راه های آموزش مهارت های مقابله ای به کودکان
در دنیای شلوغ و پرمشغله امروز، کودکان نیز مانند بزرگسالان با چالش‌ها و موقعیت‌های جدید بسیاری روبه‌رو می‌شوند که ممکن است احساسات و عواطف آن‌ها را با مشکل مواجه کند و برای آن‌ها طاقت‌فرسا باشد. از تعامل با دوستان و فشارهای مدرسه گرفته تا روبه‌رو شدن با ناامیدی‌ها و استرس‌ها، همگی می‌توانند کودک را دچار مشکل کنند. بنابراین یاد گرفتن مهارت های مقابله ای در کودکان اهمیت زیادی دارد. والدین و مربیان باید این مهارت‌ها را از سنین کم به کودکان بیاموزند تا آن‌ها بتوانند با کمک این راهکارها، احساسات، عواطف و موقعیت‌های چالش‌برانگیز را به‌خوبی مدیریت کنند. در این مطلب درباره مهارت های مقابله ای بیشتر صحبت می‌کنیم و راه های آموزش مهارت های مقابله ای به کودکان را ارائه می‌دهیم. برای درک ضرورت یادگیری این مهارت‌ها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
مهارت های مقابله ای برای کودکان چیست؟
در قدم اول بهتر است بدانید که مهارت های مقابله ای کودکان به چه معنی هستند و شامل چه کارهایی می‌شوند. به بیان روانشناس کودک، مهارت های مقابله ای در کودکان مجموعه‌ای از استراتژی‌ها، راهکارها و رفتارهایی است که فرد می‌تواند با کمک آن‌ها استرس، احساسات و موقعیت‌های چالش‌برانگیز زندگی را بهتر مدیریت کند. این مهارت‌ها به کودک کمک می‌کنند تا تجربه‌های دشوار را از سر بگذرانند، احساسات خود را مدیریت کنند و حس تعادل و کنترل بر خود را حفظ کنند
آموزش مهارت های مقابله ای به کودکان بسیار مهم است، زیرا آن‌ها در سنین پایین در حال رشد عاطفی و شناختی هستند و تجربه زیادی از دنیای اطراف خود ندارند. بنابراین این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند بهتر با موقعیت‌های دشوار جهان اطراف کنار بیایند. نکته مهم این است که این استراتژی‌ها و راهکارها ممکن است برای هر کودک متفاوت باشد. بنابراین شما باید کودک را به راه‌ها و مهارت های مقابله‌ای مختلف مجهز کنید تا او در هر موقعیت از ابزار و راهکار مناسب استفاده کند. به طور کلی می‌توانیم مهارت های مقابله ای برای کودکان را به دو دسته تقسیم کنیم.
مهارت های مقابله ای متمرکز بر هیجانات
این مهارت‌ها به کودک کمک می‌کند تا بهتر احساسات خود را پردازش و مدیریت کند. برای مثال کودک می‌تواند کارهای زیر را انجام دهد:
- صحبت کردن با یک فرد بزرگسال قابل اعتماد یا یک دوست صمیمی
- تمرین‌های تنفسی یا تمرکز حواس برای آرام‌شدن
- استفاده از کارهای خلاقانه مانند نقاشی، نوشتن یا موسیقی برای ابراز احساسات
مهارت های مقابله ای متمرکز بر مسئله
این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا برای منبع مشکل را تشخیص داده و اقدام به حل آن کنند.
- تقسیم یک چالش یا مشکل بزرگ به مراحل کوچک‌تر و آسان‌تر
- درخواست کمک از دیگران، زمانی که راه حلی برای مشکل پیدا نمی‌کنند.
- تمرین حل مسئله با طوفان فکری، یافتن راهکارهای مختلف و امتحان کردن آن‌ها
این مطلب هم برای شما مفید است: آموزش مواجه شدن کودک با شکست
چرا آموزش مهارت های مقابله ای به کودک مهم است؟
متاسفانه بسیاری از والدین از آموزش مهارت های مقابله ای به کودکان غفلت می‌کنند و این مهارت‌ها را دست‌کم می‌گیرند. با این حال باید بگوییم که این مهارت‌ها جزو مهم‌ترین و باارزش‌ترین راه‌ها برای حمایت از رشد عاطفی و روانی کودک به شمار می‌رود. در ادامه مهم ترین مزایای مهارت های مقابله ای برای کودکان را مرور می‌کنیم.
کمک به مدیریت احساسات
یکی از مهم‌ترین مزایای آموزش مهارت های مقابله ای به کودکان بهبود مدیریت احساسات است. کودک نیز طیف گسترده‌ای از احساسات را تجربه می‌کند و در سنین پایین هنوز ابزاری برای پردازش آن‌ها ندارند. بدون استراتژی و ابزار مناسب، آن‌ها ممکن است به پرخاشگری، لجبازی، بهانه‌گیری و انزوا و ناامیدی روی بیاورند. مهارت مقابله ای به کودک یاد می‌دهد تا احساسات مختلف را تشخیص داده و آن‌ها را درک و کنترل کند.
