آشنایی با اختلال بی نظمی خلقی مخرب در کودکان

کودکان و نوجوانان نیز مانند بزرگسالان ممکن است افسردگی، غم و اندوه را تجربه کنند و شوق خود را نسبت به فعالیت‌های مورد علاقه از دست بدهند. اما باید بگوییم که بسیاری از کودکان نیز غم و ناامیدی خود را با رفتارهای تحریک‌پذیری نشان می‌دهند و دچار برخی از اختلالات خلقی می‌شوند. یکی از این موارد اختلال بی نظمی خلقی مخرب در کودکان است که برخی از کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال می‌تواند کیفیت عملکرد روزمره، روابط و زندگی فرد را کاهش دهد. به همین دلیل والدین با شناختن انواع اختلالات خلقی مانند این اختلال می‌توانند اقدام به‌موقعی داشته باشند و در مسیر بهبود فرزند خود گام بردارند. در این مطلب می‌خواهیم درباره اختلال بی نظمی خلقی مخرب در کودکان و نوجوانان صحبت کنیم و علائم و راه‌های درمان آن را بررسی کنیم. با ما همراه باشید. 

اختلال بی نظمی خلقی مخرب چیست؟

در قدم اول بهتر است این اختلال را به‌صورت دقیق و ساده تعریف کنیم تا درک بهتری از آن داشته باشید. به گفته روانشناس کودک اختلال بی نظمی خلقی مخرب یا (Disruptive Mood Dysregulation Disorder) که به‌طور اختصار به آن DMDD هم می‌گویند، معمولا در کودکان زیر ۱۰ سال شروع می‌شود که می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد. افراد مبتلا به این اختلال به طور مزمن تحریک پذیری دارند و به طور مکرر و مداوم عصبانیت را تجربه می‌کنند.

این کودکان طغیان‌های شدیدی در رفتار خود نشان می‌دهند و ممکن است پرخاشگری و رفتارهای تکانشی خود را به صورت کلام یا رفتار بروز دهند. معمولا کودک احساسات ناپایداری دارد و نمی‌تواند آن‌ها را کنترل کند. وقتی که کودک با چیزهایی که دوست ندارد مواجه می‌شود، این رفتارهای طغیانی را از خودش نشان می‌دهد. برای مثال هنگام شانه‌زدن موها، تعویض لباس، مراجعه به پزشک، نوشتن تکالیف یا موارد دیگر، کودک رفتارهای پرخاشگرانه انجام می‌دهد و عصبانی می‌شود.

برای اینکه بدانیم کودکی به این اختلال مبتلا شده یا نه، باید کودک در حداقل دو محیط (مانند خانه و مدرسه) رفتارهای اختلالی را از خود نشان دهد و در یکی از این محیط‌ها شدت بالایی از این رفتار را از خود نشان دهد. بسیاری از روانشناسان عقیده دارند که این شکل و علائم این اختلال معمولا با ورود به دوره نوجوانی تغییر می‌کند و رابطه معناداری با افسردگی دارد. 

علائم اختلال بی نظمی خلقی مخرب کدام‌اند؟

نشانه های اختلال بی نظمی خلقی در کودکان می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و علائم آن به سن کودک و شدت این اختلال بستگی دارد. اما باید گفت که به طور معمولا علائم اختلال بی نظمی خلقی مخرب در کودک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• طغیان شدید در خلق و خو و نشان دادن خشم کلامی یا رفتاری، پرخاشگری فیزیکی نسبت به افراد یا اموال دیگران
• فوران خشم و تغییرات شدید خلق و خو که با سطح رشد کودک ناسازگار است.
• رفتارهای تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی معمولا بیشتر از دو بار در هفته مشاهده می‌شود.
• کودک در بیشتر مواقع تحریک‌پذیر، پرخاشگر و عصبانی است.
• علائم طغیان رفتاری یا تحریک‌پذیری کودک حداقل حدود یک سال وجود دارد و کودک بیشتر از سه ماه متوالی بدون علائم نبوده است.
• معمولا علائم رفتاری اختلال بی نظمی خلقی کودک در دو محیط از سه مورد مشاهده می‌شود و معمولا در یکی از محیط‌ها شدید است.
• معمولا علائم رفتارهای تکانشی خلقی تا قبل از شش‌سالگی مشاهده نمی‌شود.
• برخی از نشانه های اختلال بی نظمی خلقی مخرب در بچه ها با علائم ADHD، نافرمانی مقابله‌ای و دوقطبی شباهت‌هایی دارد، به همین دلیل متخصص باید این اختلال را تشخیص دهد. 

