دلایل و راه های درمان تیک عصبی در کودکان

در فرایند رشد کودک ممکن است مشکلات و چالش‌هایی پیش آید که والدین را نگران کند. تیک‌ها از جمله این چالش‌ها هستند که در بسیاری از کودکان مشاهده می‌شود. بسیاری از تیک های عصبی در کودکان به خودی خود  برطرف می‌شود، اما باید بدانید که تیک عصبی در کودکان ممکن است دلیل زمینه‌ای داشته باشد که بهتر است به آن توجه شود. همچنین در برخی موارد شدت بالای تیک‌ها می‌تواند نگران‌کننده باشد. در این مطلب درباره تیک های عصبی در کودکان، علت‌ها و انواع آن‌ها صحبت می‌کنیم و راه های درمان تیک عصبی در کودکان را ارائه می‌دهیم. برای آشنایی بیشتر با این چالش و راهکارهای بهبود کودک با ما همراه باشید.

تیک عصبی در کودکان چیست؟

در قدم اول بهتر است درک واضحی از تیک‌های عصبی داشته باشید. از نظر بهترین روانشناس کودک به طور کلی تیک عصبی در کودکان به شکل حرکت‌ها یا صداهای ناگهانی و تکراری خود را نشان می‌دهند. نکته مهم این است که در بسیاری از موارد این تیک‌ها غیرارادی هستند و کودک کنترل زیادی روی آن‌ها ندارد. بسیاری از تیک‌ها به خودی خود برطرف می‌شوند و نیاز به مصرف دارو یا درمان خاصی ندارند، اما تیک‌ها می‌توانند اعتماد به نفس کودک را کاهش دهند و در ارتباطات اجتماعی برای او مشکل‌ساز شوند. 

انواع تیک عصبی در کودک

تیک ها در کودکان به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهند که می‌تواند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد. بنابراین شناخت انواع تیک‌ها و علائم آن‌ها می‌تواند به درک بهتر والدین از این مشکل و به بهبود سریع‌تر کودک کمک کند.

تیک موتور در کودکان

این نوع تیک با حرکات غیرارادی خود را نشان می‌دهد و می‌تواند در دسته‌های مختلفی قرار بگیرد.

۱. تیک های موتوری ساده: این نوع تیک‌ها شامل حرکات سریع و مختصر هستند و زمان کمی دارند. مانند:

• چشمک زدن
• تکان دادن سر
• چروک کردن بینی
• بالا انداختن شانه

۲. تیک های موتوری پیچیده: این نوع تیک شامل حرکت‌های طولانی‌تر می‌شود و هدفمندتر است. مانند:

• لمس اشیا یا افراد
• پریدن
• چرخیدن

تیک های آوازی در کودک

این نوع تیک شامل صداهایی است که کودک آن‌ها را تولید می‌کند. 

۱. تیک های صوتی ساده: دارای صداهای کوتاه و ناگهانی هستند.

• صاف کردن گلو
• خر خر کردن
• بو کشیدن

۲. تیک های صوتی پیچیده: این نوع تیک صداهای طولانی‌تری تولید می‌کند. مانند:

• اکولالیا یا تکرار عبارت‌ها و کلمات
• کوپرولالیا که در آن کودک به طور غیرارادی فحاشی یا صحبت‌های نامناسب می‌کند.

این مطلب را هم بخوانید: نشانه های اختلالات روانی در کودکان

ویژگی‌های تیک عصبی در کودکان

• تیک ها در کودکان معمولا در سنین ۵ تا ۱۰ سالگی بیشتر به چشم می‌خورد، البته در صورت شدت زیاد، تیک‌ها می‌توانند تا سنین بالاتر هم ادامه پیدا کنند.

