مشکل ارتباط با همسالان در کودکان + راه های بهبود
ایجاد رابطه با همسالان بخشی اساسی در فرایند رشد دوران کودکی است. بسیاری از بچه‌ها در سال‌های اولیه زندگی دوست‌هایی پیدا می‌کنند و به بازی‌کردن با همسالان خود علاقه دارند. از طرفی می‌بینیم که این برقراری ارتباط با همسالان برای برخی از کودکان دشوار و چالش‌برانگیز است. مشکلات ارتباط با همسالان در کودکان دلایل مختلفی دارد و ممکن است به شکل‌های متفاوتی خود را نشان دهد. بنابراین والدین و مربیان باید درک بهتری از این مشکل داشته باشند تا بتوانند راهکارهای مناسب را پیدا کنند. در این مطلب دلایل مشکل ارتباط با همسالان در کودکان را بررسی می‌کنیم و راهکارهایی برای والدین ارائه می‌دهیم تا کودک بتواند روابط و دوستی‌های سالم و پایداری ایجاد کند.
فهرست مطالب
چرا ارتباط با همسالان برای کودک اهمیت دارد؟
در قدم اول ممکن است بپرسید چه اهمیتی دارد که کودک با همسالان خود ارتباط برقرار کند. باید بگوییم که از نظر روانشناس کودک و نوجوان ایجاد ارتباط با دیگران و به‌خصوص همسالان برای رشد عاطفی و روانی و یادگیری مهارت‌های اجتماعی کودک بسیار ضروری است. در ادامه به برخی از دلایل اهمیت این ارتباط اشاره می‌کنیم.
- بهبود و رشد مهارت‌های اجتماعی: تعامل با همسالان به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی مهم مانند همکاری، نوبت‌گیری و حل تعارض را یاد بگیرند.
- حمایت عاطفی: با ایجاد ارتباط سالم با همسالان کودکان می‌آموزند که از دوستان خود حمایت عاطفی کرده و احساسات آن‌ها را بهتر درک کنند.
- شکل‌گیری هویت: تعامل با همسالان به عزت نفس و احساس هویت کودک کمک می‌کند و باعث می‌شود بچه‌ها جایگاه خود را در گروه‌های اجتماعی پیدا کنند.
- روابط مثبت و سازنده با همسالان می‌تواند انگیزه و مشارکت در مدرسه را افزایش دهد و عملکرد تحصیلی بهتری به همراه آورد.
- مهارت‌های حل مسئله: با کمک بازی‌ها و همکاری‌ها، کودک یاد می‌گیرد که مسائل و مشکلات گروهی را حل کند و تصمیمات جمعی بگیرد.
- همدلی و تفاهم: تعامل با همسالان به کودکان کمک می‌کند تا دیگران را بهتر درک کنند و با دوستان خود همدلی داشته باشند. آن‌ها می‌توانند سازش کردن و تفاهم را در گروه یاد بگیرند.
علت مشکل ارتباط با همسالان در کودک
حالا که اهمیت ارتباط با همسالان در کودکان را دانستید، ممکن است برایتان سوال باشد که چرا مشکل ارتباط با همسالان در کودکان به وجود می‌آید. از نظر یک روانشناس کودک خوب دلایل زیادی برای این مشکل وجود دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
فقدان مهارت‌های اجتماعی
برخی از کودکان از سنین پایین مهارت‌های اجتماعی را یاد نگرفته‌اند. به همین دلیل ممکن است شروع و حفظ ارتباطات و دوستی‌ها برایشان سخت باشد. آن‌ها نمی‌توانند به‌راحتی با دیگران ارتباط برقرار کنند.
تفاوت‌های شخصیتی
کودکان نیز مانند بزرگسالان شخصیت‌ها و ویژگی‌های مختلفی دارند. برخی از بچه‌ها ممکن است خجالتی باشند و نتوانند به‌راحتی تعامل برقرار کنند. برخی دیگر ممکن است به دلیل درون‌گرایی تمایلی به ایجاد ارتباطات با افراد زیادی نداشته باشند. در مقابل معمولا کودکان برون‌گرا در ایجاد تعاملات و دوستی‌ها موفق‌تر هستند.
