علت بهانه گیری کودک و راه برخورد با آن
کودکان در مراحل مختلف رشد خود با چالش‌های بسیاری مواجه می‌شوند که می‌تواند آن‌ها را بهانه گیر کرده و باعث بروز رفتارهای ناخوشایند شود. بهانه‌گیری کودکان یکی از رایج‌ترین و شایع‌ترین چالش‌های والدین است و بسیاری از پدر و مادرها نمی‌توانند علت اصلی بهانه‌گیری را پیدا کنند. بهانه گیری کودکان می‌توان به دلایل مختلفی اتفای بیفتد که درک این علت‌ها می‌تواند به یافتن راه حل و برطرف کردن بهانه‌ها بسیار کمک کند. در این مطلب به بررسی علت بهانه گیری کودک می‌پردازیم و راهکارهایی برای برخورد با کودک بهانه گیر را در سنین مختلف ارائه می‌دهیم. اگر به دنبال آرامش بیشتر و ساختن فضایی شاد و بدون تنش برای کودک هستید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
علت بهانه گیری کودکان
از نظر روانشناس کودک بهانه‌گیری کودکان یکی از رفتارهای رایج در مراحل مختلف رشد است که دلایل متفاوتی دارد. این رفتارها در بسیاری از موارد با سن کودک ارتباط مستقیمی دارند، زیرا کودک در هر مرحله از رشد خود با چالش‌ها و نیازهای خاصی روبه‌رو است. آشنایی با این علت‌ها به والدین کمک می‌کند تا راهکارهای مفیدتر و بهتر را برای کاهش بهانه گیری کودک پیدا کنند.
بهانه گیری کودک یک ساله
از نوزادی تا یک‌سالگی، بهانه گیری بچه ها بیشتر به دلیل نیازهای فیزیکی و احساس ناراحتی آن‌ها است. نوزادان هنوز توانایی بیان کلامی نیازهای خود را ندارند، بنابراین از طریق گریه و بهانه‌گیری برای برقراری ارتباط تلاش می‌کنند.
- گرسنگی نوزاد: نوزادان نیاز به تغذیه مکرر دارند و تاخیر در آن می‌تواند منجر به بهانه گیری شود.
- خستگی کودک: خواب ناکافی یا نامنظم می‌تواند بی‌قراری نوزاد را افزایش دهد.
- دل درد نوزاد: مشکلات گوارشی مانند نفخ و کولیک در این سن بسیار رایج است و ممکن است کودک را بهانه‌گیر کند.
- تعویض پوشک: پوشک خیس و کثیف می‌تواند باعث ناراحتی نوزاد شود.
- نیاز به تماس فیزیکی: نوزادان به آغوش و نوازش والدین نیاز اساسی دارند و احساس امنیت می‌کنند.
علت بهانه گیری کودک یک تا ۳ ساله
در این سن کودک شروع به کشف دنیای اطراف خود می‌کند و به استقلال بیشتری نیاز دارد. با این حال هنوز توانایی کلامی و عاطفی او کامل نشده و او نمی‌تواند به‌راحتی احساسات و افکار خود را بیان کند. به همین دلیل به بهانه گیری روی می‌آورد.
- نیاز به استقلال: در بسیاری از بچه‌ها بهانه گیری کودک ۲ ساله به دلیل آن است که او می‌خواهد کارهایش را خودش انجام دهد. بنابراین اگر موفق نشود، احساس ناامیدی کرده و شروع به بهانه‌گیری می‌کند.
- عدم توانایی در بیان احساسات: بهانه گیری کودک سه ساله به این علت است که او هنوز نمی‌تواند احساسات خود را بروز دهد و بهانه گیری می‌کند.
- تغییر روتین و برنامه: بهانه‌گیری کودکان یک تا ۳ ساله معمولا به دلیل این است که آن‌ها به برنامه‌های روزمره خود عادت می‌کنند و تغییراتی مانند مسافرت، مهمانی یا تغییر ساعت خواب می‌تواند باعث ناراحتی آن‌ها شود.
- نیاز به توجه: در برخی از بچه‌ها، بهانه گیری کودک ۳ ساله به دلیل نیاز به توجه والدین انجام می‌شود.
