درمان بیش فعالی بدون دارو

یکی از اختلالاتی که بسیاری از کودکان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، ADHD است که با شرایطی مثل کم‌توجهی و بیش‌فعالی خود را نشان می‌دهد. دارو درمانی برای این اختلال یک روش کارآمد و موثر است و می‌تواند تاثیرات بسیار خوبی روی کودکان مبتلا به بیش‌فعالی بگذارد. با این حال خبر خوب این است که این اختلال تا حد زیادی با راهکارهای غیردارویی هم بهبود پیدا می‌کند. مهم این است که این استراتژی‌ها و درمان‌ها متناسب با نیازهای کودک انتخاب شوند و به او در بهبود علائم کمک کنند. به همین دلیل حتما باید این درمان بیش فعالی بدون دارو زیر نظر روانشناس کودکم انجام شود. در این مطلب می‌خواهیم درباره روش های درمان بیش فعالی بدون دارو صحبت کنیم و راهکارهای بهبود این اختلال را توضیح دهیم. برای آشنایی بیشتر با این راهکارها با ما همراه باشید.

آشنایی با اختلال ADHD

حتما تابه‌حال اسم اختلال بیش‌فعالی را شنیده‌اید. باید گفت که از نظر روانشناس کودکان اختلال ADHD یک بیماری عصبی و رشدی است که الگوهای مداوم بی‌توجهی، تکانشگری یا بیش‌فعالی را نشان می‌دهد. این علائم که معمولا در کودکی خود را نشان می‌دهند می‌توانند عملکرد روزمره فرد را تحت تاثیر قرار دهند. به طور کلی ویژگی‌ها و علائم بیش فعالی و اختلال ADHD در سه دسته قرار می‌گیرند:

• بی‌توجهی: مشکل در حفظ توجه روی وظایف یا فعالیت‌ها، اشتباهات و دبی‌دقتی مکرر، مشکل در سازمان‌دهی وظایف یا مدیریت زمان، حواس‌پرتی مکرر با محرک‌های خارجی، فراموشی یا گم‌کردن وسایل.
• بیش‌فعالی: بی‌قراری بیش‌ازحد، وول خوردن و عدم توانایی آرام نشستن، دویدن زیاد یا بالا رفتن از چیزی در موقعیت‌های نامناسب، مشکل در انجام فعالیت‌های آرام
• تکانشگری: عمل بدون فکر مثل قطع کردن حرف دیگران، تصمیم‌گیری‌هالی عجولانه، مشکل در انتظار نوبت، پاسخ‌های ناگهانی به دیگران.

برای آشنایی بیشتر با این اختلال، حتما بیش فعالی چیست را بخوانید.

راه های درمان بیش فعالی بدون دارو

در حالی که داروها راهکارهای بسیار موثری برای بیش‌فعالی هستند، اما درمان بدون داروی بیش فعالی نیز جایگزین‌های ارزشمندی به شمار می‌روند یا می‌توانند به‌عنوان روش مکمل در کنار دارو به کار روند. با کمک روش های درمان بیش فعالی در کودکان، کودک می‌تواند از مزایای آن‌ها بهره‌مند شود و با کمترین عوارض به سمت بهبود پیش برود. 

مداخلات رفتاری برای درمان بیش فعالی بدون دارو 

این روش یکی از روش‌های اساسی درمان بیش فعالی بدون دارو است که هدف آن اصلاح رفتارها، تقویت رفتارهای مثبت، آموزش مهارت‌های خودتنظیمی و کاهش رفتارهای منفی است. درمان‌های رفتاری برای بیش فعالی در شکل‌های زیر ارائه می‌شود:

• آموزش والدین: والدین با کمک آموزش‌های جامع و کامل برای آموزش رفتارهای مناسب، تقویت رفتارهای مثبت و ایجاد چارچوب و قوانین مطلوب تلاش می‌کنند. 
• رفتار درمانی کودکان: در این روش روانشناس کودک یا درمانگر متخصص مهارت‌هایی مانند خودتنظیمی، سازمان‌دهی و تعاملات اجتماعی را به کودک یاد می‌دهد و از روش‌هایی مانند درمان شناختی رفتاری استفاده می‌کند.
• آموزش در مدرسه: در این روش استراتژی‌ها و راهکارهایی در محیط‌های آموزشی ارائه می‌شود تا به کودکان مبتلا به ADHD در مسیر تحصیلی و یادگیری کمک کند. 