تنش‌های خانوادگی
مسائل خانوادگی مانند طلاق یا درگیری‌های والدین می‌تواند امنیت عاطفی و روانی کودک را به خطر بیندازد و او را برای ارتباط با دیگران با مشکل مواجه کند. در برخی از خانواده‌ها به دلیل وجود تنش‌ها و مشکلات بسیار، ممکن است به کودک بی‌توجهی شود و به همین دلیل روی توانایی او برای تعامل و ارتباط با همسالان تاثیر بگذارد.
تجربه خشونت و قلدری
بسیاری از کودکان در مهد کودک یا مدرسه مورد قلدری همسالان قرار می‌گیرد. این تجربه می‌تواند تاثیر عمیقی روی عواطف کودک بگذارد و باعث شود که او اعتماد خود را نسبت به دوستان و همسالان از دست بدهد. تجربه خشونت یا قلدری می‌تواند منجر به انزوا و ترس کودک شود و از طرفی به عزت نفس کودک و تمایل او برای ایجاد ارتباطات اجتماعی آسیب بزند.
اختلالات رشدی
برخی از کودکان به اختلالاتی مبتلا می‌شوند که می‌تواند در مشکل ارتباط با همسالان در کودک نقش مهمی داشته باشد. مواردی مانند اختلال اوتیسم باعث می‌شود که کودک در برقراری و حفظ ارتباطات با مشکل مواجه شود. همچنین اختلال بیش فعالی و نقص توجه نیز باعث می‌شود که کودک در درک هنجارهای اجتماعی چالش داشته باشد. این اختلالات می‌تواند زمینه‌ساز سوء تفاهم و تعارض با همسالان شود.
تفاوت‌های فرهنگی و زبانی
در برخی از جوامع و شهرها، کودکانی با زمینه‌های فرهنگی یا زبانی مختلف ممکن است از طرف همسالان خود طرد شوند. همچنین کودک ممکن است نتواند به‌راحتی با دیگران ارتباط برقرار کند. این زمینه باعث ایجاد مشکل ارتباط با همسالان در کودکان می‌شود.
چالش‌های عاطفی
از دیگر مواردی که باعث ایجاد مشکل ارتباط کودک با همسالان می‌شود می‌توان به مسائل عاطفی مانند اضطراب یا افسردگی در کودکان اشاره کرد. این مشکلات می‌تواند فرایند اجتماعی‌شدن را برای کودک دشوارتر کند. همچنین این کودکان ممکن است از همسالان خود کناره‌گیری کنند و انزوا را ترجیح دهند.
این مطلب را حتما بخوانید: آموزش مهارت دوست یابی به کودکان
انواع مشکلات ارتباط کودک با همسالان
در این بخش می‌خواهیم انواع مشکلات ارتباط با همسالان در کودکان را مرور کنیم. درک این مشکلات به والدین کمک می‌کند تا بتوانند آن‌ها را جدی‌تر بگیرند و برای بهبود کودک سریع‌تر اقدام کنند.
- طرد اجتماعی: همسالان کودک او را نادیده می‌گیرند یا او را از جمع خود کنار می‌گذارند. این مشکل می‌تواند منجر به احساس تنهایی و کاهش اعتماد به نفس شود.
- قلدری: برخی از کودکان نسبت به همسالان خود رفتارهای پرخاشگرانه دارند و ممکن است به دیگران آسیب برسانند. آن‌ها می‌توانند باعث ایجاد ناراحتی، اضطراب و ترس در همسالان خود شوند.
- ایجاد تعارض: کودکان ممکن است با دوستان و همسالان خود دچار تعارض شوند که به اختلاف، درگیری یا مشاجره منجر شود. این مشکل می‌تواند استرس و غم و اندوه کودک را افزایش دهد.
- فشار همسالان: برخی از کودکان برای انجام رفتار خاص یا انطباق با نگرشی خاص تحت تاثیر فشار همسالان قرار می‌گیرند که می‌تواند منجر به انجام رفتارهای پرخطر شود.
