روانکاوی چیست و به چه کسی روانکاو میگویند؟
روشهای ارتباط با روان انسان و درمان بیماریها و اختلالات روانی از گذشته تا به امروز تغییرات بسیاری کرده است. روانشناسان مختلف روشهای متنوعی را برای بهبود روان انسان و رهایی از فشارها، مشکلات و بیماریها آزمودهاند که هر کدام از این روشها مزایا و کاربردهای خاص خود را دارد و برخی از آنها جای خود را به روشهای مدرنتر و دقیقتر دادهاند. یکی از مهمترین روشهای درمانی برای افرادی که مشکلات روانی دارند، روانکاوی است که در واقع هم یک نظریه و هم نوعی روش درمانی است. روانکاوی بر این باور است که افراد دارای خواستهها، خاطرات، احساسات و افکار ناخودآگاه هستند. در این مطلب قرار است درباره روانکاوی صحبت کنیم و این روش درمانی را بیشتر معرفی کنیم.
فهرست مطالب
روانکاوی چیست؟
روانکاوی روشی درمانی است که در آن بیماران معمولا درباره تجربههای زندگی، دوران اولیه کودکی و رویاها و خوابهای خود صحبت میکنند. این روش درمانی بر این باور است که همه انسانها ناخودآگاه دارند و ذهن ناخودآگاه دارای احساسات، افکار و خاطرات است. انجمن روانکاوی آمریکا بیان میکند که این روش درمانی به افراد کمک میکند تا انگیزههای ناشناخته پنهان در ناخودآگاه خود را کشف کرده و با کمک آنها بتوانند خود را بهتر درک کنند.
روانکاوی به افراد کمک میکند تا احساسات و خواستههای خود را بهتر درک کنند و با عوامل استرسزای خود روبهرو شوند. این کار بهمرور موجب احساس امنیت بیشتر شده و میتواند در بلندمدت به رشد عاطفی افراد کمک کند.
نظریه های روانکاوی
روانکاوی مبتنی بر نظریههای فروید است که باور داشت افراد میتوانند محتوا و احساسات ناخودآگاه خود را به آگاهی خودآگاه برسانند و با این کار درک و بینش شفافتری از خود پیدا کنند. این فرآیند به بیمار کمک میکند تا از ناراحتیهای روانی رهایی یابد. روانکاوی موارد زیر را هم نشان میدهد:
- رفتار یک فرد تحت تاثیر ناخودآگاه او است.
- مشکلات عاطفی مانند افسردگی و اضطراب اغلب ریشه در تعارض بین ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه دارد.
- رشد شخصیت انسان بهشدت از وقایع دوران کودکی تاثیر میگیرد. به عقیده فروید شخصیت انسان تا حد زیادی تا سن ۵ سالگی تثبیت میشود.
- مکانیسمهای دفاعی در افراد به آنها کمک میکند تا در برابر ناخودآگاه از خود مراقبت کنند.
- تحلیلگران و روانکاوان ماهر با کمک استراتژیها و راهبردهای روانکاوی به فرد بیمار کمک میکنند تا جنبههایی از ناخودآگاه را به ضمیر آگاه خود بیاورد.
تاریخچه روانکاوی
بسیاری از مشاهدات و نظریههای فروید بر اساس مطالعات موردی و موارد بالینی بود. این مسئله باعث میشود که تعمیم یافتههای او به جمعیت بزرگتر دشوار شود. با این حال، نظریات فروید نحوه تفکر ما درباره رفتار و ذهن انسان را بسیار متحول کرد و او توانست اثر عمیقی بر علم روانشناسی بگذارد. نظرات و عقاید او درباره ناخودآگاه، رویاها، مراحل روانی-جنسی هنوز هم طرفداران بسیاری دارد، اما طیف وسیعی از محققان این نظریهها را با شک و تردید مینگرند.
