اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان چیست و چگونه درمان میشود؟
بدون شک وقتی که صاحب فرزند میشوید، باید بدانید که با یک انسان منحصربهفرد روبهرو هستید که وظیفه رشد و تربیت آن بر عهده شما است. کودکی سن مهمّی است، زیرا بسیاری از مهارتها و نیز ابعاد شخصیتی او در این سن شکل میگیرند و روی بزرگسالی نیز تاثیر میگذارند. با این حال بعضی از کودکان ممکن است از الگوهای تربیتی مورد نظر شما سرپیچی مداوم داشته باشند و رفتارهای چالشبرانگیزی از خود نشان دهند. این رفتارها در مقیاس شدیدتر میتواند روی روابط و زندگی روزمره کودک شما موثر باشد. اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان یکی از اختلالهایی است که میتواند شما و فرزندتان را با چالشهای جدی روبهرو کند. در این مطلب درباره این اختلال و نشانههایش بیشتر صحبت میکنیم.
فهرست مطالب
اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان چیست؟
در قدم اول باید بدانید که این اختلال به چه معنی است تا بتوانید در صورت ابتلای فرزندتان به این اختلال، او را بهسرعت درمان کنید. اختلالِ نافرمانیِ مقابله ای در کودک یا Oppositional Defiant Disorder که به اختصار به آن ODD هم گفته میشود، شامل الگوهای رفتاری خاصی مانند عصبانیت مداوم، تحریکپذیری شدید، مشاجره و سرکشی نسبت به والدین، سرپرستان یا مربیان است. اختلال ODD همچنین شامل کینهتوزی و انتقامجویی است.
فراموش نکنید که این رفتارها باعث ایجاد مشکلات جدّی در زندگی شخصی، فعالیتهای اجتماعی، مدرسه یا محل کار میشود. یادتان باشد که شما در بسیاری از مواقع بهتنهایی نمیتوانید اختلال نافرمانی مقابلهای را مدیریت و درمان کنید، بنابراین باید با یک دکتر روانشناس کودک در تهران یا شهر خود مشورت کنید و از او کمک بخواهید تا فرآیند درمان را سریعتر شروع کنید.
اختلال نافرمانی مقابله جویانه کودک چه علائمی دارد؟
حالا که تقریبا اختلال ODD را شناختید، باید بدانید که کودکان مبتلا به این اختلال دارای چه علائم رفتاری هستند. فراموش نکنید که همه کودکان در بعضی از مواقع رفتارهای پرخاشگرانه انجام میدهند، عصبانی میشوند یا سرکشی میکنند. اما اگر این رفتارها بهطور مکرر و شدید انجام شود، باید حتما با متخصص صحبت کنید. گاهی اوقات تشخیص اینکه کودک در حال عادی نافرمانی میکند یا به این اختلال مبتلا شده است دشوار خواهد بود.
علائم ODD معمولا در سالهای پیشدبستانی یا گاهی دیرتر شروع میشود. این رفتارها بهطور مکرر انجام میشوند، بنابراین اگر دیدید که علائمِ احساسی یا رفتاری کودک شما حداقل شش ماه طول کشیده است، حتما با روانشناس کودک مشورت کنید تا فرآیند بهبود و درمان زودتر آغاز شود.
خلق و خوی عصبانی
- کودک بهراحتی عصبانی میشود.
- معمولا کودک حساس است و دیگران بهراحتی میتوانند او را آزرده کنند.
- در بسیاری از موارد غالبا عصبی است.
رفتارهای مخالفتکننده
- کودک اغلب با بزرگترها بحث میکند.
- بهطور فعال و عامدانه از درخواست بزرگترها و قوانین سرپیچی کرده و از پیرویکردن خودداری میکند.
- کودک بهطور عمدی دیگران را آزار میدهد یا آنها را ناراحت میکند.
- در بسیاری از مواقع کودک دیگران را بهدلیل اشتباهات یا رفتارهای نادرستشان سرزنش میکند.
رفتارهای آزاردهنده و انتقامجویانه
- وقتی کودک ناراحت است، حرفهای بد و نفرتانگیز میگوید.
- سعی میکند احساسات دیگران را جریحهدار کند و به دنبال انتقام از افراد است.
- کودک بسیار کینهتوز است.
- در شش ماه گذشته حداقل دو بار رفتارهای انتقامجویانه را از خودش نشان داده است.
شدت اختلال ODD
- نوع خفیف: فقط در یک محیط علائم رفتاری ناخوشایند کودک ظاهر میشود. مثلا فقط در مدرسه، خانه یا در کنار همسالان.
- نوع متوسط: برخی از علائم حداقل در دو محیط ظاهر میشوند.
- نوع شدید: برخی از علائم در سه محیط یا بیشتر رخ میدهند.
برای مثال بعضی از رفتارهای کودک ممکن است ابتدا در خانه مشاهده شود، اما با گذشت زمان ممکن است این رفتارها در محیطهای دیگری مانند مدرسه و در کنار دوستان هم رخ دهد.
در بسیاری از موارد علائم اختلال سلوک شبیه به اختلال ODD است، بنابراین توصیه میکنیم درباره اختلال سلوک در کودکان بیشتر بدانید.
دلایل اختلال ODD در کودک چیست؟
دلیل قطعی و اصلی ابتلا به این اختلال هنوز نامشخص است، اما محققان میگویند که علّت این اختلال ممکن است ترکیبی از عوامل ژنتیکی یا محیطی باشد.
- عوامل ژنتیکی: ممکن است نحوه عملکرد اعصاب و مغز و همچنین ژنهای موروثی در این اختلال دخیل باشند.
