آموزش مهارت حل مسئله به کودکان؛ نکات کاربردی و راهکارها
شاید تابهحال به این واقعیت توجه نکرده باشید که کودکان هم در تمام سنین روزانه با مشکلات و چالشهایی مواجه هستند. از حلکردن تمرین ریاضی تا مشغولشدن با یک بازی یا معمای فکری یا درگیری با همسالان میتواند هر روز برای یک کودک اتفاق بیفتد. از طرفی والدین باید بپذیرند که همیشه نمیتوانند ناجی فرزندشان باشند و برای حل مشکل او به کمکش بروند. بنابراین یکی از مهمترین وظایف والدین این است که به کودکان راههایی بیاموزند که کودک بتواند مشکل خودش را حل کند. این کار میتواند فرزندان را به افرادی با اعتماد به نفس، مستقل و موفق تبدیل کند. در همین راستا درباره راهکارهایی صحبت میکنیم تا والدین بتوانند آموزش مهارت حل مسئله به کودکان را پیادهسازی کنند.
فهرست مطالب
چرا آموزش مهارت حل مسئله به کودک مهم است؟
همه ما در مسیر رشد و تکامل خود با مشکلات مختلفی مواجه میشویم که باید برای آنها راه حل پیدا کنیم. کودکان نیز متناسب با سن خود با چالشهای مختلفی روبهرو هستند که باید آنها را برطرف کنند. اگر بخواهید همیشه برای حل مشکلات کودک خود حاضر شوید و نجاتش دهید، کودکانی بدون عزت نفس، ترسو و فراری از پیشرفت و ریسک تربیت خواهید کرد. کودک باید یاد بگیرد تا برای چالشهایش راههایی پیدا کند، راهحلها را بیازماید و بهترین تصمیم را بگیرد. بنابراین شما باید مهارت حل مسئله را به فرزندتان آموزش دهید و تمرینهایی برای بهبود تصمیمگیری، تحلیل و تفکر انجام دهید تا فرزندی با اعتماد به نفس داشته باشید.
کودکانی که از سنین پایین مهارت حل مسئله را یاد میگیرند، هنگام مواجهشدن با مشکلات تسلیم نمیشوند و همیشه به دنبال راهی برای حل معضلات میگردند. این کودکان سعی میکنند خلاقانه فکر کنند و قدرت تصمیمگیری بهتری نسبت به همسالان خود دارند. آنها در مدیریت احساسات، مواجهشدن با اتفاقات ناگهانی و کنترل ذهن خود بهتر عمل میکنند. بنابراین بهتر است از سنین پایین آموزش مهارت حل مسئله به کودکان را برای کودکان در نظر داشته باشید. نکته مهم این است که این مهارتها باید متناسب با سن آموزش داده شوند که در این راستا میتوانید از یک روانشناس خوب کودک کمک بگیرید.
آموزش مهارت حل مسئله برای کودکان ۳ تا ۵ سال
احساسات را به کودک آموزش دهید
کودکان خردسال درک دقیقی از احساسات خود ندارند و به همین دلیل ابتدا باید یاد بگیرند که چگونه احساسات را مدیریت کنند. به فرزندتان بیاموزید که همه احساسات قابل قبول هستند و احساس بد وجود ندارد. به او بگویید همه احساسات ارزشمند هستند و ما باید یاد بگیریم آنها را مدیریت کنیم. سپس میتوانید گامهای زیر را همراه با کودک طی کنید:
- وقتی فرزندتان ناراحت است یا با مشکلی مواجه میشود، به او کمک کنید تا احساساتش را پردازش کند و درباره آن با شما صحبت کند. همچنین احساسات او را ارزشمند بدانید.
- به او کمک کنید بعد از درک احساساتش، آن را مدیریت کند. تمرینهایی انجام دهید تا بتواند بدنش و ذهنش را آرام کند.
- حالا وقت آن است که درباره مسئله راهی پیدا کنید. با کمک روش طوفان فکری راههای مختلف را همراه با کودک پیدا کنید. این کار قوه تفکر و تحلیل کودک را بسیار تقویت میکند.
با کمک کودک بخش سخت چالش را پیدا کنید
وقتی که کودک با چالشی روبهرو میشود، از او بخواهید بخش سخت مشکل خود را پیدا کند. این کار به کودک کمک میکند تا ریشه مشکل را پیدا کرده و بتواند بهتر و سادهتر راه حل مناسب را پیدا کند. وقتی مشکل واقعی را پیدا کردید، از او بخواهید راهی ارائه دهدو به او بگویید: «به نظر تو برای حل این مشکل چه کاری انجام دهیم؟» این کار باعث میشود تا کودک در ذهن خود راههای مختلف را مرور کند.