راه های بهبود ارتباط کودک با همسالان برای والدین
تا به اینجا با انواع مشکلات ارتباط کودکان با همسالان و دلایل آن‌ها آشنا شدید. حالا می‌خواهیم راهکارهایی برای والدین بیان کنیم تا بتوانند به فرزند خود کمک کنند تا ارتباطات سالم‌تر و پایدارتری با دیگران برقرار کند و از همسالان خود دوری نکند.
ارتباطات باز را تشویق کنید
محیطی ایجاد کنید تا کودک بتواند درباره احساسات و تجربه‌های خود با شما به‌راحتی صحبت کند. از او درباره ترس‌ها و نگرانی‌هایش بپرسید و بخواهید که درباره دغدغه‌هایش در ارتباط با همسالان با شما صحبت کند.
مهارت‌های اجتماعی را آموزش دهید
یکی از مهم‌ترین وظایف والدین این است که مهارت‌های اجتماعی را در کودک تقویت کنند. شما می‌توانید این کار را از سنین پایین با کمک کتاب‌ها، بازی‌ها و شعرها انجام دهید. همچنین می‌توانید با کمک بازی‌کردن نقش‌ها همدلی، حل تعارض، همکاری و کار گروهی را تمرین کنید.
برای اطلاعات بیشتر در این باره، راه های بهبود مهارت های اجتماعی در کودکان را بخوانید.
برای کودک الگوی خوبی باشید
نحوه برقراری تعامل مثبت و سازنده را در رفتارها و روابط خود نشان دهید. به کودک کمک کنید تا رفتارهای شما با دیگران را ببیند و درک کند. کودکان از سنین پایین از والدین الگو‌برداری می‌کنند.
بازی‌های گروهی را تشویق کنید
محیطی امن و با نظارت خودتان و سایر والدین تدارک ببینید تا بچه‌ها بتوانند زمانی را به بازی‌کردن بپردازند. به فرزندتان کمک کنید تا با دیگران ارتباط برقرار کند. او را تشویق کنید تا بتواند دوستی‌ها را در حین بازی ایجاد کند.
فعالیت‌های مورد علاقه کودک را تشویق کنید
به کودک کمک کنید تا فعالیت‌های مورد علاقه خود را تا جای ممکن در گروه‌ها پیگیری کند. رفتن بهکلاس‌های ورزشی و نقاشی، کلاس زبان، باشگاه یا کلاس موسیقی از جمله مواردی است که به کودک کمک می‌کند افرادی را با علایق شبیه به خود پیدا کند.
اعتماد به نفس کودک را تقویت کنید
به فرزند خود کمک کنید تا خود را ارزشمند بداند و نقاط قوت خود را کشف کند. به او کمک کنید تا توانایی‌های خود را بهبود دهد و بپذیرد که همه انسان‌ها ضعف‌هایی دارند. افزایش اعتماد به نفس کودک نقش مهمی در ایجاد ارتباط موثر با همسالان دارد.
از روانشناس کودک کمک بگیرید
همان‌طور که اشاره کردیم، برخی از بچه‌ها به دلیل مشکلاتی مانند اضطراب اجتماعی در کودکان، افسردگی یا اختلالاتی مانند بیش‌فعالی و اوتیسم ممکن است نتوانند در ایجاد ارتباط با همسالان موفق باشند. در این مواقع والدین باید از بهترین روانشناس کودک در تهران یا شهر خود کمک بگیرند تا به طور حرفه‌ای کودک را ارزیابی کرده و برنامه مشاوره و درمان را برای او طراحی کنند.
سخن پایانی
ارتباط با دیگران به خصوص همسالان یکی از مهم‌ترین مهارت‌های اجتماعی است که تاثیر زیادی روی سلامتی روان، عواطف و عملکرد روزمره دارد. ارتباط درست با همسالان به بهبود اعتماد به نفس کمک می‌کند و باعث می‌شود که کودک مهارت‌های اجتماعی خود را به‌خوبی توسعه دهد. مشکل ارتباط با همسالان در کودکان در موارد بسیاری مشاهده می‌شود که بسیاری ازآن‌ها ره‌راحتی قابل درمان و بهبود هستند. کلینیک دکتر ساداتی در کنار شما است تا بتوانید مهارت‌های مختلف کودک خود را بهبود دهید و کیفیت زندگی او را بالاتر ببرید.
دیدگاهتان را بنویسید