انعطاف پذیری بیشتر با آموزش مهارت های مقابله ای به کودک
این مهارت‌ها به بچه‌ها کمک می‌کنند تا بتوانند شکست‌ها، چالش‌ها و ناامیدی‌ها را بپذیرند و از آن‌ها عقب‌نشینی نکنند. با کمک مهارت های مقابله‌ای، کودک یاد می‌گیرد تا با تغییرات سازگار شود و تاب‌آوری خود را افزایش دهد.
کاهش اضطراب و استرس
یکی از مهم‌ترین مزایای مهارت های مقابله ای برای کودکان این است که در برابر عوامل استرس‌زا مانند فشارهای تحصیلی، فشار گروه همسالان و تنش‌های خانوادگی بتواند اضطراب و استرس خود را مدیریت کند و بهتر با چالش‌ها روبه‌رو شود. بنابراین برای درمان اضطراب کودکان نباید از مهارت های مقابله ای غافل شوید.
بهبود توانایی حل مسئله با مهارت های مقابله ای
آموزش مهارت های مقابله ای به کودکان باعث می‌شود تا آن‌ها بتوانند راه‌های بهتری برای حل مشکلات پیدا کنند. کودک می‌تواند راهکارهای مختلفی برای حل چالش‌های خود پیدا کند و اعتماد‌به‌نفس خود را در حل مشکلات از دست ندهد.
بهبود روابط سالم
وقتی که کودک بداند چطور احساسات خود را مدیریت کند و به طور موثر ارتباط برقرار کند، می‌تواند روابط باکیفیت‌تر و سالم‌تری داشته باشد. با کمک مهارت های مقابله ای کودکان یاد می‌گیرند که چالش‌های مختلف را چه در زمینه فردی و چه در جنبه‌های اجتماعی و تعاملی بهتر حل کنند.
سلامت روان در بلندمدت با مهارت های مقابله ای برای کودکان
از دیگر مزایای آموزش مهارت مقابله ای به کودک می‌توان به سلامت روان او اشاره کرد. کودکانی که این مهارت‌ها را در سال‌های اولیه زندگی یاد بگیرند، می‌توانند سلامت روان را در بزرگسالی نیز تجربه کنند. آن‌ها به ابزارها و استراتژی‌های مفیدی برای مدیریت استرس و کنترل احساسات مجهز می‌شوند.
این مطلب هم برای شما مفید است: چگونه استرس کودکان را از بین ببریم؟
راه های آموزش مهارت های مقابله ای به کودکان
حالا که با مزایای مهارت های مقابله ای برای کودکان آشنا شدید، ممکن است بپرسید که چطور مهارت های مقابله ای را به کودک آموزش دهیم. در این بخش می‌خواهیم به این دغدغه والدین پاسخ دهیم.
افزایش آگاهی عاطفی کودک
بهتر است با آگاهی عاطفی کودکان شروع کنید. کودک باید در قدم اول احساسات خود را بشناسد و آن‌ها را درک کند. برای این کار می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید:
- به آن‌ها بیاموزید تا احساست را بشناسند و آن‌ها را نام‌گذاری کنند.
- با کمک ابزارهایی مانند برچسب‌ها، چهره‌های عروسکی و نمودارها به آن‌ها کمک کنید تا احساسات خود را بشناسند و شدت آن را تعیین کنند.
- با کمک داستان‌ها، بازی‌ها و اجرای نمایش‌ها به آن‌ها کمک کنید تا احساسات مختلف را بهتر درک کنند.
خودتان برای کودک الگو باشید
کودک با مشاهده شما چیزهای زیادی یاد می‌گیرد، بنابراین می‌توانید آموزش مهارت های مقابله ای را با رفتار خود هم نشان دهید.
- زمانی که استرس دارید، سعی کنید با روش‌های مختلف آرامش خود را بازیابی کنید و این راهکارها را به زبان آورید «احساس استرس زیادی دارم و فکر می‌کنم چند نفس عمیق به من کمک کند بهتر شود.»
- با صدای بلند فکر کنید و افکار خود را برای یافتن یک راه حل به زبان بیاورید تا کودک با روش‌های حل مسئله آشنا شود.
مهارت های مقابله ای برای کنترل هیجان را آموزش دهید
این مهارت‌ها به کودک کمک می‌کنند تا احساسات و هیجانات خود را کنترل کند.