بازیهای خلاقانه را دست کم نگیرید
بازیها یکی از بهترین فرصتها برای آموزش حل مسئله به کودکان هستند که کودک در فضایی شاد و آرام میتواند این مهارت را در خود تقویت کند.بازیهایی مانند پازلها میتواند در کودک مهارتهای مختلفی از جمله حل چالشها را تقویت کنند.
برای کودک داستان بخوانید
داستانها برای کودکان خردسال معجزه میکنند. داستانهایی را درباره شخصیتهای مختلفی بخوانید که مشکلات مختلفی را تجربه میکنند. این کار باعث میشود که کودک با مشکلات مختلف آشنا شود. همچنین میتوانید کودک را بیشتر با داستان درگیر کنید و از او بپرسید «شخصیتهای داستان چگونه مشکلاتشان را حل کنند؟» این کار باعث میشود که کودک بهصورت فعالانه به داستان گوش دهد و در ذهن خود به دنبال راه حل باشد. این کار علاوه بر تقویت مهارت حل مسئله، مهارت درک مطلب را هم بهبود میدهد.
تقویت مهارت حل مسئله در کودکان ۵ تا ۷ سال
بدون شک با رشد کودک مهارتهای حل مسئله هم گستردهتر و پیچیدهتر میشود و میتوانید تمرینهای مختلفی را برای تقویت آن اجرا کنید.
مراحل حل مسئله را به کودک یاد بدهید
از کودک بخواهید مراحل زیر را برای یافتن راه حل طی کند.
۱. چه احساسی دارم؟ به فرزندتان کمک کنید تا بفهمد در برابر مشکل خود دقیقا چه احساساتی دارد. توجه به احساسات باعث میشود که کودک راحتتر بتواند انها را مدیریت کند.
۲. مشکل چیست؟ به کودک کمک کنید تا مشکل را بهطور دقیق شناسایی کند و ریشه آن را بیابد.
۳. راه حل چیست؟ فرزندتان را تشویق کنید تا برای حل این مشکل خاص راههای مختلف را پیدا کند.
۴. توجه به مزایا و معایب راهها. از کودک بخواهید هر راه حل را در نظر بگیرد و به این فکر کند که اگر هر راه را انجام دهد چه اتفاقاتی میافتد و چه احساسی در دیگران ایجاد میکند. این کار به کودک کمک میکند تا عواقب کار خود را بسنجد.
همراه با کودک کاردستی درست کنید
درست کردن کاردستی علاوه بر تقویت مهارتهای فیزیکی و کار با دست، میتواند خلاقیت کودک را هم تقویت کنند. کار با جعبههای مقوایی، ساختن چیزی جدید از وسایل کهنه، شنبازی و سفالگری میتواند به کودک اجازه شکوفا شدن ایدههایش را بدهد.
سوالات باز بپرسید
وقتی که کودک با چالشی روبهرو میشود، میتوانید سوالت زیر را مطرح کنید تا به کودک تفکر انتقادی و تحلیل مسائل را آموزش دهید.
- چگونه برای حل این مشکل با هم همکاری کنیم؟
- چگونه این راه را پیدا کردی؟
- فکر میکنی در ادامه چه اتفاقاتی بیفتد؟
- کدام بخش سختتر بود؟
- دفعه بعدی چه راهی را امتحان میکنی؟
این مطلب هم برای شما مفید است: آموزش مهارت های حل تعارض به کودکان
آموزش مهارت حل مسئله به کودک ۷ تا ۹ سال
کودکان که بزرگتر میشوند، مشکلات آنها هم بزرگتر میشود، اما از طرفی قدرت تحلیل و تفکر آنها هم رشد میکند. اگر کودک با چالشی روبهرو میشود، او را تشویق کنید تا آن را به قسمتهای کوچکتر تقسیم کند. سپس سعی کنید دلایل آن را با طوفان فکری پیدا کند. وقتی بخشهای مختلف مشکل را پیدا کند، برای هر بخش میتواند راههای آسانتری ارائه دهد.
یادتان باشد که به کودک یاد دهید تا مشکلات و چالشها را بپذیرد و برای آنها راههای مختلفی پیدا کند. شاید گاهی کودک احساس کند که در میان مشکلات گیر کرده است و تلاشی برای یافتن راه حل نکند. بنابراین بهتر است او را تشویق کنید تا چالشها را بپذیرد و راه حل آن را بیابد.