این مطلب را هم بخوانید: نحوه برخورد با کودک پرخاشگر

درمان اختلال بی نظمی خلقی اخلالگر

خبر خوب این است که اختلال بی نظمی خلقی یکی از اختلالات قابل بهبود و درمان است. البته باید گفت که هرچه این اختلال زودتر تشخیص داده شود، درمان آن موثرتر و سریع‌تر خواهد بود. برای شروع درمان باید به بهترین روانشناس کودک در تهران یا شهر خود مراجعه کنید. فرایند درمان این اختلال به صورت زیر خواهد بود.

• اولین قدم برای درمان بی نظمی خلقی مخرب در کودکان مراجعه به پزشک متخصص و انجام ارزیابی‌ها و آزمایش‌های دقیق است تا روانپزشک با کمک تیم تخصصی روانشناسی خود بتواند این اختلال را با دقت بالا تشخیص دهد. تشخیص این اختلال با کمک معاینه، انجام تست‌های دقیق و بررسی سوابق خانوادگی انجام می‌شود.
• با توجه به میزان پیچیدگی و شدت این اختلال، تیم درمانگران تصمیم می‌گیرند که چه روش درمانی برای فرد مناسب است. در بسیاری از موارد ترکیبی از رویکردهای درمانی مختلف برای کودک تجویز می‌شود تا به بهبود سریع‌تر و پایدارتر کمک کند. 
• درمان شناختی رفتاری یا CBT یکی از رایج‌ترین و بهترین روش‌ها برای درمان اختلالات مرتبط با سلامت روان است این سبک درمانی به کودک کمک می‌کند تا الگوهای رفتاری منفی خود را شناسایی کند و آن‌ها را با رفتارهای مناسب‌تر جایگزین کند.
• در جلسه‌های مشاوره فردی کودکان، بچه‌ها مهارت‌های مقابله‌ای را برای مدیریت استرس و اضطراب، کنترل و درک احساسات و شناسایی حالت‌های رفتاری خود یاد می‌گیرند. 
• در کنار مشاوره و روان‌درمانی، با تشخیص روانپزشک، داروهای مناسب برای بهبود تحریک‌پذیری و کاهش خشم و پرخاشگری تجویز می‌شود. این داروها می‌توانند فوران خشم کودک را کاهش دهند. همچنین در صورت نیاز داروهای ضد استرس و اضطراب و داروهای ضد افسردگی نیز با توجه به نیاز کودک تجویز می‌شوند. 

راهکارهای والدین برای بهبود اختلال بی نظمی خلقی در کودکان

علاوه بر راه های درمانی اختلال بی نظمی خلقی مخرب در کودک، والدین می‌توانند با انجام کارهایی، این مسیر را برای خود و فرزندشان آسان‌تر کرده و فرایند درمان را سریع‌تر و ساده‌تر کنند. 

• اطلاعات خود را توسعه دهید. درباره این اختلال بیشتر مطالعه کنید. شناخت علائم و ویژگی‌های این اختلال به شما در درک بهتر کودک کمک می‌کند.
• ارتباط مناسبی با کودک ایجاد کنید. سعی کنید او را درک کنید و فضای حمایتگری در خانه بسازید. به او ابراز محبت کنید و اطمینان دهید که در کنارش هستید.
• رفتارهای مثبت کودک را تقویت و تحسین کنید. سعی کنید کودک را به تکرار این رفتارها تشویق کنید و به او برای تلاش‌هایش افتخار کنید. 
• هرگز کودک را سرزنش نکنید و در مواقعی که او رفتارهای طغیانی نشان می‌دهد، سعی کنید آرامش و خونسردی خود را حفظ کنید. این کار باعث می‌شود که خشم و پرخاشگری کودک زودتر فروکش کند و تنش در خانه کاهش یابد.

این مطلب را از دست ندهید: راه های کنترل خشم در کودکان

سخن پایانی

کودکان و نوجوانان مانند افراد بزرگسال ممکن است به اختلال‌های مختلفی در زمینه سلامت روان دچار شوند. به همین دلیل لازم است که والدین و مربیان رفتارها و احساسات کودک را زیر نظر داشته باشند تا در صورت مشاهده تغییرات شدید و مکرر، برای تشخیص و درمان اختلالات اقدام کنند. اختلال بی نظمی خلقی مخرب در کودکان با پرخاشگری مداوم، بروز خشم و عصبانیت و اقدامات کلامی و رفتاری پرخاشگرانه خود را نشان می‌دهد.

کودکان مبتلا به اختلال بی نظمی خلقی باید زیر نظر درمانگر و روانشناس متخصص فرایند درمان خود را شروع کنند و در صورت نیاز با تجویز روانپزشک دارو مصرف کنند. والدین با شناخت بهتر و دقیق‌تر این اختلال و درک فرزند خود می‌توانند به فرایند درمان کودک کمک کنند. کلینیک دکتر ساداتی با کمک متخصصین و درمانگران حرفه‌ای خود در کنار شما است تا بتوانید سلامت روان کودک خود را بهبود داده و کیفیت زندگی خانواده خود را افزایش دهید.

سوالات متداول