی ترس از والدین را تجربه می‌کنند که می‌تواند تاثیر زیادی روی سلامت روان کودک و ایجاد اضطراب در آن‌ها شود. شدت ترس از پدر و مادر می‌تواند منجر به ایجاد اضطراب و تنهایی در کودک شود و عزت نفس او را به خطر بیندازد. بنابراین مهم است که والدین ریشه‌های این ترس را پیدا کرده و با ایجاد محیطی امن و حمایتگر، ترس کودک از پدر و مادر را از بین ببرند. در این مطلب می‌خواهیم درباره علت ترس کودک از والدین و نیز راهکارهای بهبود ترس از پدر و مادر در کودکان صحبت کنیم. 

تاثیرات ترس از پدر و مادر در کودک

ممکن است بسیاری از والدین متوجه این نوع ترس در کودک خود نشوند، اما باید بدانید که ترسیدن کودک از والدین چه به دلیل انضباط و سخت‌گیری شدید والدین، چه به دلیل خشونت، رفتارهای ناسازگار والدین یا شکاف عاطفی بین آن‌ها باشد، می‌تواند تاثیرات عمیق و پایداری روی رشد عاطفی و روانی کودک بگذارد. در ادامه برخی از موارد اثرات ترس کودک از پدر و مادر را مرور می‌کنیم.

اثرات عاطفی و روانی ترس از والدین

• عزت نفس پایین: از نظر روانشناس کودک، کودکانی که از والدین خود می‌ترسند، ممکن است باور کنند که به اندازه کافی خوب نیستند و ارزش عشق و محبت والدین را ندارند. این باعث کاهش اعتماد به نفس و نیز ایجاد تصور منفی از خود می‌شود. 

• اضطراب و استرس شدید: ترس از پدر و مادر در کودک می‌تواند یک حالت تنش دائمی ایجاد کند که این تنش‌ها منجر به اضطراب در کودکان به صورت مزمن شود. کودک ممکن است همیشه ترس از اشتباه و شکست داشته باشد و از همیشه از تنبیه والدین وحشت داشته باشد.

• سرکوب عاطفی: ترس از والدین به دلیل خشم یا عدم تایید آن‌ها می‌تواند باعث شود که کودک احساسات واقعی خود را پنهان کند و منجر به سرکوب عاطفی او شود. این مشکل می‌تواند مدیریت عواطف را برای کودک سخت کند.

• احساس گناه و شرم: کودک به دلیل واکنش‌ها و خشم والدین خود را سرزنش می‌کند و احساس گناه و شرم می‌کند. او خود را مقصر همه‌چیز می‌داند. 

تاثیرات رفتاری ترس از پدر و مادر

• کناره‌گیری کودک از جمع: کودکی که از پدر و مادر خود می‌ترسد، ممکن است از تعامل با والدین اجتناب کند تا درگیری را به حداقل برساند.

• طغیان و سرکشی کودک: ترس زیاد می‌تواند به شکل سرپیچی و سرکشی خود را نشان دهد، زیرا کودک نمی‌خواهد تحت کنترل والدین باشد.

• تمایل به تایید دیگران: کودک به دلیل فاصله و ترس از والدین ممکن است به دنبال تایید دیگران باشد.

• مشکل با ایجاد مرز سالم: ترس از والدین در کودک می‌تواند ایجاد مرزهای سالم را برای کودک دشوار کند، زیرا او برای دوری از تعارض، نیازهای دیگران را بر خواسته‌های خود ترجیح می‌دهد.

اثرات اجتماعی ترس کودک از والدین

• کودک نمی‌تواند به‌راحتی به دیگران اعتماد کند. او ممکن است ترس خود را به تعامل با دیگران تعمیم دهد.
• کودکانی که دچار ترس از والدین هستند، برای ایجاد دلبستگی ایمن تلاش می‌کنند که این ناکامی می‌تواند در ایجاد روابط سالم در آینده خود را نشان دهد. 
• ترس کودک از والدین می‌تواند باعث انزوای او از جمع هم‌سالان شود، زیرا از قضاوت و طرد شدن خود می‌ترسد.

