دلایل ملالت و بی حوصلگی در نوجوانان + راهکارهای عملی برای والدین

بی حوصلگی در نوجوانان یک تجربه رایج است که معمولا از آن غفلت می‌شود، اما ملالت و بی حوصلگی شدید می‌تواند پیامدهای عمیق‌تری برای رشد عاطفی و اجتماعی کودکان و نوجوانان به دنبال داشته باشد. با وجود پیشرفت فناوری و ایجاد برنامه‌های متنوع برای سرگرمی، ممکن است وجود بی حوصلگی در نوجوانان عجیب به نظر برسد. با این حال، این ملالت می‌تواند منعکس‌کننده نیازهای عمیق‌تر بچه‌ها باشد. بنابراین مهم است که والدین با مفهوم ملالت و بی‌حوصلگی آشنا شوند تا بتوانند ریشه‌های آن را پیدا کرده و تاثیر آن را روی روان و سلامت نوجوانان بهتر درک کنند. در این مطلب می‌خواهیم درباره بی حوصلگی در نوجوانان صحبت کنیم و راهکارهایی برای والدین ارائه دهیم. پس تا پایان با ما همراه باشید. 

ملالت و بی حوصلگی در نوجوان چیست؟

به بیان ساده ملالت (Boredom) یا بی حوصلگی در نوجوانان حالتی ذهنی و عاطفی است که فرد احساس می‌کند که نسبت به فعالیت‌ها، محیط و علایق خود بی‌تحرک یا بی‌علاقه شده است. از نظر روانشناس کودک و نوجوان این مشکل چیزی بیشتر از آن است که نوجوان کاری برای انجام نداشته باشد. ملالت و بی حوصلگی در نوجوان یک تجربه روانشناختی پیچیده است که می‌تواند به دلیل فقدان هدف، چالش یا ارتباطات معنادار به وجود آید. 

ویژگی‌های بی حوصلگی در نوجوانان

• برانگیختگی کم: نوجوان حس می‌کند که چیزی برای او جذاب نیست یا کاری محرک او نیست. او ممکن است احساس گیر کردن داشته باشد.
• عدم مشارکت: فعالیت‌های مختلف برای او جذاب نیست و توجه او را جلب نمی‌کند. 
• طولانی شدن زمان: بو حوصلگی معمولا باعث می‌شود که زمان کندتر به نظر برسد.
• ویژگی‌های احساسی: ملالت در نوجوانان می‌تواند منجر به ایجاد احساس ناامیدی، غم یا احساس مبهم پوچی شود. 

انواع کسالت در نوجوانان

• کسالت موقعیتی: ناشی از زمینه و موقعیت‌های خاصی مانند یک کلاس یکنواخت و کسل‌کننده، انتظار بیهوده و بدون انگیزه
• کسالت و بی حوصلگی مزمن: حالتی مداوم که می‌تواند نشان‌دهنده فقدان هدف یا چالش‌های سلامت روان باشد. 
• بی حوصلگی خلاقانه: کسالت و ملالت در نوجوان می‌تواند او را به جستجوی فعالیت‌ها و ایده‌های جدید سوق دهد و خلاقیت او را تقویت کند. 

برای درک بهتر فرزند نوجوان خود حتما با مهم ترین مشکلات نوجوانان آشنا شوید.

چرا نوجوانان دچار بی حوصلگی می‌شوند؟

فراموش نکنید که بی حوصلگی در نوجوانان و ملالت در آن‌ها می‌تواند ترکیبی از عوامل رشدی، روانی، محیطی و اجتماعی باشد. شناخت این دلایل به والدین و مربیان کمک می‌کند تا درک بهتری از ملالت و کسالت نوجوان داشته باشند. 

عوامل رشدی و عصبی ملالت در نوجوان

• مغز نوجوان به طور بسیار فعال به دنبال پاداش است که او را به سمت هیجان و انجام کارهای تازه سوق می‌دهد.
• قشر جلوی پیشانی مغز مسئول کنترل تکانه‌ها، برنامه‌ریزی و یافتن انگیزه درونی است که هنوز در نوجان کامل رشد نکرده است.
• نوجوانی دوره‌ای برای تجربه استقلال بیشتر و خودشناسی است و به همین دلیل محدودیت و عدم تطابق با علایق می‌تواند آن‌ها را به سمت بی حوصلگی ببرد.