امروزه روانکاوی شامل موارد زیر است:
- روانکاوی کاربردی: استفاده از اصول روانکاوی برای مطالعه ادبیات، هنر و موقعیتهای دنیای واقعی
- روانکاوی عصبی: استفاده از علوم اعصاب برای موضوعات روانکاوی مانند رویاها
- درمان روانکاوی: بررسی تاثیر ضمیر ناخودآگاه روی تجربهها و رفتارهای بیماران
این مطلب را هم بخوانید: انواع روانشناس
مفاهیم مهم در روانکاوی
برای اینکه با روانکاوی آشنا شوید، بهتر است با اصطلاحات و مفاهیم مهم آن آشنا شوید.
مطالعات موردی
مطالعه موردی به مطالعه عمیق درباره یک فرد، گروه یا اتفاق تعریف میشود. در این مطالعههای موردی محقق تلاش میکند تا فرد و زندگی او را از جنبههای مختلف بهطور عمیق بررسی کند و به بینشی درباره رفتار فعلی او برسد. متاسفانه تعمیمدادن نتایج این مطالعات موردی به همه جامعه مشکل است، زیرا این مطالعات بهشدت ذهنی هستند و عوامل دخیل در زندگی فرد گاهی اوقات بسیار شخصی میشود که ممکن است برای دیگران صدق نکند.
ذهن خودآگاه و ذهن ناخودآگاه
ضمیر ناخودآگاه شامل همه چیزهایی است که از آگاهی هشیار ما خارج هستند. این ضمیر شامل خاطرات دوران اولیه کودکی، خواستهها و انگیزههای پنهانی هستند. فروید میگوید ناخودآگاه حاوی چیزهایی است که ممکن است ناخوشایند باشند یا از نظر اجتماعی آنها را غیر قابل قبول بدانیم. بنابراین انسان آنها را در ناخودآگاه خود دفن میکند.
این افکار و خاطرات خارج از آگاهی ما هستند، اما روانکاوی عقیده دارد که همچنان بر نحوه تفکر و رفتار ما موثر هستند. این افکار ناخودآگاه ممکن است به دلایل مختلفی باعث پریشانی روانی برای ما شوند.
از سوی دیگر ضمیر خودآگاه شامل هر چیزی است که درون حیطه آگاهی ما قرار میگیرد. ما به محتوای ذهن خودآگاه خود کاملا آگاه هستیم. ذهن خودآگاه پنهان یا سرکوبشده نیست و ممکن است تحت تاثیر افکار و احساسات ناخودآگاه باشد.
اید یا نهاد
اولین عنصر کلیدی شخصیت هر انسانی اید یا نهاد او است که شامل تمام تمایلات ناخودآگاه، اساسی و اولیه است.
خود یا ایگو
دومین جنبه شخصیت که بهعنوان «من» یا «خود» شناخته میشود. این جنبه بخشی از ضخیت است که باخواستهها مقابله میکند. ایگو خواستهها و اصرارهای نهاد را کنترل میکند و ما را وادار کیکند تا به شیوههای واقعبینانه و روشهای قابل قبول رفتار کنیم.
سوپرایگو یا فراخود
این جنبه از شخصیت انسان حاوی ارزشها و آرمانهای ما است. نیروی هدایتکننده فراخود شامل ارزشها و باورهایی است که جامعه و خانواده به ما القا میکنند. این جنبه تلاش میکند تا ما وادار به رفتارهایی مطابق با این چارچوبها و ارزشها شویم.
