تفاوت اختلال سلوک با نافرمانی مقابله ای
اختلالات روانی و رفتاری در بسیاری از کودکان می‌تواند برای والدین بسیار نگران‌کننده باشد، زیرا این اختلال‌ها به طور چشمگیری روی عملکرد کودک، روابط اجتماعی و ارتباطات او تاثیر می‌گذارد. اختلال سلوک و اختلال نافرمانی مقابله ای دو مورد از اختلالاتی هستند که در بسیاری از کودکان به چشم می‌خورند. این دو شباهت‌هایی در علائم دارند و به همین دلیل ممکن است با هم اشتباه گرفته شوند. اما باید بگوییم که تفاوت اختلال سلوک با نافرمانی مقابله ای در الگوهای رفتاری خود را نشان می‌دهند و هرکدام پیامدهای خاص خود را برای کودک و اطرافیان او دارند. در این مطلب می‌خواهیم تفاوت اختلال نافرمانی مقابله ای و اختلال سلوک را مرور کنیم تا درک بهتری از این دو داشته باشید و در صورت مشاهده علائم و نشانه‌ها بتوانید اقدامات به‌موقع را انجام دهید.
فهرست مطالب
تفاوت اختلال سلوک با نافرمانی مقابله ای در چیست؟
آشنایی با اختلال نافرمانی مقابله ای
اختلال نافرمانی مقابله ای یا Oppositional Defiant Disorder که به اختصار به آن ODD هم می‌گویند، با خلق و خوی عصبانی، تحریک‌پذیری، رفتارهای نافرمانانه و انتقام‌جویی‌های مکرر خود را نشان می‌دهد. روانشناس کودک می‌گوید که برخی از رفتارهای مخالفت‌آمیز و لجبازی‌ها در مراحل خاصی از رشد در دوره نوپایی و نوجوانی طبیعی است، اما اختلال نافرمانی مقابله ای زمانی تشخیص داده می‌شود که این رفتارها به طور مکرر، مداوم و شدیدتر از حد معمول به چشم می‌خورد. این رفتارها می‌توانند به طور جدی در عملکرد اجتماعی و تحصیلی کودک اختلال ایجاد کنند.
نکته مهم این است که این رفتارها باید در یک بازه طولانی‌مدت و به طور مداوم در کودک مشاهده شود. علائم اختلال نافرمانی مقابله ای معمولا در دوران پیش‌دبستانی خود را نشان می‌دهد و به طور چشمگیری روی روابط والدین و فرزند تاثیر می‌گذارد. این اختلال می‌تواند منجر به درگیری با معلمان، همسالان و اعضای خانواده شود. باید گفت که این اختلال می‌تواند کودک را در معرض اختلالات دیگری مانند اضطراب و افسردگی قرار دهد.
ویژگی های اختلال نافرمانی مقابله ای
این اختلال در کودکان به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد و معمولا در سه دسته قرار می‌گیرد:
- خلق و خوی عصبانی و تحریک‌پذیر: در این مدل، کودک به‌طور مکرر از کوره در می‌رود، حساس است و به‌راحتی آزرده‌خاطر می‌شود و اغلب عصبانی یا رنجیده است.
- نافرمانی‌ها و بحث با دیگران: در این نوع اختلال، کودک با بزرگ‌ترها بسیار بحث می‌کند. این کودکان به طور فعال و مکرر از درخواست بزرگ‌ترها و والدین سرپیچی می‌کنند و قوانین را می‌شکنند. کودکان مبتلا به این نوع اختلال نافرمانی مقابله‌ای، به طور عمدی دیگران را آزار می‌دهند و دیگران را به دلیل رفتارهای اشتباه بسیار سرزنش می‌کنند.
- کینه‌توزی شدید: این کودکان رفتارهای انتقام‌جویانه از خود نشان می‌دهند و ممکن است به دلایل مختلفی از دیگران کینه به دل بگیرند.
توصیه می‌کنیم برای درک بهتر این اختلال، نگاهی به «اختلال نافرمانی مقابله ای چیست» بیندازید.
آشنایی با اختلال سلوک
اختلال سلوک یا Conduct Disorder که به طور مختصر CD هم خوانده می‌شود، نوعی از اختلالات رفتاری است که می‌تواند در بسیاری از کودکان بروز پیدا کند. تفاوت اختلال سلوک با نافرمانی مقابله ای در این است که اختلال سلوک الگوی رفتاری شدیدتری را از خود نشان می‌دهد و کودک به طور مداوم و شدید حقوق اساسی دیگران، هنجارها و قوانین اجتماعی را نقض می‌کند. معمولا کودکان دارای اختلال سلوک رفتارهای ضد اجتماعی بیشتری از خود نشان می‌دهند.
اختلال سلوک در بسیاری از موارد تا قبل از ۱۰ سالگی خود را نشان می‌دهد و در برخی از موارد ممکن است این اختلال در اوایل نوجوانی خود را بروز دهد. در کودکان مبتلا معمولا حداقل دو مورد از ویژگی‌های رفتاری اختلال سلوک به مدت طولانی و مداوم، حداقل در یک سال خود را نشان می‌دهد. باید توجه کنید که شدت و تعداد علائم این اختلال در کودکان مختلف متفاوت است.