دلایل محیطی موثر در بی حوصلگی نوجوانان

• قرار گرفتن مداوم در معرض شبکه‌های اجتماعی و دنیای تکنولوژی می‌تواند فعالیت‌های دنیای واقعی را برای نوجوان کسل‌کننده کند. 
• بسیاری از نوجوانان به دلیل برنامه‌های درسی فشرده و فعالیت‌های فوق‌برنامه زمان کمی برای خود دارند و به همین دلیل ممکن است دچار فرسودگی شده و کسالت را تجربه کنند.
• در برخی از جوامع نوجوانان دسترسی محدودی به فعالیت‌های متنوع و فضاهای خلاقانه دارند و به همین دلیل بی حوصلگی در آن‌ها ممکن است تشدید شود. 
• ممکن است فشارهای اجتماعی برای بهره‌وری و مفید بودن، مانع استراحت و بازی واقعی شود و به نوجوان احساس اتلاف وقت بدهد.

به والدین عزیز توصیه می‌کنیم که حتما اطلاعات خود را درباره تغییرات احساسی و رفتاری در دوران بلوغ افزایش دهید.

عوامل روانی و عاطفی

• برخی از چالش‌های سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و عزت نفس پایین می‌تواند باعث بی حوصلگی در نوجوانان و ایجاد ملالت شود و فرد نسبت به کارهای مورد علاقه‌اش بی‌علاقه شود. 
• نوجوانان با سوالات وجودی تلاش می‌کنند تا هویت خود را پیدا کنند. زمانی که فاقد هدف یا معنای زندگی می‌شوند، ممکن است احساس ملالت و کسالت پیدا کنند.
• مغز نوجوانان هنوز در حال توسعه مهارت‌های مدیریت عواطف است و به همین دلیل ممکن است احساس تحریک‌پذیری یا ناامیدی بیشتری داشته باشد.

عوامل اجتماعی و ارتباطی بی حوصلگی در نوجوانان

• اگر نوجوان نتواند با همسالان یا دوستان خود ارتباط باکیفیتی داشته باشد یا تنش ارتباط با آن‌ها برای او زیاد باشد، ممکن است به کسالت و ملالت دچار شود. 
• رسانه‌های اجتماعی مقایسه را تقویت می‌کنند و به همین دلیل نوجوان ممکن است خود را با دیگران مقایسه کند و در مقابل آن‌ها احساس کسالت و بی حوصلگی پیدا کند. 

علت‌های آموزشی و ساختاری

• سیستم آموزشی نامناسب، وظایف تکراری، کلاس‌های درس خسته‌کننده و فضای خشک درسی می‌تواند نوجوان را به کسالت دچار کند.
• اگر محتوای درس‌ها با کاربردهای دنیای واقعی تطابق نداشته باشد، نوجوان نسبت به آن بی‌علاقه شده و از آن کناره‌گیری می‌کند.
• روال‌های سختگیرانه و تکراری درس‌ها از بروز خلاقیت نوجوانان جلوگیری می‌کند و چالش‌های محرک و هیجان‌انگیز را برای آن‌ها به همراه نمی‌آورد.

مزایا و معایب بی حوصلگی در نوجوانان

شاید برایتان جالب باشد که بدانید بی حوصلگی در نوجوانان می‌تواند مزایایی هم به همراه داشته باشد. در واقع کسالت و ملالت در نوجوان مانند یک شمشیر دولبه عمل می‌کند که با توجه به نوع، شدت و نحوه مدیریت آن مزایا و معایبی به همراه دارد. درک بهتر این ویژگی‌ها می‌تواند به والدین کمک کند تا کسالت نوجوان را بهتر مدیریت کرده و در بهبود آن در کنار فرزند خود باشند. 