تاثیرات شناختی و تحصیلی ترس از والدین

• کودکی که از پدر و مادر خود می‌ترسد، ممکن است به دلیل تنش و اضطراب در کودکان، توانایی تمرکز برای یادگیری درست را نداشته باشد.
• بسیاری از این کودکان از شکست وحشت دارند و در مواجهه با چالش‌ها و مسائل جدید بسیار می‌ترسند.
• این کودکان به دلیل ترس از انتقاد و خشم والدین، بیش‌ازحد برای موفقیت تلاش می‌کنند که می‌تواند منجر به کمال‌گرایی، ایجاد استرس و فرسودگی کاری و تحصیلی شود.

اثرات بلندمدت ترس از پدر و مادر در کودک

• کودک در ایجاد ارتباط سالم و باثبات با دیگران مشکل پیدا می‌کند.
• ترس از والدین می‌تواند منجر به مشکلات سلامت روان مانند استرس، افسردگی، اختلالات اضطرابی و استرس پس از سانحه شود.
• کودک ممکن است به طور ناخواسته ترس از والدین را به فرزند خود منتقل کند و این چرخه را ادامه دهد.

این مطلب را حتما بخوانید: مهم ترین نیازهای کودک

علائم ترس کودک از پدر و مادر

شناخت نشانه ها و علائم ترس کودک از پدر و مادر بسیار مهم است تا والدین بتوانند به دنبال حل‌کردن این تنش و کاهش ترس کودک باشند. 

• کودک علاقه‌ای به وقت‌گذرانی با والدین ندارد و تنها ماندن را ترجیح می‌دهد.
• کودک از تماس چشمی با پدر و مادر اجتناب می‌کند و برای دور ماندن از خانه بهانه می‌آورد.
• ممکن است کودک به دلیل ترس از والدین بیش‌ازحد مطیع باشد و به دنبال راضی کردن والدین برود تا از خشم آن‌ها در امان بماند.
• این کودکان به دلیل ترس از والدین بیشتر سکوت کرده و محتاطانه رفتار می‌کنند.
• برخی از کودکان برای مقابله با ترس و اضطراب خود به پرخاشگری و سرپیچی روی می‌آورند.
• ممکن است کودک برای پنهان‌کردن اشتباهات خود به دلیل از ترس از والدین، دروغ بگوید. 
• کودک در تعامل با پدر و مادر دچار اضطراب و بی‌قراری می‌شود که می‌تواند نشان‌دهنده ترس از پدر و مادر باشد. 
• کودک ممکن است مدام به‌خاطر چیزهایی که حتی تقصیر او نیست عذرخواهی کند و بترسد که والدین را ناامید کرده باشد.
• ترس شدید کودک از والدین می‌تواند منجر به اختلالات خواب، کابوس دیدن یا مشکل در به خواب رفتن کودک شود.
• برخی از کودکان به دلیل ترس شدید، ممکن است دردهای فیزیکی مانند درد معده را تجربه کنند. 
• ترس از والدین در کودک می‌تواند خود را به شکل کم‌اشتهایی یا پر اشتهایی نیز نشان دهد. 
• کودک به دلیل اضطراب یا تنش‌های ذهنی بسیار خسته و بی‌انرژی است.
• کودک به دلیل تنش‌ای ذهنی ممکن است عملکرد خوبی در مدرسه نداشته باشد.
• ممکن است کودک به یکی از والدین بچسبد و از دیگری دوری کند. برای مثال ترس از پدر در کودک ممکن است باعث وابستگی زیاد او به مادر شود. 
• کودک برخی از رفتارهای والدین مانند فریاد زدن، بددهنی یا کتک زدن را تقلید کند تا از این راه با ترس خود مقابله کند.