مکانیسمهای دفاعی خود
مکانیسمهای دفاعی در روانکاوی شامل استراتژیهایی هستند که ایگو برای محافظت از خود در برابر اضطرابها از آنها استفاده میکند. این ابزارهای دفاعی مانند محافظی هستند که از ورود جنبههای ناخوشایند و ناراحتکننده ناخودآگاه به آگاهی ما جلوگیری میکنند. در واقع این مکانیسمها از ورود اطلاعات ناخودآگاه به ذهن آگاه ما جلوگیری کرده تا پریشانی ما را به حداقل برساند. برخی از این مکانیسمها عبارتاند از:
- سرکوب: بیرونراندن افکار ناراحتکننده از آگاهی
- انکار: امتناع از پذیرش یک واقعیت دردناک
- فرافکنی: نسبتدادن افکار یا احساسات غیر قابل قبول خود به دیگران
- جابهجایی: هدایت احساسات از منبع اصلی به یک هدف ملایمتر
- تصعید: هدایت انگیزههای غیرقابل قبول به فعالیتهای قابل قبول اجتماعی
- عقلانیکردن: ایجاد توجیهات و توضیحات منطقی برای قابل قبول جلوه دادن رفتارها و افکار نامناسب
- رگرسیون: بازگشت به مرحله اولیه رشد در مواجهه با استرس یا تعارض
- شکلگیری واکنش: بیان مخالف احساسات یا خواستههای واقعی
نقاط قوت و ضعف روانکاوی
نقاط قوت:
- روشها و نظریههای روانکاوی به میزان زیادی به توسعه روانشناسی تجربی کمک کردند.
- بسیاری از نظریههای این روش مانند نظریه مراحل روانی-اجتماعی اریکسون و نظریه مراحل روانی-جنسی فروید، همچنان بر این حوزه تاثیرگذار هستند.
- روانکاوی درباری بیماریهای روانی دیدگاه جدیدی را باز کرد. برای مثال صحبتکردن درباره مشکلات با یک متخصص به کاهش ناراحتی روانی فرد کمک میکند.
ضعفها:
- نظریههای فروید بیش از حد بر ضمیر ناخودآگاه، تجربههای کودکی و پرخاشگری تاکید داشتند.
- اندازهگیری، کمیسازی و آزمایشهای دقیق بسیاری از مفاهیم ارائهشده در روانکاوی بسیار دشوار است.
- بسیاری از ایدهها و نظرات فروید بر اساس مطالعههای موردی و بالینی بوده است و شامل تحقیقات علمی و تجربی نمیشود.
این مطلب را هم از دست ندهید: تفاوت روانشناس با روانپزشک
سخن پایانی
روانکاوی یکی از روشهایی است که توانسته تاثیرات بسیاری بر توسعه روانشناسی داشته باشد. فروید با نظرات خود توانست درک روانشناسان و محققان را از روان انسان بهبود دهد و به همین دلیل نمیتوان تاثیر نظرات و کارهای او روی روانشناسی را نادیده گرفت. با این حال این روش درمانی متکی بر مطالعات موردی و نتایج بالینی است و بسیاری از روانشناسان عقیده دارند که نمیتوان این نتایج را بهطور علمی و کمی تعمیم داد. روانکاوی دارای محدودیتهای بسیاری است به طوری که امروزه بهجای آن بیشتر از روشهایی مانن روان پویشی استفاده میشود. در این مطلب سعی کردیم به زبان ساده درباره روانکاوی صحبت کنیم. پیشنهاد میکنیم برای سلامت روان خود و انتخاب روش درمانی مناسب حتما با یک روانشناس خبره و حرفهای مشورت کنید.
سوالات متداول
روانکاوی روی ضمیر ناخودآگاه، تجربههای کودکی و خوابها تاکید دارد. برخلاف درمانهای دیگر که معمولا محدود و کوتاهمدت هستند، روانکاوی شامل چندین جلسه در هفته میشود و برای مدت بسیار طولانی ادامه پیدا میکند. روشهای درمانی دیگر مانند روش شناختی-رفتاری یا درمانهای انسانگرایانه، بیشتر روی افکار آگاهانه و مشکلات موجود تمرکز دارند. روانکاوی ضمیر ناخودآگاه و الگوهای دیرینه را بررسی میکند، اما روشهای درمانی دیگر به استراتژیهای عملی و مدیریت فوری علائم بیشتر اهمیت میدهند.
از این مطلب چقدر راضی بودید؟
روی ستاره کلیک کنید تا نظرتون ثبت بشه
میانگین امتیاز 5 / 5. تعداد رای دهندگان 1
تا حالا امتیازی برای این مطلب ثبت نشده؛ با ثبت نظرتون مارو خوشحال میکنید
دیدگاهتان را بنویسید