مزایای بی حوصلگی در نوجوانان

• بی حوصلگی و ملالت فضایی ذهنی ایجاد می‌کند که در آن نوجوانان به دنبال چیزهای جدید می‌گردد و می‌تواند تخیل خود را به کار گیرد. این کار به بهبود خلاقیت و نوآوری او کمک می‌کند.
• کسالت و ملالت زمانی را فراهم می‌کند تا نوجوان بیشتر به خودش، اهداف و ارزش‌هایش فکر کند. همچنین او می‌تواند درباره علایق و آینده خود عمیق‌تر فکر کند.
• وقتی نوجوان بی حوصلگی را تجربه می‌کند، می‌تواند راه‌هایی برای سرگرم‌کردن خود پیدا کند که این باعث تقویت استقلال او می‌شود.
• با تجربه ملالت، نوجوان می‌تواند به‌مرور با لحظات کم‌تحرکی و مواقع کم‌هیجان بهتر کنار بیاید. صبر و انعطاف‌پذیری در این شرایط می‌تواند در نوجوان بهبود پیدا کند.
• بی حوصلگی در نوجوانان می‌تواند آن‌ها را به سمت فعالیت‌های جدید سوق دهد. بنابراین آن‌ها می‌توانند علایق جدیدی از خود را کشف کنند. 

معایب کسالت در نوجوانان

والدین و مربیان باید بدانند که ملالت در نوجوان می‌تواند معایبی هم داشته باشد. بنابراین بهتر است به آن توجه کنید و در بهبود شرایط به فرزند خود کمک کنید.

• کسالت شدید می‌تواند نوجوان را برای کسب هیجان بیشتر به سمت رفتارهای پرخطر سوق دهد.
• بی حوصلگی و ملالت مداوم در نوجوان می‌تواند با افسردگی، اضطراب، احساس بیگانگی، انزوا و احساس تنهایی در نوجوانان مرتبط باشد.
• بی حوصلگی می‌تواند انگیزه فرد را کاهش دهد و منجر به عملکرد تحصیلی و درسی ضعیف او شود. 
• اگر نوجوان کسالت و ملالت طولانی‌مدت را تجربه کند، ممکن است به دنیای دیجیتال روی بیاورد و به طور بیش‌ازحد در رسانه‌های اجتماعی و بازی‌های کامپیوتری غرق شود.
• بی حوصلگی با شدت زیاد می‌تواند منجر به کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی و ارتباطات دوستانه شود. 

این مطلب را حتما بخوانید: پیشگیری از خودکشی نوجوانان

راه های رفتار والدین با بی حوصلگی در نوجوانان

بی حوصلگی در نوجوانان بسیار رایج است و به میزان کم و غیر عمیق می‌تواند مزایایی هم به همراه داشته باشد. با این حال، بهتر است والدین راهکارهایی را بیاموزند تا در صورت مشاهده شدت بالایی از ملالت و کسالت، به فرزند خود کمک کنند تا دوباره به معنا و اهداف زندگی خود برگردد و تاثیرات منفی کسالت را برای خود کاهش دهد. 

کسالت فرزند خود را درک کنید

مهم‌ترین قدم این است که احساس کسالت و ملالت آن‌ها را تصدیق کنید. از آن‌ها بخواهید درباره این احساس برای شما صحبت کنند تا بتوانید ریشه آن را پیدا کنید. این کار باعث ایجاد اعتماد در نوجوان می‌شود. از طرفی به شما کمک می‌کند تا شدت ملالت را متوجه شوید. 

این مطلب را از دست ندهید: راهکارهای ارتباط با نوجوانان

استقلال و قدرت انتخاب نوجوان را تشویق کنید

به فرزند خود فرصت دهید تا درباره نحوه گذراندن وقت خود تصمیم بگیرد و فعالیت‌ها را با علایق خود هماهنگ کند. از او بخواهید از بین فعالیت‌ها و کارهای مختلف یک گزینه را انتخاب کند و در صورتی که دوست دارد، با او مشارکت کنید. سعی کنید انعطاف‌پذیر باشید تا فشار بیش‌ازحد روی فرزندتان ایجاد نشود.

