با کودکی که مدرسه نمی رود چه باید کرد؟
بسیاری از بچه‌ها ممکن است مدرسه را دوست نداشته باشند، اما برخی از کودکان از رفتن به مدرسه امتناع می‌کنند و به‌معنای واقعی از آن فراری هستند. مدرسه نرفتن کودک می‌تواند برای والدین و معلمان او نگران‌کننده باشد. کودکی که مدرسه نمی رود، ممکن است به دلایل مختلفی مدرسه را دوست نداشته باشد. به همین دلیل والدین و مربیان باید دلایل اصلی مدرسه نرفتن کودک را پیدا کنند تا بتوانند بر اساس ریشه های عدم علاقه کودک به مدرسه، درمان و راهکارهای مناسب را برای او پیدا کنند. چه مشکل کودک استرس و اضطراب باشد، چه محیط مدرسه برای او ناامن و آزاردهنده باشد، بدون یافتن دلیل اصلی این رفتار، نمی‌توان راه حل درستی پیدا کرد. در این مطلب دلایل مدرسه نرفتن کودک را مرور می‌کنیم و سپس راهکارهای مناسب را برای رفتار با کودکی که مدرسه نمی رود ارائه می‌دهیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
چرا کودک مدرسه نمی رود؟
امتناع کودک از مدرسه یک بی‌حوصلگی، خستگی یا عدم علاقه ساده نیست. در بسیاری از موارد، وقتی که کودک از مدرسه رفتن دوری می‌کند، پای دلایل عمیق‌تر و مهم‌تری در میان است. روانشناس کودک تاکید می‌کند که در قدم اول باید دلایل مدرسه نرفتن کودک را پیدا کنید. بنابراین در این بخش به طور مفصل به سوال چرا کودک به مدرسه نمی رود، پاسخ می‌دهیم.
عوامل عاطفی و روانی مدرسه نرفتن کودک
پریشانی عاطفی یکی از دلایل رایج مدرسه نرفتن کودک است. او ممکن است در مدرسه احساسات طاقت‌فرسایی را تجربه کند و مدرسه را غیرقابل تحمل بداند.
اختلالات اضطرابی
- اختلال اضطراب فراگیر در کودکان: کودک ممکن است بیش‌ازحد درباره عملکرد در مدرسه، تعامل با دیگران و موارد مختلفی مانند آزمون‌ها یا رفتار با دوستان نگران باشد و دچار اضطراب فراگیر و مزمن شود.
- اضطراب اجتماعی کودکان: برخی از کودک به دلیل ترس از قضاوت، طرد شدن یا تحقیر از حضور در محیط‌های اجتماعی واهمه دارند. بنابراین رفتن به مدرسه برای کودک دشوار و طاقت‌فرسا می‌شود.
- اختلال اضطراب جدایی کودک: در کودکان خردسال، پیش‌دبستانی یا اوایل مدرسه ممکن است کودک ترس شدیدی را هنگام دور شدن از والدین تجربه کند و به این دلیل کودک به مدرسه نمی رود.
- فوبیاهای خاص: ممکن است کودک از راهروی مدرسه، رفتار معلمان، اتوبوس مدرسه یا هرچیز دیگری ترس شدیدی داشته باشد.
اگر کودک شما اضطراب دارد، حتما با روش های درمان اضطراب کودکان آشنا شوید.
مدرسه نرفتن کودک به دلیل افسردگی
افسردگی می‌تواند انگیزه، انرژی و علاقه کودک به فعالیت‌ها و رفتن به مدرسه را کاهش دهد. علائم افسردگی در کودکان مثل خلق‌وخوی پایین، خستگی، احساس ناامیدی و بی‌ارزشی می‌تواند نشانه‌هایی از افسردگی در کودکان باشد. کودک افسرده ممکن است گوشه‌گیر شود و نتواند با دیگران تعامل داشته باشد.
تجربه‌های آسیب زا در مدرسه
اگر کودک تجربه‌های تلخ و دشواری مانند قلدری، سوء استفاده، از دست دادن اعضای خانواده، تنش در خانه، تغییر محله و مدرسه را داشته باشد، ممکن است از رفتن به مدرسه اجتناب کند.