این مطلب هم برای شما مفید است: باورهای غلط درباره بیش فعالی

درمان نوروفیدبک برای بیش فعالی بدون دارو

یکی از درمان‌های موثر که بدون عوارض بوده و نیاز به مصرف دارو ندارد، نوروفیدبک است. در این روش حسگرهایی روی مغز قرار می‌گیرد تا امواج مغز را رصد کند. مغز افراد در حین جلسه درمان یاد می‌گیرد که با کمک بازخوردهای دریافتی، عملکرد خود را تنظیم کند و امواج را به الگوی متعادل برساند. درمان بیش فعالی با نوروفیدبک به میزان زیادی به بهبود و کاهش علائم آن کمک می‌کند و از طرفی نیاز به مصرف دارو یا انجام کارهای تهاجمی ندارد.

این روش می‌تواند به عنوان یک استراتژی مکمل در کنار روش‌های دیگری مانند رفتار درمانی یا درمان دارویی مورد استفاده قرار بگیرد. نکته مهم این است که برای درمان بیش فعالی با نوروفیدبک حتما به بهترین مرکز نوروفیدبک تهران یا شهر خود مراجعه کنید. 

بهبود سبک زندگی کودک بیش فعال بدون دارو

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های درمان بیش فعالی بدون دارو، تغییرات سبک زندگی است که می‌تواند تاثیر چشمگیری روی کاهش علائم داشته باشد. 

• فعالیت بدنی: ورزش منظم و بازی‌های فیزیکی برای تخلیه انرژی، بهبود تمرکز و تنظیم خلق و خو بسیار موثر است. همچنین ورزش‌های تیمی به انجام فعالیت‌های ساختاریافته، تمرین نظم و ارتباطات اجتماعی کمک می‌کند.
• بهبود تغذیه و رژیم غذایی: بهبود عادت‌های غذایی در کودکان برای عملکرد و سلامت مغز بسیار اهمیت دارد. بنابراین استفاده از رژیم غذایی متعادل با پروتئین مناسب، چربی‌های سالم، غلات کامل و میوه و سبزیجات و از طرفی کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده بسیار توصیه می‌شود. 
• بهداشت خواب: ایجاد روتین منظم خواب برای اطمینان از استراحت کافی کودک بسیار ضروری است، زیرا کمبود خواب باعث تشدید علائم ADHD می‌شود و بی‌توجهی و تکانشگری را بدتر می‌کند.

این مطلب را حتما بخوانید: با کودک بیش فعال چه کنیم؟

رویکردهای روانشناختی برای درمان بیش فعالی بدون دارو

افراد مبتلا به بیش فعالی با کمک این استراتژی‌ها می‌توانند خودآگاهی، مدیریت احساسات و عواطف و نیز مدیریت استرس را تمرین کنند. 

• ذهن آگاهی و مدیتیشن: تمرین‌هایی برای افزایش آگاهی در لحظه حال و کاهش تکانشگری، ذهن آگاهی با آموزش مغز برای تمرکز، کنترل توجه و تنظیم هیجان در افراد مبتلا
• بازی درمانی: استفاده از بازی به آموزش خودتنظیمی، تمرین مهارت‌های اجتماعی، درک و ابراز احساسات بسیار کمک می‌کند و به‌ویژه برای کودکان خردسال بسیار مناسب‌تر است. از طرفی درمانگر می‌تواند بازی و نقاشی کودک را با دقت ارزیابی کرده و او را بهتر به سمت درمان هدایت کند. بنابراین بازی برای درمان بیش فعالی کودکان یک روش کاربردی در مسیر بهبود آن‌ها به شمار می‌رود.