تعادل بین زمان ساختارمند و بدون ساختار

سعی کنید در روتین روزمره نوجوان زمانی را برای کارهای بدون ساختار قرار دهید تا او بتواند بدون نگرانی و فشار استراحت یا فکر کند. این کار به بهبود خلاقیت نوجوانان کمک می‌کند و از طرفی باعث استراحت بهتر مغز می‌شود. سعی کنید زمانی از هفته را به فعالیت‌های آفلاین بدون گوشی و کامپیوتر بپردازید. 

برای اینکه فرزندتان را بهتر بشناسید، حتما به نکات مهم درباره نوجوانان نگاهی بیندازید.

زمینه را برای خلاقیت بیشتر فراهم کنید

دسترسی به فعالیت‌هایی را فراهم کنید که کنجکاوی، خلاقیت یا حس هدف‌گذاری را برمی‌انگیزند. برای نوجوان فضایی را فراهم کنید تا بتواند کارهای هنری جدید، موسیقی، پروژه‌ها و کارهای ساختنی را انجام دهد. مهارت افزایی نوجوانان باعث ایجاد هدف‌های تازه و کشف علایق جدید می‌شود. 

ارتباطات اجتماعی را توسعه دهید

فرزند خود را تشویق کنید تا در فعالیت‌های گروهی، باشگاه‌ها یا دورهمی‌های مختلف با همسالان، همکلاسی‌ها و دوستان خود شکرت کند و با افراد تعامل داشته باشد. با کمک تعاملات مفید، نوجوانان می‌توانند تجربه‌های خود را با هم به اشتراک بگذارند و احساس حمایت عاطفی داشته باشند. 

مهارت‌های مقابله با ملالت را آموزش دهید

به نوجوان استراتژی‌هایی برای تحمل و عبور از کسالت و بی‌حوصلگی را بیاموزید. ذهن آگاهی، نوشتن خاطرات و احساسات یا تعیین اهداف جدید می‌تواند کسالت نوجوان را از بین ببرد. این مهارت‌ها به فرد کمک می‌کند تا احساس کنترل بیشتری داشته باشد و در برابر کسالت توانمندتر شود. مهارت‌های مقابله‌ای می‌تواند خودزنی در نوجوانان را کاهش دهد

مراقب علائم هشداردهنده باشید

به رفتارهای فرزند خود توجه داشته باشید و ببینید که آیا ملالت برای او سطحی و گذرا است یا او به طور شدید و عمیقی درگیر بی‌حوصلگی شده است. در صورتی که می‌بینید کسالت نوجوان مزمن شده است، ممکن است علامت خطری برای سلامت روان او باشد. بنابراین بهتر است در صورت تکرار بیش‌ازحد، از یک کلینیک روانشناسی کودک و نوجوان کمک بگیرید.  

سخن پایانی

ملالت و بی حوصلگی در نوجوانان بسیار رایج است، زیرا نوجوان در این مرحله از زندگی خود تغییرات عمیق و شدیدی را از نظر شخصیتی و هویتی تجربه می‌کند. از طرفی ملالت می‌تواند با تغییرات عاطفی و روانی هم مرتبط باشد، بنابراین بهتر است این چالش را بهتر بشناسید تا درک بهتری از فرزندتان پیدا کنید. فراموش نکنید که کسالت‌های گذرا می‌توانند مفید باشند و خلاقیت را بهبود دهند. با این حال باید مراقب میزان تکرار و شدت آن‌ها باشید. یادتان باشد که هر نوجوان منحصربه‌فرد است و شما باید ویژگی‌های شخصیتی او را هم در نظر بگیرید.

فراموش نکنید که تقویت استقلال و فراهم کردن فضایی برای بروز خلاقیت می‌تواند به میزان زیادی در کنترل ملالت موثر باشد. همچنین آموزش مهارت‌های مقابله‌ای برای کاهش ملالت می‌تواند تا بزرگسالی برای فرزندتان کاربرد داشته باشد. کلینیک دکتر ساداتی در کنار شما است تا بتوانید با کمک متخصصان و درمانگران حرفه‌ای ما سلامت روان و کیفیت زندگی فرزند خود را ارتقا دهید.