ویژگی‌های اختلال سلوک
علائم اختلال سلوک از نظر متخصصان به چهار دسته تقسیم می‌شود:
- پرخاشگری شدید به افراد و حیوانات: کودک قلدری می‌کند، دیگران را تهدید می‌کند یا می‌ترساند. در بسیاری از موارد دعواهای فیزیکی را آغاز می‌کند. کودک از وسایل مختلفی برای آسیب جدی به دیگران استفاده می‌کند. نسبت به دیگران از نظر فیزیکی بی‌رحم است و ممکن است حیوانات را آزار دهد. این کودکان ممکن است دزدی، زورگیری، کیف‌قاپی یا اخاذی کنند یا به فردی آزار جنسی برسانند.
- تخریب اموال: کودکان دارای اختلال سلوک به طور عمدی آسیب‌های جدی به اموال دیگران وارد می‌کنند.
- فریبکاری یا دزدی: تفاوت اختلال سلوک با نافرمانی مقابله ای در این است که کودک مبتلا به CD ممکن است به خانه یا ماشین دیگران دستبرد بزند. همچنین این کودکان برای منافع خود ممکن است دروغگویی یا کلاهبرداری کنند.
- نقش قوانین: این کودکان به طور گسترده قوانین خانه و جامعه را زیر پا می‌گذارند. ممکن است این کودکان از خانه یا مدرسه فرار کنند.
برای آشنایی بیشتر با این اختلال، اختلال سلوک در کودکان چیست را بخوانید.
تفاوت های کلیدی بین اختلال نافرمانی مقابله ای و اختلال سلوک
گفتیم که هم اختلال سلوک و هم نافرمانی مقابله‌ای رفتارهای مخرب، درگیری با دیگران و نقش قوانین را نشان می‌دهند. اما فراموش نکنید که این دو اختلال از نظر ماهیت، شدت و تاثیر روی کودک و اطرافیان تفاوت‌های قابل توجهی دارند. به بیان ساده، با دقت به تفاوت اختلال سلوک با نافرمانی مقابله ای، می‌بینیم که اختلال نافرمانی مقابله‌ای می‌تواند الگوی رفتاری برای پاسخ‌های خصمانه به محیط باشد، در حالی که اختلال سلوک به برخورد شدیدتر با دیگران اشاره دارد و رفتارهای فرد مبتلا به آن شدیدتر و معمولا غیرقانونی است. به طور خلاصه تفاوت اختلال سلوک با نافرمانی مقابله ای را در جدول زیر مرور می‌کنیم.
| ویژگی | اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه یا ODD | اختلال سلوک یا CD |
| ماهیت اصلی | سرپیچی، خصومت، جر و بحث، کینه‌توزی نسبت به مرجع قدرت و گاهی همسالان | رفتارهای شدیدتر؛ نقض مداوم حقوق دیگران، هنجارها و قوانین جامعه |
| شدت اقدامات | عموماً شدت کمتری دارد. رفتارها معمولاً شامل آسیب قابل توجه، تخریب یا دزدی عمده نمی‌شود. | رفتارها اغلب پرخاشگرانه و مخرب بوده و ممکن است شامل فعالیت‌های غیرقانونی باشد. |
| پرخاشگری | عمدتاً پرخاشگری کلامی، تحریک‌پذیری و طغیان‌های خلقی. پرخاشگری فیزیکی کمتر شایع است. | پرخاشگری فیزیکی نسبت به افراد و حیوانات یک ویژگی اصلی در CD است. ممکن است از سلاح استفاده کند. |
| نقض حقوق | رفتارها آزاردهنده و سرپیچانه هستند اما معمولاً شامل نقض سیستماتیک حقوق اساسی دیگران نمی‌شوند. | رفتارها ذاتاً حقوق دیگران را نقض می‌کنند (مانند حمله، دزدی، تخریب). |
| فریبکاری/دزدی | سرزنش دیگران شایع است، اما دروغگویی گسترده، فریبکاری یا دزدی قابل توجه یک ویژگی اصلی نیست. | دروغگویی، فریبکاری، دزدی از مغازه، ورود غیرقانونی و سرقت از ویژگی‌های بارز آن است. |
| نقض قوانین | از قوانین و درخواست‌های مراجع قدرت سرپیچی می‌کند. | شامل نقض جدی قوانین مانند فرار از مدرسه، فرار از خانه، شب بیرون ماندن است. |
| پشیمانی/همدلی | ممکن است پشیمانی نشان دهد، به خصوص اگر با او مقابله شود، هرچند می‌تواند کینه‌توز باشد. | اغلب فاقد پشیمانی یا همدلی است، به ویژه با احساسات اجتماعی محدود نشان داده می‌شود. |
| هدف اصلی | اغلب مراجع قدرت (والدین، معلمان). | می‌تواند هر کسی باشد – همسالان، خانواده، غریبه‌ها، حیوانات، اموال. |
ارتباط اختلال نافرمانی مقابله ای و اختلال سلوک
بسیاری از تحقیقات رابطه‌ای را بین این دو اختلال نشان می‌دهد. با وجود اینکه تفاوت اختلال سلوک با نافرمانی مقابله ای بسیار زیاد است، اما در برخی از موارد افرادی که به اختلال سلوک مبتلا هستند، سابقه اختلال نافرمانی مقابله ای داشته‌اند. بنابراین می‌توان گفت کودکانی که شدت زیادی از اختلال نافرمانی مقابله‌ای دارند، بیشتر از سایر کودکان در معرض ابتلا به اختلال سلوک هستند. متخصصان عقیده دارند که مداخله زودهنگام برای بهبود و درمان اختلال نافرمانی مقابله ای می‌تواند به طور چشمگیری از ابتلا به اختلال سلوک جلوگیری کند.