این مطلب هم برای شما مفید است: آماده کردن کودک بعد از تعطیلات برای مدرسه
عوامل اجتماعی مدرسه نرفتن کودک
- قلدری در کودکان یا طرد شدن از سوی دیگران: اگر کودک مورد قلدری، مسخره شدن یا طرد شدن قرار بگیرد، در مدرسه احساس ناامنی می‌کند و به همین دلیل دوست ندارد به مدرسه برود. برخی از بچه‌ها احساس می‌کنند که طرد شده‌اند و با جامعه سازگار نیستند و به همین دلیل از مدرسه فرار می‌کنند.
- مشکل در ایجاد دوستی: اگر کودک برای دوست‌یابی مشکل داشته باشد یا احساس انزوا کند، نمی‌تواند راحت به مدرسه برود.
- رابطه ضعیف بین معلم و کودک: برخی از کودکان ممکن است با روش رفتار یا تدریس معلم سازگار نشوند و نتوانند رابطه خوبی با معلم داشته باشند.
مدرسه نرفتن کودک به دلیل چالش‌های یادگیری و تحصیلی
- اختلال یادگیری در کودکان: کودک ممکن است به دلیل اختلالات یادگیری نتواند درس را به‌خوبی بیاموزد. بنابراین در انجام تکالیف و پیش‌رفتن با کلاس مشکل داشته باشد و این منجر به احساس ناتوانی و ناامیدی در او شود.
- کمال گرایی در کودکان: برخی از کودکان ممکن است انتظارات بالایی داشته باشند و بخواهند همیشه بهترین عملکرد را ارائه دهند. اگر کودک تحت فشار والدین باشد یا اختلال کمال‌گرایی داشته باشد، ممکن است علاقه خود به مدرسه را از دست بدهد.
- فشار تحصیلی شدید: تکالیف سنگین و زیاد، آزمون‌های مکرر و سطح بالا، محیط رقابتی مدرسه و برنامه تحصیلی فشرده می‌تواند باعث اجتناب کودک از رفتن به مدرسه شود.
عوامل محیطی و خانوادگی
- درگیری در خانواده، مشاجرات والدین، طلاق و خشونت و تاثیر تنش در خانه روی کودکان همگی باعث عدم تمرکز او روی کارهای مدرسه می‌شوند و او را از مدرسه فراری می‌دهند.
- والدین مضطرب یا کنترلگر می‌توانند باعث فراری شدن کودک از مدرسه شوند. همچنین برخی از والدین به دلیل وابستگی به کودک ممکن است اجازه دهند او در خانه بماند و نرفتن به مدرسه را ناخواسته تشویق کنند.
- در برخی از خانواده‌ها روال و روتین منظمی وجود ندارد و روی رفتارها و کارهای کودک نظارتی وجود ندارد. بنابراین ممکن است کودک به‌راحتی از رفتن به مدرسه اجتناب کند.
توصیه می‌کنیم به تاثیر دعوای والدین روی کودکان نگاهی بیندازید تا متوجه اهمیت آن شوید.
مسائل مرتبط با سلامتی
- بیماری‌های مختلف مانند دردهای مزمن، مشکلات گوارشی و سیستم ایمنی ضعیف می‌توانند علاقه کودک به مدرسه را از بین ببرند.
- در برخی از موارد مشکلات سلامتی مانند بینایی، شنوایی یا اختلالات یادگیری در کودک تشخیص داده نمی‌شود و این باعث می‌شود که کودک به مدرسه نرود و علاقه‌ای به آن نداشته باشد.
- کیفیت خواب پایین می‌تواند اضطراب، افسردگی و عدم تمرکز را تشدید کند. خستگی زیاد باعث می‌شود که کودک نتواند به‌خوبی در مدرسه حضور داشته باشد. بنابراین خواب بی‌کیفیت می‌تواندباعث مدرسه نرفتن کودک شود.
بهتر است آگاهی خود را درباره اضطراب کودکان و نوجوانان افزایش دهید تا بتوانید مدرسه نرفتن کودک را کاهش دهید.
اختلالات روانی و رفتاری کودک
- کودکان مبتلا به ADHD و اختلال بیش فعالی ممکن است در سازمان‌دهی، تمرکز یا کنترل تکانه مشکل داشته باشند که باعث اجتناب و دوری از مدرسه می‌شود.