• تیک عصبی در کودکان غیر ارادی است و کودک معمولا به طور آگاهانه کنترلی روی آن‌ها ندارد.
• تیک‌ها از نظر فراوانی و شدت بسیار متفاوت هستند. همچنین کودک ممکن است روزهایی بیشتر تیک خود را بروز دهد و روزهایی تیک‌هایش کم‌رنگ‌تر باشند.
• بسیاری از تیک های عصبی با محرک‌ها تشدید می‌شوند. استرس، هیجان، خستگی و اضطراب می‌تواند تیک عصبی در کودکان را تشدید کند. همچنین برخی از شرایط یا محیط‌های خاص می‌تواند منجر به افزایش تیک عصبی شود. 
• برخی از تیک‌های عصبی ممکن است گذرا باشند و کمتر از یک سال طول بکشند. برخی دیگر ممکن است مزمن باشند و به بیش از یک سال برسند. نکته مهم این است که تیک‌های مزمن در طول زمان ممکن است تغییر پیدا کنند و تیک‌های جدیدی در کودک ایجاد شود. 
• برخی از کودکان مبتلا به تیک عصبی ممکن است با چالش‌های دیگری مانند وسواس، اختلال یادگیری یا بیش‌فعالی هم روبه‌رو باشند.
• تیک‌های عصبی می‌توانند کودک را با چالش‌های اجتماعی روبه‌رو کنند. تیک‌ها ممکن است اضطراب کودک را افزایش داده و به انزوا، ترس کودک از جمع یا مورد قلدری قرار گرفتن بیانجامد. 

دلایل تیک عصبی در کودکان

تیک عصبی در کودکان می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی روی دهد. بسیاری از روانشناسان بر این باور هستند که ترکیبی از عوامل مختلف در بروز تیک‌ها موثر هستند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم. 

• بسیاری از محققان عقیده دارند که تیک‌ها می‌تواند به صورت ارثی ایجاد شوند. کودکانی که در سابقه خانوادگی آن‌ها تیک عصبی دیده شده، بیشتر احتمال دارد که خودشان هم تیک را تجربه کنند. 
• تیک‌ها با ناهنجاری‌هایی که در نواحی مختلف مغز ایجاد می‌شوند ارتباط دارند. در برخی از افراد، انتقال‌دهنده‌های عصبی نیز ممکن است در ایجاد تیک های عصبی نقش داشته باشند. 
• عوامل محیطی مانند سطوح بالای اضطراب و استرس نیز می‌تواند به میزان زیادی در ایجاد یا شدت یافتن تیک‌ها موثر باشد. 
• برخی از مطالعات نشان می‌دهد که بیماری‌هایی مانند برخی از عفونت‌ها یا بیماری‌های خودایمنی نیز در ایجاد تیک های عصبی در کودکان موثر هستند. 
• مشکلاتی مانند هیجانات شدید، فشارهای عاطفی یا اختلال‌هایی مانند ADHD نیز بر ایجاد تیک‌ها تاثیر دارند. همچنین برخی از کودکان به دلیل حساسیت‌های شدید حسی ممکن است تیک عصبی بگیرند. 

راه های درمان تیک عصبی در کودکان

در بخش‌های قبل گفتیم که بسیاری از تیک‌ها مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند و بعد از مدتی رفع می‌شوند. اما ممکن است دلیل خاصی وجود داشته باشد که کودک به تیک عصبی مبتلا شده است. بنابراین بهتر است اگر تیک عصبی را در کودک مشاهده کرده‌اید، بی‌تفاوت نباشید و برای بهبود و درمان آن اقدام کنید. درمان زودهنگام تیک در کودکان از شدت‌یافتن و پیشرفته‌شدن آن جلوگیری می‌کند.