- تکنیک‌های تنفسی: این تکنیک‌ها برای بازیابی آرامش، کاهش استرس و خودکنترلی بسیار کارآمد هستند. می‌توانید آموزش تکنیک های تنفس برای کودکان مضطرب را با آن‌ها تمرین کنید.
- ذهن آگاهی کودکان: با کمک تمرین‌های ساده مانند توجه بر حواس مختلف، توجه به عضلات و اندام‌های مختلف برای بازیابی آرامش از جمله کارهایی هستند که به کودک کمک می‌کنند تا در مدت زمان کمی آرامش خود را به دست آورد.
- صحبت مثبت با خود: به کودک کمک کنید تا افکار منفی را با افکار مثبت و سازنده جایگزین کند. به او بگویید به جای گفتن «این کار خیلی سخت است» بگوید «من تمام تلاشم را می‌کنم»
- وقتی که کودک مضطرب است و استرس دارد، می‌توانید از نقاشی‌ها، نوشتن، کاردستی، رنگ‌آمیزی یا موسیقی کمک بگیرید تا او بتواند بهتر احساسات خود را ابراز کند.
مهارت های مقابله ای برای حل مشکلات کودکان
- مشکلات را به مراحل کوچک‌تر تقسیم کنید. به آن‌ها بیاموزید که هر مرحله را انجام داده و به سراغ مرحله بعدی برود. این کار به کودک کمک می‌کند تا بهتر بتواند مسئله و چالش‌ها را حل کند.
- برای تمرین روبه‌رو شدن با موقعیت‌های دشوار نقش‌آفرینی را تمرین کنید. مثلا از او بخواهید رفتار با یک فرد نامهربان یا بی‌ادب را تمرین کند.
- آن‌ها را تشویق کنید تا در صورتی که راه مناسبی برای حل مشکل پیدا نکردند، از یک بزرگسال قابل اعتماد کمک بگیرند.
مهارت های مقابله ای را با کودکان تمرین کنید
فراموش نکنید که مهارت های مقابله ای برای کودک باید به طور مداوم تمرین شوند تا به یک عادت همیشگی تبدیل شوند.
- به کودک کمک کنید تا به طور منظم و روزمره تمرینات تنفسی یا تمرکز حواس را انجام دهد.
- از بازی‌ها و فعالیت‌ها برای تمرین حل مسئله یا مدیریت احساسات استفاده کنید.
- از موقعیت‌های واقعی استفاده کنید تا مهارت های مقابله‌ای را همراه با کودک تمرین کنید.
برای آموزش مهارت مقابله ای سن کودک را در نظر بگیرید
- برای کودکان کوچک از زبان ساده، تصاویر واضح جذاب و فعالیت‌های عملی آسان کمک بگیرید. مثلا با کمک فوت کردن شمع یا فرفره تنفس عمیق را به کودک یاد دهید.
- برای کودکان بزرگ‌تر از روش‌های پیچیده‌تر مانند دفترهای برنامه‌ریزی و نوشتن افکار و احساسات کمک بگیرید.
مهم‌ترین مهارت های مقابله ای برای کودکان
- تمرین تکنیک های تنفسی برای کاهش اضطراب کودکان و کاهش تنش‌ها
- نوشتن افکار و احساسات
- صحبت‌کردن با افراد مورد اعتماد
- نوشتن لیستی از کارها و نگرانی‌ها
- پیاده‌روی، یوگا، ورزش و انجام فعالیت‌های فیزیکی
- مدیتیشن و آموزش ذهن‌آگاهی در کودکان
- طبیعت‌گردی و وقت‌گذرانی در محیط‌های آرامش‌بخش
- نقاشی و رنگ‌آمیزی
- استراحت برای بازیابی انرژی و کاهش استرس
- فکر کردن به چیزها و موقعیت‌های مورد علاقه و مثبت
سخن پایانی
آموزش مهارت های مقابله ای به کودکان یک سفر جذاب و البته طولانی‌مدت است که نیازمند ثبر، همدلی و ثبات خواهد بود. کودک با یاد گرفتن این مهارت‌ها می‌تواند تاب‌آوری بیشتری داشته باشد، هیجان‌های خود را بهتر مدیریت کند و نسبت به دیگران راحت‌تر از چالش‌های پیش رو عبور کند. این مهارت‌ها اهمیت زیادی دارند و در بزرگسالی نیز کاربرد بسیاری خواهند داشت. در این مطلب سعی کردیم اهمیت آموزش مهارت های مقابله ای برای کودکان را بیان کنیم و راهکارهایی را ارائه دهیم. شما می‌توانید با کمک متخصصان حرفه‌ای و باتجربه ما در کلینیک دکتر مهسا ساداتی این مسیر را با خیال راحت طی کنید و متناسب با نیازهای فرزندتان آموزش‌ها را ارائه دهید.
دیدگاهتان را بنویسید