- اختلال طیف اوتیسم به دلیل نیازهای حسی متفاوت می‌تواند باعث شود که مدرسه برای کودک طاقت‌فرسا و آزاردهنده باشد.
- اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان باعث می‌شود که کودک در برابر قوانین مدرسه، انتظارات و چارچوب‌های موجود سرپیچی کند و از انجام کارها امتناع کند.
توصیه می‌کنیم حتما با دلایل ترس کودک از مدرسه آشنا شوید و اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهید.
رفتار با کودکی که مدرسه نمی رود
تا به اینجا با دلایلی که کودک به مدرسه نمی رود آشنا شدید. در این بخش راهکارهای رفتار با کودکی که مدرسه نمی رود را مرور می‌کنیم. باید بدانید که برخورد با مدرسه نرفتن کودک نیازمند صبوری، همدلی، درک دلایل و مشورت با متخصصانی مانند روانشناس کودک و نوجوان است. در این بخش بهترین راهکارها را مرور می‌کنیم.
۱. دلایل امتناع از مدرسه را پیدا کنید
در قدم اول باید دلیل اینکه کودک به مدرسه نمی رود را پیدا کنید. یافتن دلیل مدرسه نرفتن کودک به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر راهکار مناسب را پیدا کنید. در فضایی آرام و بدون قضاوت با کودک صحبت کنید. درباره احساسات او نسبت به مدرسه، همکلاسی‌ها و معلمان بپرسید. از او بخواهید بدون ترس برای شما توضیح دهد که چه چیزی او را آزار می‌دهد. او را تحت فشار قرار ندهید و از او بخواهید بدون ترس از قضاوت احساساتش درباره مدرسه را بیان کند.
در مسیر پیدا کردن دلیل اینکه کودکی به مدرسه نمی رود، می‌توانید از مربیان و معلمان درباره وضعیت مدرسه بپرسید. همچنین برای ارزیابی‌های دقیق‌تر می‌توانید از یک روانشناس کودک آنلاین یا حضوری کمک بگیرید. بهتر است از قبل به نکات مهم انتخاب مدرسه کودک دقت داشته باشید تا احتمال بروز مشکل در مدرسه را کاهش دهید.
۲. یک رویکرد مشارکتی در پیش بگیرید
حالا که دلیل مدرسه نرفتن کودک را پیدا کردید، بهتر است به دنبال یک رویکرد مشارکتی باشید که در آن والدین، مربی و معلم، روانشناس کودک و خود کودک نقش داشته باشند. این کار به بهبود علاقه کودک به مدرسه و برطرف کردن مشکلات او بسیار کمک می‌کند. به فرزندتان بگویید که برای رفع مشکل و بهتر شدن شرایط مدرسه تمام تلاشتان را می‌کنید. این کار به او احساس امنیت و اعتماد می‌دهد و سازگار شدن با شرایط را بهبود می‌دهد.
۳. محیط خانه را حمایتگر کنید
یادتان باشد که شرایط و فضای خانه تاثیر بسیاری روی مدرسه نرفتن کودک دارد. سعی کنید محیطی آرام، ساختارمند، همدلانه و بر پایه اعتماد در خانه بسازید تا کودک بتواند احساس ارزشمندی و آرامش داشته باشد. احساسات کودک را تایید کنید و با او همدل باشید. این کار به کاهش تنش‌های ذهنی و عاطفی او بسیار کمک می‌کند. نکته مهم این است که برای بهبود آرامش کودک از ماندن او در خانه حمایت نکنید. این کار می‌تواند مدرسه نرفتن کودک را تقویت کند و بدون پیدا کردن دلیل یک مسکن موقتی باشد.
این مطلب را حتما بخوانید: چطور خانه حمایتگر داشته باشیم؟
۴. یک برنامه تدریجی برای بازگشت به مدرسه طراحی کنید
همراهی با کودک برای نرفتن به مدرسه تاثیر نامناسبی دارد، از طرفی اجبار و فشار روی کودک برای حضور در مدرسه می‌تواند نتیجه عکس داشته باشد. بنابراین بهتر است به طور تدریجی در کنار پرداختن به دلیل اینکه کودک به مدرسه نمی رود، او را برای بازگشت به مدرسه آماده کنید. از کارهای کوچک‌تر و ساده‌تر شروع کنید. برای مثال با همکاری مدرسه سعی کنید کودک را برای یک درس مورد علاقه یا زمان محدود به مدرسه بفرستید. یک فضای امن را در مدرسه شناسایی کنید تا او بتواند در صورت احساس فشار به آنجا برود و آرامش خود را بازیابی کند.