درمان تیک عصبی در کودکان با رفتار درمانی 

• آموزش تغییر عادت: این روش درمانی برای بهبود تیک بسیار پرکاربرد است. در این روش به کودک کمک می‌شود که از تیک‌های خود آگاهی پیدا کند، میل به تیک را تشخیص دهد و آن را با یک رفتار دیگر جایگزین کند تا به مرور میل به تیک از بین برود. 
• درمان شناختی رفتاری: در این روش به کودک کمک می‌شود که اضطراب، استرس و افکار آسیب‌زای خود را کنترل کند تا تیک عصبی او کاهش یابد. همچنین این روش درمانی به کودک کمک می‌کند تا الگوهای افکار منفی را تغییر داده و راهبردهایی برای مقابله با آن‌ها پیدا کند. 

دارو درمانی برای درمان تیک عصبی در کودک

بسیاری از کودکان مبتلا به تیک عصبی به دارو نیازی ندارند، اما در حالت شدید و مزمن، داروها می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند. اگر کودک در زندگی روزمره خود دچار مشکل شود، معمولا دارو درمانی برای کودکان تجویز می‌شود. داروهایی که با کمک روانپزشک تجویز می‌شوند، به کاهش علائم تیک‌ها کمک می‌کنند. 

این مطلب را از دست ندهید: انواع اختلال در کودکان

تیک عصبی کودک و نکاتی برای والدین

باید گفت که والدین نقش مهمی در بهبود تیک عصبی کودک دارند که می‌توانند در کنار روش‌های درمانی تجویز‌شده از راهکارهای مفیدی استفاده کنند. 

• اطلاعات خود را درباره ماهیت تیک‌ها، انواع و دلایل آن‌ها افزایش دهید. با ارتقای دانش خود می‌توانید بهتر وضعیت را مدیریت کنید. 
• خانه را به فضایی امن برای کودک تبدیل کنید تا او در خانه احساس امنیت، آرامش و حمایت داشته باشد و تنش‌های ذهنی خود را کاهش دهد. 
• صبور باشید و بدانید که فرایند بهبود و درمان تیک در کودک ممکن است زمان‌بر باشد. یادتان باشد که با کودک صبر و همدلی داشته باشید تا او احساس تنهایی نکند.
• هرگز کودک را به‌خاطر تیک‌هایش مسخره یا سرزنش نکنید. فراموش نکنید که تیک‌ها غیرارادی هستند و فرزندتان کنترلی روی آن‌ها ندارد. 
• به کودک کمک کنید تا تکنیک‌های بازیابی آرامش و کاهش استرس را تمرین کند. او را به داشتن سبک زندگی سالم، ورزش منظم، یوگا و تمرین‌های آرامش‌بخش تشویق کنید. 
• تیک‌های کودک را رصد کنید. بهتر است زمانی که تیک‌ها شدت می‌یابند یا بهتر می‌شوند را در خاطر داشته باشید و آن‌ها را با متخصص در میان بگذارید. همچنین با این کار می‌توانید محرک‌ها را شناسایی کرده و آن‌ها را کاهش دهید. 
• برای اینکه بتوانید کودک را در مسیر بهبود نگه دارید، بهتر است از بهترین روانشناس کودک در تهران یا شهر خود کمک بگیرید. درمانگران حرفه‌ای مسیر درمانی مناسب را برای کودک شما طراحی می‌کنند.

سخن پایانی

تیک‌ها حرکت‌هایی غیر ارادی هستند که در برخی از کودکان مشاهده می‌شوند و ممکن است به مرور زمان رفع شوند. اما بهتر است والدین دلایل ریشه‌ای تیک های عصبی کودک را پیدا کرده و مشکل اصلی را برطرف کنند. همچنین در صورتی که تیک‌ها شدت پیدا کرده یا بیشتر شدند، بهتر است از روانشناس کودک کمک بگیرند. در این مطلب سعی کردیم درباره تیک عصبی در کودکان، علائم و راه‌های درمان آن صحبت کنیم. کلینیک دکتر ساداتی با بهره‌گیری از متخصصین مجرب در کنار شما است تا بتوانید مشکلات روانی و عصبی کودکان خود را برطرف کنید.

سوالات متداول