تقویت مهارت های حل مسئله در کودکان ۹ تا ۱۱ سال
از او بخواهید چیزی بسازد
یکی از روشهای سرگرمکننده که در عین حال باعث تمرین تفکر انتقادی و روشهای حل مسئله خلاقانه میشود، ساختن چیزهایی برای حل مشکلات خاص است. برای مقال میتوانید لوازم و ابزارهایی را در اختیار او بگذارید و بخواهید برای رفع یک مشکل یا انجام یک کار وسیلهای بسازد. مثلا با لیوان، نخ و چسب وسیلهای برای ارتباط دو نفر بسازد.
مشکل را با دستورات حل کنید
کودک شما باید برای چیزهایی که میخواهد تلاش کند
اگر فرزندتان یک اسباببازی یا وسیله جدید میخواهد، از او بخواهید که برنامهای برای به دست آوردن آن کالا داشته باشد. او باید راههای مختلف را ارزیابی کند تا به خواسته خود برسد. برای اینکه به هدف خود برسد او را تشویق کنید تا اعتماد به نفس پیدا کند و برای رسیدن به خواستههای خود تلاش کند.
از کودک بخواهید مشکلات را بنویسد
به فرزندتان یاد بدهید که مشکلات و چالشهایش را روی کاغذ بیاورد و راهحلهای مختلف را هم برای هر مشکل یادداشت کند. همچنین میتوانید از او بخواهید مشکلات قبلی و راههایی که رفته و نتیجه هر راهحل را را هم بنویسد. این کار به او کمک میکند تا بتواند نتایج مختلف را زیر نظر داشته باشد و راههای نامناسب را حذف کند تا اگر با مشکل مشابهی روبهرو شد بتواند سریعتر بهترین راهحل را انتخاب کند.
مهارت حل مسئله در کودکان بالای ۱۲ سال
با فرزندتان شطرنج بازی کنید
بازیکردن شطرنج یک راه عالی برای یادگیری حل مسائل است. در این بازی کودک میتواند خلاقیت، تجزیه و تحلیل، تفکر انتقادی، تشخیص الگوها و بسیاری از موارد دیگر را یاد بگیرد و از اشتباهات خود درس بگیرد.
از آنها بخواهید یک پروژه معنادار را شروع کنند
نوجوانان و کودکانی که در آستانه نوجوانی هستند، به دنبال کسب هویت و استقلال هستند. به همین دلیل چالشهای بسیاری بر سر راه آنها وجود خواهد داشت. از او بخواهید برای تمرین مهارت حل مسئله یک پروژه معنادار در زمینهای که به آن علاقه دارد راهاندازی کند. برای مثال ممکن است او بخواهد یک ساز یاد بگیرد یا کانال یوتیوب راهاندازی کند. بنابراین با خود فکر میکند که چطور مخاطبان خود را افزایش دهد یا چگونه هزینههای کلاس را تامین کند. بنابراین این پروژه تفکر و تحلیل را بیشتر به فرزندتان یاد میدهد.
این مطلب را هم بخوانید: آموزش مسئولیت پذیری به کودک
سخن پایانی
مهارت حل مسئله یکی از مهمترین مهارتهایی است که باید از کودکی به فرزندان خود آموزش دهیم تا آنها یاد بگیرند که مشکلات خود را حل کنند و شرایط و موقعیتهای مختلف را تجزیه و تحلیل کنند. والدین نباید کودکان خود را وابسته تربیت کنند، بلکه استقلال و رشد شخصیتی کودک در گروی یادگیری مهارتهایی مانند حل تعارض، آموزش خلاقیت و مهارت حل مسئله است. در این مطلب سعی کردیم با توجه به هر بازه سنی راهکارهایی را برای آموزش مهارت حل مسئله به کودکان بیان کنیم. اگر نمیدانید از کجا شروع کنید و چه راههایی برای فرزند شما بهتر است، میتوانید از روانشناس کودک کمک بگیرید.
از این مطلب چقدر راضی بودید؟
روی ستاره کلیک کنید تا نظرتون ثبت بشه
میانگین امتیاز 5 / 5. تعداد رای دهندگان 1
تا حالا امتیازی برای این مطلب ثبت نشده؛ با ثبت نظرتون مارو خوشحال میکنید
دیدگاهتان را بنویسید