حمایت اجتماعی 

شاید حمایت اجتماعی و تعامل مثبت با دیگران یک روش درمان بیش فعالی بدون دارو نباشد، اما می‌تواند در کنار استفاده از روش‌های دیگر، به افراد مبتلا انگیزه دهد و تاب‌آوری آن‌ها را بیشتر کند. گروه‌های اجتماعی برای کودکان و والدین به آن‌ها کمک می‌کند تا تجربه‌های خود را به اشتراک بگذارند. از طرفی به کاهش انزوا، تمرین مهارت‌های اجتماعی و کاهش علائم استرس بسیار کمک می‌کند. 

اگر مربی یا معلم هستید، حتما نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال را بخوانید.

چالش‌ها و محدودیت‌های درمان بیش فعالی بدون دارو

• مداخلات رفتاری و تغییرات سبک زندگی به زمان طولانی‌تر و تعهد بیشتری نیاز دارند تا اثربخش باشند.
• درمان بیش فعالی بدون دارو برای ADHD خفیف تا متوسط تاثیر بهتری دارد و ممکن است به‌تنهایی برای موارد شدیدتر کافی نباشد.
• ممکن است برخی از کودکان یا والدین برای حفظ ثبات در ادامه دادن رویکردهای بدون دارو مشکل داشته باشند.
• در برخی از مناطق ممکن است همه افراد به آموزش‌ها، گروه‌ها یا رویکردهای تخصصی بدون دارو مانند نوروفیدبک دسترسی نداشته باشند. 

عوارض درمان نکردن بیش فعالی

بسیاری از والدین و مربیان ممکن است به علائم و نشانه‌های بیش فعالی توجهی نداشته باشند و به همین دلیل به سراغ تشخیص آن نروند. از طرفی برخی از خانواده‌ها ممکن است درمان بیش فعالی را در اولویت قرار ندهند و تصور کنند که این مشکل با افزایش سن بهبود پیدا می‌کند. این کار می‌تواند تاثیرات مختلفی را روی کودک بگذارد و جنبه‌های مختلف زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد. 

• کاهش عملکرد تحصیلی و رشد شناختی، کاهش تمرکز و مشارکت در کلاس، افت تحصیلی و مشکل در یادگیری
• اختلال در عملکردهای اجرایی، مشکل در برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی، چالش در انجام وظایف پیچیده و مدیریت نظم
• مشکلات ارتباطی و اجتماعی، ایجاد روابط پرتنش، طرد شدن از سمت همسالان و انزوا.
• افزایش تعارض در خانواده، تحت تاثیر قرار گرفتن رابطه والدین و فرزند. 
• مشکلات سلامت روانی و عاطفی، کاهش اعتماد به نفس، احساس ناکافی‌بودن، خطر اضطراب و افسردگی در کودک.
• انجام رفتارهای ناسازگارانه، نافرمانی و سرپیچی از دستورالعمل‌ها و احتمال بروز مشکلات رفتاری در آینده.

سخن پایانی

درمان بیش فعالی بدون دارو، می‌تواند با پرداختن به رفتار کودک، توجه به سبک زندگی، آموزش اختصاصی و بهبود وضعیت عاطفی، انجام شود و نتایج چشمگیری را به دنبال داشته باشد. این استراتژی‌ها در بخش‌های مختلف به کودک کمک می‌کنند تا بتواند تمرکز و توجه خود را بهبود داده و مدیریت بهتری روی رفتارهای خود داشته باشد. البته باید بگوییم که این روش‌ها به زمان و تداوم احتیاج دارند تا اثربخش باشند. کلینیک دکتر ساداتی با بهره‌گیری از جدیدترین متد درمانی و نیز با کمک متخصصان و درمانگران حرفه‌ای خود در کنار شما است تا در صورت نیاز بتوانید بدون مصرف دارو، بیش فعالی کودک را به سمت بهبود ببرید. یادتان باشد که برای این کار صبور باشید تا به نتیجه دلخواه برسید.