درباره ترس کودکان از چیزهای مختلف نیز بیشتر بدانید.

دلایل ترس از والدین در کودک

ترس کودک از والدین می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که معمولا ریشه در سبک فرزندپروری والدین، تنش‌ها در روابط پدر و مادر و خلق‌وخوی آن‌ها دارد. درک این دلایل و ریشه‌های آن‌ها اهمیت زیادی برای ایجاد یک محیط سالم و حمایتگر برای کودک دارد. در ادامه به برخی از مهم ترین علت های ترس کودک از والدین اشاره می‌کنیم.

فرزندپروری مستبدانه یا خشن

• والدینی که تنبیه‌های سخت انجام می‌دهند، فریاد می‌زنند یا برای تربیت کودک از تنبیه فیزیکی استفاده می‌کنند، محیطی سرشار از ترس از والدین را برای کودک ایجاد می‌کنند که از اشتباه یا ناراحت‌کردن والدین وحشت دارد. 
• پدر و مادری که استانداردهای غیرواقعی یا بسیار بالایی تعیین می‌کنند، باعث ترس کودک از شکست می‌شوند.
• والدین مستبد معمولا گرما و محبت عاطفی نشان نمی‌دهند که باعث ایجاد ترس و ناامنی کودک می‌شود.

توصیه می‌کنیم انواع سبک های فرزندپروری را بشناسید و با ویژگی‌های هر سبک آشنا شوید.

والدین غیر قابل پیش‌بینی

برخی از والدین ممکن است در واکنش‌ها و پاسخ‌های خود متناقض باشند. آن‌ها گاهی ملایم و گاهی خشن رفتار می‌کنند که کودک را مضطرب کرده و کودک نمی‌داند انتظار چه واکنشی را داشته باشد. قوانین و انتظارات متناقض باعث گیج شدن کودک، ترس از والدین و ناامنی او می‌شود. 

ترس از والدین به دلیل فقدان ارتباط عاطفی با کودک

از دیگر دلایل ترس کودک از پدر و مادر می‌توان به فقدان حمایت عاطفی آن‌ها اشاره کرد. آن‌ها ممکن است واکنشی از نظر عاطفی نشان ندهند که باعث می‌شود کودک احساس بی‌مهری کند و از این حس ناامنی بترسد. برخی از پدر و مادرها احساسات کودک را نادیده می‌گیرند یا آن‌ها را بی‌اعتبار می‌کنند که این باعث ایجاد احساسات ناشناخته و ترس کودک می‌شود. 

ترس از والدین به دلیل رفتار منتقدانه

• انتقاد مداوم و مکرر درباره رفتار، ظاهر، دستاوردها و کارها می‌تواند در او ترس از قضاوت والدین را به وجود آورد.
• مقایسه کودک با دیگران می‌تواند احساس بی‌کفایتی را در کودک ایجاد کند و او را از نظرات والدین بترساند.
• کنترل بیش‌ازحد والدین می‌تواند ترس شدیدی را برای کودک ایجاد کند. 

رفتارهای خشونت‌آمیز والدین

• یکی از مهم‌ترین دلایل ترس کودک از والدین مشاهده مشاجرات آن‌ها است. خصومت، مشاجره و تنش شدید بین پدر و مادر می‌تواند به‌شدت باعث ترس کودک شود. 
• پرخاشگری، فریاد زدن و داد و بیداد، کتک‌زدن و تنبیه فیزیکی نیز از جمله مهم‌ترین دلایل ترس کودک از پدر و مادر است. 
• والدینی که کودک را به ترک کردن یا دوست نداشتن تهدید می‌کنند، به‌شدت می‌توانند باعث ایجاد ترس در کودک شوند. 
• سوء استفاده فیزیکی، عاطفی یا جنسی و نیز بی‌توجهی والدین به کودک می‌تواند ترس از والدین و بی‌اعتمادی عمیقی را نسبت به والدین ایجاد کند. 
• مشکلات سلامت روان والدین، اضطراب و افسردگی شدید آن‌ها، رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی، مصرف مواد مخدر یا بیماری‌های روانی درمان‌نشده نیز می‌تواند باعث ایجاد احساس ترس و ناامنی در کودک شود.