این مطلب هم برای شما مفید است: با عصبانیت کودکان چه کنیم؟
بهانه گیری کودک ۳ تا ۵ ساله
در این مرحله کودک به‌تدریج مهارت‌های کلامی و اجتماعی خود را توسعه می‌دهد، اما هنوز در مدیریت احساسات و کنترل رفتارهای تکانشی ضعیف است.
- مشکلات عاطفی: بهانه گیری کودک ۴ ساله ممکن است به دلیل ترس، اضطراب یا احساس ناامنی اتفاق بیفتد، زیرا کودک نمی‌تواند احساسات خود را به‌درستی بیان کند.
- رقابت خواهر و برادر: یکی از دلایل بهانه گیری کودک ۵ ساله می‌تواند رقابت خواهر و برادر باشد. ورود فرزند جدید به خانه می‌تواند به بهانه گیری بچه ها دامن بزند.
- نیاز به استقلال بیشتر: بهانه‌گیری کودک سه ساله تا ۵ ساله می‌تواند به دلیل نیاز به استقلال باشد و وقتی با مانع مواجه می‌شود، بهانه گیری می‌کند.
بهانه گیری کودک ۶ ساله تا ۱۲ ساله
کودکان در سن دبستان توانایی بیشتری برای بیان احساسات و کنترل رفتارهای خود دارند، اما همچنان به دلایل مختلف می‌توانند بهانه‌گیری کنند.
- فشارهای تحصیلی: انتظارات بالای والدین و معلمان و ایجاد استرس و اضطراب می‌تواند باعث بهانه‌گیری کودک ۶ ساله یا کودکان بزرگ‌تر شود.
- مشکلات با همسالان: قلدری یا طرد شدن، تعارض با هم‌کلاسی‌ها از جمله مواردی است که به بهانه گیری بچه‌های ۶ تا ۱۲ سال دامن می‌زند.
- تغییرات شدید: طلاق والدین، مهاجرت و نقل مکان، تغییرات قابل توجه در خانواده نیز می‌تواند احساس امنیت و آرامش کودک را به خطر بیندازد و باعث بهانه گیری در کودکان شود.
- نیاز به توجه بیشتر: بسیاری از بچه‌ها برای جلب توجه والدین مدام بهانه‌گیری می‌کنند.
- خستگی یا تغذیه نامناسب: از دیگر دلایل بهانه گیری کودک دبستانی می‌توان به شلوغی برنامه‌ها، استراحت ناکافی و تغذیه نامناسب اشاره کرد.
بهانه گیری در دوره نوجوانی
در این دوره کودک با تغییرات جسمی و هورمونی و نیز چالش‌های هویتی روبه‌رو می‌شود و به همین دلیل ممکن است بهانه گیری کند.
- تغییرات هورمونی: نوسانات هورمونی می‌تواند باعث تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی بچه‌ها شود.
- مشکلات هویتی: نوجوانان در تلاش برای یافتن هویت خود هستند که می‌تواند منجر به تعارض با والدین و بهانه گیری نوجوان ۱۲ ساله به بالا شود.
- فشارهای اجتماعی: بسیاری از بچه‌ها به دلیل فشار برای پذیرفته‌شدن در گروه‌های همسالان و دوستان اضطراب را تجربه کرده و به همین دلیل بهانه گیری می‌کنند.
- نیاز به استقلال: بهانه گیری نوجوان به دلیل نیاز به استقلال هم اتفاق می‌افتد و مخالفت والدین می‌تواند آن‌ها را بهانه‌گیر کند.
اگر کودک همیشه خشمگین است، حتما راه های کنترل خشم در کودکان را بخوانید.
راه های برخورد با کودک بهانه گیر
برخورد با بهانه گیری بچه‌ها نیازمند صبر، درک بیشتر و استفاده از راهکارهای متناسب با سن کودک است. در این بخش راهکار برخورد با بهانه گیری بچه‌ها را مرور می‌کنیم.
راه حل بهانه گیری نوزاد تا یک سال
- نیازهای فیزیکی کودک را بررسی کنید. مطمئن شوید که کودک خسته و گرسنه نباشد یا نیاز به تعویض پوشک نداشته باشد.
- کودک را در آغوش بگیرید و به او محبت کنید. نوازش و محبت می‌تواند به او آرامش بیشتری ببخشد.
- محیط اطراف نوزاد را آرام کنید. نورها و صداها را کاهش دهید تا کودک آرامش خود را بازیابد.
- می‌توانید از پستانک برای ایجاد آرامش بیشتر در کودک استفاده کنید.