۵. برطرف کردن مسائل اساسی را فراموش نکنید
گفتیم که باید دلایل مدرسه نرفتن کودک را پیدا کنید و در این مسیر با کمک فوق تخصص روانشناس کودک این مشکلات را به‌مرور برطرف کنید. در این میان برخی از مسائل اهمیت بیشتری دارند و ممکن است آسیب شدیدتری به کودک وارد کنند. بنابراین بهتر است در اولین فرصت برای حل‌کردن آن‌ها اقدام کنید.
- برای کاهش اضطراب و پریشانی عاطفی از رویکردهای مقابله‌ای کمک بگیرید. ذهن‌آگاهی، تنفس عمیق و گفتگوی درونی مثبت را برای مدیریت اضطراب به کودک آموزش دهید.
- از روش‌های درمانی شناختی رفتاری برای اصلاح الگوهای رفتاری و فکری کودک زیر نظر درمانگر حرفه‌ای کمک بگیرید.
- با کمک یک صبحانه مورد علاقه، زودتر بیدار شدن، آماده کردن وسایل از شب قبل، یک موسیقی یا برنامه آرامش‌بخش یا نرمش صبح‌گاهی، استرس اول روز را برای کودک کاهش دهید.
- اگر کودک تحت قلدری قرار می‌گیرد، در اولین فرصت آن را به مدیر و معلم گزارش دهید و از ایمنی فرزندتان اطمینان پیدا کنید.
- مهارت‌های اجتماعی مختلف را به کودک آموزش دهید تا بتواند بهتر دوست پیدا کند، در گروه‌های مختلف عضو شود و تعاملات مثبتی داشته باشد. آموزش مهارت دوست یابی به کودک می‌تواند چالش‌های ارتباطی او را کاهش دهد.
- با کمک متخصص ارزیابی دقیقی از شرایط روانی و رفتاری کودک انجام دهید تا در صورت وجود اختلالات، بتوانید مداخله و درمان به‌موقع را شروع کنید و از پیشرفت اختلال جلوگیری کنید.
- تنش در خانه را تا جایی که می‌توانید کاهش دهید. از مشاجره با همسر خود در مقابل کودک بپرهیزید و فضای خانه را امن نگه دارید تا کودک بتواند آرامش خود را بازیابی کند.
۶. تقویت مثبت را از یاد نبرید
برای بهبود مدرسه نرفتن کودک به پیشرفت‌های فرزندتان پاداش دهید و او را برای عملکردهای مثبت تحسین کنید. اگر او برای حضور در مدرسه تلاش می‌کند، او را تشویق کنید و اعتماد‌به‌نفس او را بهبود دهید. به او بگویید که برای تلاش‌هایش به او افتخار می‌کنید و شجاعتش را تحسین می‌کنید. این کار حس ارزشمند بودن را در فرزندتان تقویت می‌کند و باعث تکرار این رفتار می‌شود. یادتان باشد که تنبیه، اجبار شدید، سرزنش و تحقیر کودک می‌تواند آسیب بیشتری به او بزند و نتیجه عکس داشته باشد.
سخن پایانی
کمک به کودکی که مدرسه نمی رود یک فرایند تدریجی است که به همدلی، صبر و پشتکار نیاز دارد. با درک دلایل مدرسه نرفتن کودک و یافتن چالش‌های پیش روی کودک می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا بر موانع غلبه کند و امتناع از رفتن به مدرسه را کاهش دهد. قدم‌های کوچک و تلاش‌های فرزندتان را تحسین کنید و موفقیت‌های او را جشن بگیرید. بهتر است در این مسیر از یک روانشناس کودک خبره کمک بگیرید. کلینیک دکتر مهسا ساداتی با کمک تیم تخصصی درمانگران خود در کنار شما است تا کیفیت زندگی فرزندتان را ارتقا دهد و به شما در مسیر فرزندپروری بهتر کمک کند. فراموش نکنید که کمک گرفتن از یک متخصص می‌تواند مسیر رفتار با کودک را به طور چشمگیری بهبود دهد.
دیدگاهتان را بنویسید