راهکارهای کاهش ترس کودک از پدر و مادر

کاهش ترس از پدر و مادر در کودک نیازمند تلاش برای ایجاد یک محیط امن، باثبات، حمایتگر و قابل اعتماد است. در ادامه راه‌هایی برای بهبود ترس از والدین در کودک را ارائه می‌دهیم.

• ارتباط خود را با کودک بهبود دهید. به او گوش دهید و از او بخواهید بدون نگرانی و قضاوت احساسات و افکارش را بیان کند. 
• وقتی کودک با شما صحبت می‌کند او را سرزنش یا قضاوت نکنید و از عبارت‌های تنبیهی و تحقیرآمیز استفاده نکنید. 
• به جای استفاده از تنبیه، از آموزش‌دادن کودک کمک بگیرید. به او بگویید که شکست‌ها فرصتی برای یادگیری هستند. 
• انتظارات و قوانین خانه را با آرامش و محبت برای کودک توضیح دهید تا او دقیقا بداند که چه چیزی را باید رعایت کند. 
• وقتی عصبانی هستید، سعی کنید از محیط تنش‌زا فاصله بگیرید و برای بازیابی آرامش خود از تکنیک‌های مختلف کمک بگیرید. سپس برای حل کردن موضوع تصمیم بگیرید. 
• به جای تنبیه‌کردن، تحقیر و سرزنش کودک، پاسخ‌های منطقی و سازنده را جایگزین کنید. 
• به کودک اطمینان دهید که همیشه بدون توجه به هر اتفاقی او را دوست دارید. 
• محبت خود را با روش‌های مختلف به کودک ابراز کنید. در آغوش گرفتن کودک، کلمات محبت‌آمیز و وقت‌گذرانی با کودک را فراموش نکنید. 
• رفتارهای خود را باثبات کنید تا کودک دچار ترس از والدین و سردرگمی نشود و بتواند به شما اعتماد کند. 
• زمانی از روز را بدون حواس‌پرتی به کودک خود اختصاص دهید و با او وقت بگذرانید و فعالیت‌های مورد علاقه را انجام دهید. 
• یادتان باشد که هر کودک منحصربه‌فرد است، پس او را با دیگران مقایسه نکنید.
• از متخصص کمک بگیرید. برای مدیریت ارتباط خود با فرزندتان و کاهش ترس از والدین در کودک، بهتر است ابتدا تنش‌های روحی و مشکلات خود را حل کنید. برای این کار به سراغ روانشناس بروید. هم روانشناس بزرگسالان و هم روانشناس کودک در این مسیر بسیار به شما کمک می‌کند. 

این مطلب هم برای شما مفید است: راه های تقویت رابطه والدین و فرزند

سخن پایانی

ارتباط بین والدین و فرزندان تاثیر بسیار زیادی در سلامت روانی و فکری کودکان دارد و می‌تواند روی مسیر رشدی کودک موثر باشد. به همین دلیل وجود تنش و شکاف در این زمینه اثرات بلندمدت و عمیقی را روی کودک می‌گذارد. ترس از والدین می‌تواند باعث شود که کودک در ابعاد مختلف زندگی شخصی و اجتماعی خود دچار مشکل شود. بنابراین مهم است که والدین ریشه و دلایل این ترس‌ها را پیدا کنند و برای برطرف کردن آن‌ها تلاش کنند. کلینیک دکتر ساداتی با بهره‌گیری از بهترین متخصصان روانشناسی کودک و بزرگسال در تلاش است که به شما کمک کند تا بتوانید کیفیت زندگی خود و کودکتان را افزایش دهید و در مسیر سلامت روان خانواده قدم بردارید.