این مطلب هم برای شما مفید است: نشانه های اختلالات روانی در کودکان
تفاوت اختلال سلوک با نافرمانی مقابله ای از نظر درمان
هر دو اختلال رویکردها و روش‌های درمانی متنوعی مانند آموزش والدین برای تقویت مثبت رفتار، مرزگذاری و آموزش قوانین دارند. همچنین از روش‌هایی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT)، آموزش مهارت‌های اجتماعی و خانواده‌درمانی برای بهبود علائم این اختلال‌ها استفاده می‌شود. با این حال، در اختلال نافرمانی مقابله‌ای، درمان معمولا روی بهبود تعامل بین والدین و کودک تمرکز دارد. همچنین درمان این اختلال بیشتر حول آموزش تنظیم هیجانات و احساسات، بهبود مهارت‌های اجتماعی و کاهش رفتارهای مقابله‌ای می‌چرخد.
برای درمان اختلال سلوک، مداخلات درمانی معمولا شدیدتر هستند و ممکن است درمانگر به جنبه‌های مختلفی مانند پرخاشگری، فعالیت‌های غیرقانونی، قانون‌شکنی و آزار دیگران بپردازد. بنابراین درمان اختلال سلوک معمولا تخصصی‌تر، فشرده‌تر و جامع‌تر است، زیرا کودک در معرض تبدیل شدن به شخصیت ضد اجتماعی قرار دارد.
آشنایی با انواع اختلال در کودکان و علائم آن‌ها به شما کمک می‌کند تا موارد غیرطبیعی را تشخیص داده و برای ارزیابی و درمان، اقدام به‌موقعی داشته باشید.
سخن پایانی
اختلال نافرمانی مقابله‌ای و اختلال سلوک ممکن است در کودکی بروز پیدا کنند که در برخی از موارد شباهت‌هایی دارند. با این حال اختلال سلوک الگوهای رفتاری شدیدتری دارد و معمولا شامل نقض حقوق دیگران و آزار به آن‌ها می‌شود. درک ماهیت این دو اختلال، توجه به رفتارها و ویژگی‌ها و در نظر گرفتن شدت الگوهای رفتاری و سن کودک به والدین کمک می‌کند تا بتوانند برای مداخله زودهنگام و درمان به‌موقع اقدام کنند. در این مطلب سعی کردیم به طور جامع تفاوت اختلال سلوک با نافرمانی مقابله ای را بیان کنیم و این دو اختلال را از جنبه‌های گوناگون بررسی کنیم. کلینیک دکتر ساداتی با متخصصین حرفه‌ای خود در تلاش است تا زندگی را برای فرزندان شما زیباتر کند و سلامت روان آن‌ها را بهبود دهد. فقط کافیست با ما تماس بگیرید تا مسیری جدید را برای فرزندپروری خود انتخاب کنید.
سوالات متداول
علت اختلال سلوک و اختلال نافرمانی مقابله ای چیست؟
هر دو اختلال ناشی از عوامل پیچیده‌ای هستند که می‌تواند در نوع و شدت این اختلال‌ها تفاوت ایجاد کند. عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی، سابقه خانوادگی این اختلالات، تفاوت در عملکرد و ساختار مغز، عوامل محیطی و خانوادگی، شیوه‌های نادرست فرزندپروری، درگیری و تنش بالا در خانواده، بدرفتاری‌های شدید با کودک، ارتباط با گروه‌های هم‌سال منحرف، قرار گرفتن در معرض خشونت به طور مداوم همگی می‌توانند در ایجاد و تشدید اختلال نافرمانی مقابله ای و اختلال سلوک موثر باشند.
آیا اختلال نافرمانی مقابله ای و اختلال سلوک با بیماری‌های دیگر مرتبط هستند؟
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که این دو اختلال می‌توانند با اختلالات دیگر همراه شوند یا حتی آن‌ها را تشدید کنند. اختلال ADHD و بیش‌فعالی، اختلالات اضطرابی، تجربه‌های افسردگی، اختلالات یادگیری و افت تحصیلی و سوء مصرف مواد مخدر از جمله مواردی هستند که همراه با این دو اختلال مشاهده می‌شوند.
دیدگاهتان را بنویسید