- مشکلات محیطی: در بعضی از موارد ممکن است مشکلات مربوط به فرزندپروری، دم نظارت کافی، نظم و انضباط خشن، سوء استفاده از کودک یا بیتوجهی به او در ایجاد اختلال ODD موثر باشد.
اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان چگونه درمان میشود؟
یادتان باشد که هرچه سریعتر اختلال ODD تشخیص داده شود، از بزرگتر شدن مشکلات و ایجاد چالشهای بعدی جلوگیری میکند. درمان فرد به میزان و شدت علائم، سن و وضعیت سلامتی کودک بستگی دارد. درمان کودک میتواند با یکی از راههای زیر یا ترکیبی از آنها به تشخیص متخصص انجام شود:
- درمان شناختی-رفتاری: در این روش درمانی کودک بهمرور یاد میگیرد که مسائل را بهتر حل کند، با چالشهایش روبهرو شود، بهتر ارتباط برقرار کند و همچنین یاد میگیرد خشم و عصبانیت خود را کنترل کند.
- خانواده درمانی: در این روش متخصص به ایجاد تغییرات مناسب در خانواده کمک میکند، مهارتهای ارتباطی و تعاملات اعضای خانواده را بهبود میبخشد. اگر فرزندی با این اختلال در خانه باشد، این روش درمانی بسیار کمککننده است، زیرا به درک و حمایت اعضا از یکدیگر بسیار کمک میکند.
- گروههای درمانی: کودک با این روش درمانی میبیند که تنها نیست و افراد دیگری نیز مانند او درگیر این اختلال هستند. همچنین بهمرور زمان میتواند مهارتهای اجتماعی را بهتر یاد بگیرد.
- دارو درمانی: معمولا بسیاری از کودکانی که به اختلال ODD مبتلا هستند، نیازی به استفاده از دارو نخواهند داشت. داروها با تشخیص متخصص روانپزشکی و در صورتی تجویز میشود که کودک با مشکلات یا اختلالهای دیگری مانند بیشفعالی، اضطراب و افسردگی روبهرو باشد.
سخنی با والدین دارای کودک مبتلا به ODD
یادتان باشد شما نزدیکترین فرد به کودک خود هستید، بنابراین بهتر است در این مسیر پابهپای فرزندتان راه بروید تا او بتواند راحتتر و سریعتر بهبود پیدا کند. برای کمک به مسیر درمان فرزندتان نکات زیر را فراموش نکنید.
- برنامه درمانی کودک و مراجعه منظم به روانشناس را اولویت قرار دهید.
- در صورت نیاز و توصیه روانشناس کودک در جلسههای خانواده درمانی شرکت کنید.
- شاید کودک شما به تیم درمانی نیاز داشته باشد، در این صورت سعی کنید با اعضای تیم در تماس باشید و اطلاعات مورد نیاز را بین خود رد و بدل کنید.
- اطلاعات خود را درباره اختلال فرزندتان بهروز نگه دارید و سعی کنید همیشه نسبت به وضعیت کودک خود آگاه باشید.
- همراه و همدل کودک خود باشید، از او حمایت کنید و هرگز او را به دلیل رفتارهایش سرزنش یا تنبیه نکنید. این کار وضعیت را بدتر کرده و روند درمان را کندتر میکند.
برای اینکه همیشه از سلامت فرزند خود مطمئن شوید و مشکلات روانی و روحی او را زودتر تشخیص دهید، بهتر است با انواع اختلال در کودکان آشنا شوید.
سخن پایانی
کودکان در مسیر رشدی خود ممکن است با چالشها و اختلالهای مختلفی روبهرو شوند، بنابراین وظیفه شما بهعنوان والدین این است که همیشه رفتارها، خلق و خو و افکار کودک خود را زیر نظر داشته باشید، در صورتی که احساس کردید تغییری در کودک مشاهده میکنید یا حس میکنید بعضی از رفتارهای فرزندتان عادی نیست، حتما با متخصص روانشناس کودک مشورت کنید. در این مطلب سعی کردیم درباره اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان یا اختلال ODD بیشتر صحبت کنیم. همچنین علائم و روند درمانی کودک را مرور کردیم. اگر درباره اختلالات کودکان سوالی دارید، آن را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
اگر علائمی مانند نافرمانی، عصبانیت، کینهتوزی یا انتقامجویی را بهطور مکرر در کودک مشاهده کردید باید با متخصص روانشناسی کودک مشورت کنید. روانشناس کودک با صحبتکردن با شما و کودک، مشاهده دقیق رفتارها، مطالعه تاریخچه و وضعیت سلامت روحی و روانی کودک و نیز انجام آزمایشها و تستهای تخصصی ابتلای فرزندتان به این اختلال را تشخیص میدهد.
کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابلهای در بسیاری از موارد در خانه با اعضای خانواده، با معلمان در مدرسه، با سرپرستان در محل کار و با سایر افرادی که قدرت بیشتری دارند، با مشکل مواجه میشوند آنها همچنین ممکن است در حفظ روابط دوستانه خود با چالش روبهرو شوند. همچنین مشکلاتی مانند عملکرد ضعیف در مدرسه، رفتارهای ضداجتماعی، مشکلات حقوقی، اختلال در مصرف مواد، رفتارهای خشونتآمیز و حتی فکر به آسیبزدن به خود و خودکشی ممکن است کودکان و نوجوانان مبتلا را درگیر کند.
از این مطلب چقدر راضی بودید؟
روی ستاره کلیک کنید تا نظرتون ثبت بشه
میانگین امتیاز 5 / 5. تعداد رای دهندگان 2
تا حالا امتیازی برای این مطلب ثبت نشده؛ با ثبت نظرتون مارو خوشحال میکنید
دیدگاهتان را بنویسید