- برای کاهش بهانه‌گیری کودک یک ساله حتما روتین خواب او را رعایت کنید.
کاهش بهانه گیری کودک یک تا سه ساله
- آرامش خودتان را حفظ کنید و هنگام بهانه‌گیری، با صدای آرام با کودک صحبت کنید.
- اگر کودک بدون دلیل بهانه‌گیری می‌کند، سعی کنید حواس او را با چیز دیگری پرت کنید.
- به کودک حق انتخاب بدهید و اجازه دهید بین گزینه‌های مشخص مورد دلخواه خود را انتخاب کند.
- قوانین را ساده، واضح و قابل فهم متناسب با درک کودک به او توضیح دهید.
- اگر کودک کاری را بدون بهانه‌گیری انجام می‌دهد او را تشویق کنید تا رفتار مثبت او تقویت شود.
این مطلب را هم بخوانید: نحوه برخورد با کودک پرخاشگر
راه های برخورد با بهانه گیری کودک سه تا ۵ ساله
- به طور فعال به حرف‌های کودک گوش دهید و احساسات او را تایید کنید.
- به او کمک کنید تا افکار، خواسته‌ها و احساسات خود را بیان کند.
- قوانین را به طور واضح توضیح دهید و در اجرای آن‌ها باثبات باشید.
- یک روتین منظم برای کودک ایجاد کنید. این کار به کاهش اضطراب و بهانه گیری کودک ۴ ساله و ۵ ساله بسیار کمک می‌کند.
کاهش بهانه گیری کودک ۶ ساله تا ۱۲ ساله
- با کودک گفت‌وگوی صمیمانه و بدون قضاوت داشته باشید و از او بخواهید علت بهانه گیری و ناراحتی خود را پیدا کند.
- به او یاد دهید که مشکلات خود را به شیوه سازنده و بدون نیاز به بهانه گیری حل کند. برای کاهش بهانه گیری کودک ۷ ساله و بالاتر به آن‌ها کمک کنید تا مسئولیت‌پذیری را تمرین کنند. این کار احساس ارزشمندی را در آن‌ها افزایش می‌دهد.
- برای مدیریت بهانه گیری کودک 6 ساله و بالاتر، انتظارات خود را با توانایی‌های او هماهنگ کنید و فشار بیش‌ازحد به کودک وارد نکنید.
- زمان باکیفیتی را با فرزند خود بگذرانید و به او توجه و محبت نشان دهید.
- اگر می‌بینید راهکارها موثر نیست و نمی‌دانید چه کارهایی انجام دهید، حتما از بهترین روانشناس کودک در تهران یا شهر خود کمک بگیرید.
کاهش بهانه گیری نوجوانان
- به نوجوان اجازه دهید تا در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت داشته باشد و استقلال خود را توسعه دهد.
- فضایی امن و به دور از قضاوت ایجاد کنید تا نوجوان درباره احساسات، ترس‌ها و افکار خود صحبت کند.
- قوانین خانه را با مشارکت فرزندتان تعیین کنید تا راحت‌تر آن‌ها را رعایت کند.
- محبت خود را به او ابراز کنید و به او بگویید در هر شرایطی در کنار او هستید.
سخن پایانی
بهانه گیری کودک می‌تواند چالش‌های زیادی را برای والدین به همراه داشته باشد. بنابراین بهتر است که والدین ابتدا نیازها و خواسته‌های کودک را درک کنند و متناسب با آن با بچه‌ها رفتار کنند. این کار باعث می‌شود که کودک دلایل کمتری برای بهانه گیری داشته باشد. سعی کنید هنگام بهانه گیری آرامش خود را حفظ کنید و به خواسته او تن ندهید، زیرا کودک می‌آموزد که با بهانه گیری می‌تواند به خواسته‌های خود برسد. به‌جای آن از تقویت مثبت و گفت‌وگوی سازنده استفاده کنید. درک علت بهانه گیری کودکان به شما کمک می‌کند تا راهکارهای مناسب با سن و موقعیت فرزند خود را پیدا کنید. کلینیک دکتر ساداتی در کنار شما است تا بتوانید با کمک متخصصان روانشناسی کودک، کیفیت زندگی فرزند خود را افزایش دهید و رابطه‌ای با کیفیت با کودک خود داشته باشید.
دیدگاهتان را بنویسید